Sakja

Sakja (tyb.: ས་སྐྱ་, Wylie: sa skya, ZWPY: Sa’gya) – jedna z czterech głównych tradycji buddyzmu tybetańskiego.

Tradycja tej szkoły wywodzi się z Indii, przede wszystkim od Wirupy, który był pierwszym człowiekiem propagującym najbardziej charakterystyczne dla tej tradycji nauki Lamdre „ścieżki i owocu” (tybetański lam 'bras). Drugim źródłem pochodzenia sakji jest przekaz tantry Wadżrakilaja pochodzący od Padmasambhawy, gdyż zanim otrzymano przekaz Lamdre praktykowano w linii przekazu również owe unikatowe nauki ningma. Ponadto sakja otrzymuje unikatowy przekaz Wadżrajogini, który w odróżnieniu od szkoły Kagju nie pochodzi od Marpy Tłumacza, ale od „dwóch braci z Phamthingpa” Jigme Dragpa i Ngawang Dragpa, którzy praktykowali u mahasiddy Naropa w Indiach. Przekaz ten utrzymuje dziś również szkoła gelug.

Tradycja sakjapów w Tybecie rozpoczyna się od założenia klasztoru w okolicy zwanej Sakja, w prowincji Tsang. Nazwa ta dosłownie oznacza „szara ziemia”, ponieważ taki kolor miała ziemia w tamtej okolicy, co interpretowano jako pomyślny znak. Klasztor Sakja został założony w 1073 roku przez Gönczoka Gjelpo (1034–1102), a wraz z późniejszym dojściem do władzy linii sakjapów stał się on jednym z największych klasztornych ośrodków w Tybecie. Gönczok Gjelpo był uczniem tłumacza Drokmiego, który z kolei podróżował do Indii i studiował sanskryt u Śantipy, jednego z większych mistrzów tamtych dni, autora komentarza do tantry Hewadżra. Drokmi sprowadził tę tantrę do Tybetu i przetłumaczył ją. Później stała się ona podstawowym tekstem tantrycznych praktyk sakjapów.