Szymon Budny

Szymon Budny

Szymon Budny w piekle – rycina z pamfletu jezuity Stanisława Reszki
Data urodzenia	1530 (?)
Data i miejsce śmierci	13 stycznia 1593 Wiszniew, powiat oszmiański, Wielkie Księstwo Litewskie
Zawód, zajęcie	pisarz, tłumacz, teolog braci polskich
Cytaty w Wikicytatach

Szymon Budny (łac. Simon Budnii, Budnius, Budnaeus; biał. Сымон Будны, Symon Budny; ur. prawd. w 1530, zm. 13 stycznia 1593 w Wiszniewie) – polsko-białoruski uczony i działacz reformacyjny, pastor początkowo kalwiński, następnie unitraiński, hebraista, biblista, tłumacz Biblii na język polski, pisarz, teolog i jeden z głównych przedstawicieli braci polskich w Wielkim Księstwie Litewskim. Pisał w języku białoruskim, po polsku i po łacinie.

Budny był tłumaczem Biblii nieświeskiej (1572) – pierwszego kompletnego tłumaczenia Pisma Świętego na język polski z języków oryginalnych – z hebrajskiego i greckiego^[1]. Wywarł wpływ na rozwój języka białoruskiego^[2][3][4], będąc m.in. autorem Katechizmu nieświeskiego (1562), jednej z pierwszych książek drukowanych w języku białoruskim^[5].

Jego studia nad językiem hebrajskim przyczyniły się do rozwoju biblistyki, wywierając wpływ również na późniejszych badaczy żydowskich^[6]. Historyk Norman Davies nazwał go „najwybitniejszym hebraistą XVI wieku”^[7]. Pisma i idee religijne Budnego oddziaływały nie tylko na kierunki Reformacji w Polsce i Wielkim Księstwie Litewskim, ale też były dyskutowane w Europie zachodniej i przyczyniły się do rozwoju unitaryzmu na świecie^[8].

Budny wypowiadał się również w sprawach publicznych. Był jednym z pionierów idei demokracji w polityce^{[potrzebny przypis]} i przeciwnikiem kary śmierci.

Poglądy i dzieła Budnego spotykały się z polemiką i sprzeciwem pisarzy katolickich, protestanckich, jak również czasowo braci polskich. W 1603 roku jako autor trafił do pierwszego polskiego indeksu ksiąg zakazanych powstałego z inicjatywy biskupa Bernarda Maciejowskiego^[9].