Stepan Bandera

Stepan Bandera
Степан Бандера
Data i miejsce urodzenia	1 stycznia 1909 ; Uhrynów Stary, Austro-Węgry
Data i miejsce śmierci	15 października 1959 ; Monachium, Niemcy Zachodnie
Miejsce spoczynku	Cmentarz Leśny w Monachium
Alma Mater	Wydział Rolniczo-Lasowy Politechniki Lwowskiej (nie obronił dyplomu)
	Odznaczenia
	; (odebrane)
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Stepan Andrijowycz Bandera, ukr. Степан Андрійович Бандера (ur. 1 stycznia 1909 w Uhrynowie Starym, zm. 15 października 1959 w Monachium) – ukraiński polityk niepodległościowy o poglądach skrajnie nacjonalistycznych, przez część badaczy określanych jako pokrewne faszyzmowi^[1]^[2] lub wprost jako faszystowskie^[3]^[4], jeden z przywódców Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów, terrorysta, od 1940 r. przywódca jednej z dwóch istniejących frakcji Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów – OUN-B, od 4 kwietnia 1941 przewodniczący Prowodu OUN-B jako odrębnej organizacji. W styczniu 2010 roku pośmiertnie uhonorowany tytułem Bohatera Ukrainy (decyzja uchylona z przyczyn formalno-prawnych przez sąd administracyjny trzy miesiące później)^[5]^[6]^[7].

Współtworzona i kierowana przez Banderę frakcja OUN-B, której członkowie od nazwiska przywódcy byli nazywani banderowcami, ponosi odpowiedzialność za zorganizowane w latach 1943–1945 ludobójstwo polskiej ludności cywilnej na Wołyniu oraz w województwach lwowskim, tarnopolskim i stanisławowskim, którego ofiarą padło około 100 000 osób^[8]^[9].

↑ Marcin Wojciechowski: Bandera był terrorystą-romantykiem – wywiad z prof. Jarosławem Hrycakiem. zaxid.net, 2008. [dostęp 2021-03-14]. Cytat: Ideologia i praktyka ukraińskiego nacjonalizmu lat 30. przypomina nazizm, a przede wszystkim włoski faszyzm. Ale nie można przeoczyć jego specyficznych ukraińskich korzeni. Przed I wojną światową ukraiński nacjonalizm w zaborze austriackim nie był zbyt ksenofobiczny ani agresywny. Był antypolski, co zrozumiałe, ale nie antysemicki. Był to nacjonalizm legalny, działający w ramach prawa, metodami politycznymi. Bandera uznał, że z powodu zbyt łagodnych metod Ukraińcom po I wojnie światowej nie udało się zbudować własnego państwa.
↑ Ukraiński historyk, Iwan Łysiak-Rudnyćkyj, uważał, że OUN należy porównywać nie z faszyzmem czy nazizmem, a z ugrupowaniami narodowo-radykalnymi, takimi jak chorwaccy Ustasze, rumuńska Żelazna Gwardia, voldemarasowcy na Litwie, strzałokrzyżowcy na Węgrzech, czy radykalna grup młodych (Obóz Wielkiej Polski, ONR) wewnątrz Narodowej Demokracji w Polsce. Grzegorz Motyka, Ukraińska partyzantka 1942–1960, Warszawa 2006, Wyd. Instytut Studiów Politycznych PAN, Oficyna Wydawnicza Rytm, ISBN 83-88490-58-3, s. 52.
↑ ОУН була фашистською орґанізацією. Правда, після Сталінґраду та Курской бітви ОУН почала відходити від фашизму, зокріема після своґо Тріетьоґо Надзвичайноґо Збору в серпні 1943 р. (Однак сам Бандера залішився вірним старій ідеолоґії до кінця) – Іван-Павло Хімка, Чи українські студії повинні захищати спадщину ОУН-УПА?, [w:] Страсті за Бандерою: статті та есеї, упоряд.: Т. С. Амар, І. Балинський, Я. Ґрицак, Ґрані-Т 2010, s. 150. (Серія De profundis), ISBN 978-966-465-321-0, Пер А. Рудлінґ, Ющенків фашист: култ Бандери в Україні та Канаді, tamże s. 237–309.
↑ Timothy Snyder, A Fascist Hero in Democratic Kiev.
↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie :0
BŁĄD PRZYPISÓW
↑ Wayback Machine [online], web.archive.org, 6 sierpnia 2019 [dostęp 2023-03-18] [zarchiwizowane z adresu 2019-08-06] .
↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie :1
BŁĄD PRZYPISÓW
↑ W oparciu o istniejące dane naukowe – nie mówię tu o utrzymanych w sensacyjnym tonie różnych popularnych publikacjach – można mówić o liczbie około 100 tys. zamordowanych Polaków. Zapewne będzie to liczba trochę mniejsza, jednak proponuję używać sformułowania „około stu tysięcy”, bo być może w przyszłości postępujące badania naukowe pokażą, że ofiar jest o kilka-kilkanaście tysięcy więcej..., [w:] Wołyński konflikt pamięci. Z dr. hab. Grzegorzem Motyką o bolesnej historii polsko-ukraińskiej rozmawiają Magdalena Semczyszyn i Filip Gańczak, „Pamięć.pl” 2012, nr 4-5, s. 17.
↑ „W świetle przytoczonych liczb wydaje się, że straty polskie w wyniku akcji UPA wyniosły prawdopodobnie około 100 tysięcy zabitych (przy czym raczej nieco mniej, a nie więcej niż 100 tysięcy). Wszelkie podawane wyższe liczby – 150 czy wręcz 200 tysięcy ofiar – nie znajdują potwierdzenia w żadnych poważnych badaniach naukowych, a ich częste pojawianie się w mediach można tłumaczyć chyba tylko chęcią wywołania sensacji”. Grzegorz Motyka, Od rzezi wołyńskiej do akcji „Wisła”, Kraków 2011, s. 447. ISBN 978-83-08-04576-3. Ewa Siemaszko szacuje liczbę ofiar na 133 000, zob.: Ewa Siemaszko: Stan badań nad ludobójstwem dokonanym na ludności polskiej przez Organizację Ukraińskich Nacjonalistów i Ukraińską Powstańczą Armię. W: Prawda historyczna a prawda polityczna w badaniach naukowych. Ludobójstwo na Kresach południowo-wschodniej Polski w latach 1939–1946, Bogusław Paź (red.), Wrocław, 2011, s 341. ISBN 978-83-229-3185-1.

[1] Marcin Wojciechowski: Bandera był terrorystą-romantykiem – wywiad z prof. Jarosławem Hrycakiem. zaxid.net, 2008. [dostęp 2021-03-14]. Cytat: Ideologia i praktyka ukraińskiego nacjonalizmu lat 30. przypomina nazizm, a przede wszystkim włoski faszyzm. Ale nie można przeoczyć jego specyficznych ukraińskich korzeni. Przed I wojną światową ukraiński nacjonalizm w zaborze austriackim nie był zbyt ksenofobiczny ani agresywny. Był antypolski, co zrozumiałe, ale nie antysemicki. Był to nacjonalizm legalny, działający w ramach prawa, metodami politycznymi. Bandera uznał, że z powodu zbyt łagodnych metod Ukraińcom po I wojnie światowej nie udało się zbudować własnego państwa.

[2] Ukraiński historyk, Iwan Łysiak-Rudnyćkyj, uważał, że OUN należy porównywać nie z faszyzmem czy nazizmem, a z ugrupowaniami narodowo-radykalnymi, takimi jak chorwaccy Ustasze, rumuńska Żelazna Gwardia, voldemarasowcy na Litwie, strzałokrzyżowcy na Węgrzech, czy radykalna grup młodych (Obóz Wielkiej Polski, ONR) wewnątrz Narodowej Demokracji w Polsce. Grzegorz Motyka, Ukraińska partyzantka 1942–1960, Warszawa 2006, Wyd. Instytut Studiów Politycznych PAN, Oficyna Wydawnicza Rytm, ISBN 83-88490-58-3, s. 52.

[3] ОУН була фашистською орґанізацією. Правда, після Сталінґраду та Курской бітви ОУН почала відходити від фашизму, зокріема після своґо Тріетьоґо Надзвичайноґо Збору в серпні 1943 р. (Однак сам Бандера залішився вірним старій ідеолоґії до кінця) – Іван-Павло Хімка, Чи українські студії повинні захищати спадщину ОУН-УПА?, [w:] Страсті за Бандерою: статті та есеї, упоряд.: Т. С. Амар, І. Балинський, Я. Ґрицак, Ґрані-Т 2010, s. 150. (Серія De profundis), ISBN 978-966-465-321-0, Пер А. Рудлінґ, Ющенків фашист: култ Бандери в Україні та Канаді, tamże s. 237–309.

[4] Timothy Snyder, A Fascist Hero in Democratic Kiev.

[:0-5] Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie :0
BŁĄD PRZYPISÓW

[6] Wayback Machine [online], web.archive.org, 6 sierpnia 2019 [dostęp 2023-03-18] [zarchiwizowane z adresu 2019-08-06] .

[:1-7] Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie :1
BŁĄD PRZYPISÓW

[8] W oparciu o istniejące dane naukowe – nie mówię tu o utrzymanych w sensacyjnym tonie różnych popularnych publikacjach – można mówić o liczbie około 100 tys. zamordowanych Polaków. Zapewne będzie to liczba trochę mniejsza, jednak proponuję używać sformułowania „około stu tysięcy”, bo być może w przyszłości postępujące badania naukowe pokażą, że ofiar jest o kilka-kilkanaście tysięcy więcej..., [w:] Wołyński konflikt pamięci. Z dr. hab. Grzegorzem Motyką o bolesnej historii polsko-ukraińskiej rozmawiają Magdalena Semczyszyn i Filip Gańczak, „Pamięć.pl” 2012, nr 4-5, s. 17.

[9] „W świetle przytoczonych liczb wydaje się, że straty polskie w wyniku akcji UPA wyniosły prawdopodobnie około 100 tysięcy zabitych (przy czym raczej nieco mniej, a nie więcej niż 100 tysięcy). Wszelkie podawane wyższe liczby – 150 czy wręcz 200 tysięcy ofiar – nie znajdują potwierdzenia w żadnych poważnych badaniach naukowych, a ich częste pojawianie się w mediach można tłumaczyć chyba tylko chęcią wywołania sensacji”. Grzegorz Motyka, Od rzezi wołyńskiej do akcji „Wisła”, Kraków 2011, s. 447. ISBN 978-83-08-04576-3. Ewa Siemaszko szacuje liczbę ofiar na 133 000, zob.: Ewa Siemaszko: Stan badań nad ludobójstwem dokonanym na ludności polskiej przez Organizację Ukraińskich Nacjonalistów i Ukraińską Powstańczą Armię. W: Prawda historyczna a prawda polityczna w badaniach naukowych. Ludobójstwo na Kresach południowo-wschodniej Polski w latach 1939–1946, Bogusław Paź (red.), Wrocław, 2011, s 341. ISBN 978-83-229-3185-1.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]