Marsejski atentat

Atentat u Marseju na kralja Aleksandra I Karađorđevića se odigrao u utorak, 9. oktobra 1934. godine, prilikom njegove zvanične posete Francuskoj.

Atentator, Vlado Černozemski, pripadnik Unutrašnje makedonske revolucionarne organizacije (poreklom Bugarin^[1]), usmrtio je kralja Aleksandra sa četiri metka, a jednim je ranio francuskog ministra inostranih poslova Luja Bartua, koji je usled neadekvatne medicinske pomoći iskrvario i umro.^[2]

Oko atentata su sarađivali ustaše i VMRO, koji nisu želeli da Hrvati i Makedonci^[3] (koji su smatrani Bugarima^[4][5][6]) žive pod srpskom dominacijom, posebno nakon zavođenja diktature u Jugoslaviji^[7], već su se zalagali za stvaranje nezavisnih država Makedonije i Hrvatske.^[8] U atentat su bile umešane i pojedine strane sile, u prvom redu Musolinijeva Italija, koja je imala teritorijalne pretenzije ka Jugoslaviji, odnosno njenoj jadranskoj obali.

Nakon ubistva kralja Aleksandra je došlo do "blagog otklona od režima diktature", koja je trajala u Jugoslaviji od 1929. godine.^[9] Slično kao što se Sarajevski atentat negde doživljava kao herojsko delo, a negde kao teroristički čin, tako se i Marsejski atentat u Srbiji doživljava kao teroristički čin, a u Bugarskoj kao herojski.

1. ↑ Stefan Troebst, "Historical Politics and Historical “Masterpieces” in Macedonia before and after 1991 Arhivirano 2004-01-10 na Wayback Machine-u", New Balkan Politics, Issue 6, 2003: "... the suicide-assassin from VMRO, Vlado Cernozemski, who, on orders from Mihajlov and his ethno-national VMRO, which was defined as Bulgarian, killed the Yugoslav king Alexander I Karadzordzevic and the French Minister of Foreign Affairs Louis Bareau in Marseilles in 1934."
2. ↑ Večernje novosti - Atentat u Marselju 1934.^{[mrtav link]}
3. ↑ U geografskom smislu - makedonska nacija još uvek nije bila konstituisana.
4. ↑ Ulf Brunnbauer, DREVNA NACIONALNOST I VJEKOVNA BORBA ZA DRŽAVNOST: HISTORIOGRAFSKI MITOVI U REPUBLICI MAKEDONIJI (BJRM) Arhivirano 2011-11-19 na Wayback Machine-u, Zbornik radova "Historijski mitovi na Balkanu", Sarajevo, 2003: "Slično, 'Vnutrašnja makedonska revolucionarna organizacija' (VMRO), osnovana 1893. godine da bi se borila protiv osmanske vlasti, predstavljena je kao nacionalna makedonska organizacija koja se borila za nezavisnu makedonsku državu. Činjenicu da je jedna jaka struja u tom pokretu bila za to da se Makedonija ujedini sa Bugarskom, i prema tome smatrala da su slavenski pravovoslavni stanovnici Makedonije zapravo etnički Bugari, makedonski naučnici prosto su prenebregli."
5. ↑ Ivan Mihaйlov, "Spomeni", 1973, tom IV, glava sedma Sъbitieto v Marsiliя, str. 509 - "Sъrbite tretiraha makedonskite bъlgari gore-dole taka, kakto bяha tretirani negrite ot onia gospoda, koito nяkoga po Afrika s laso sa gi lovili i prodavali prez okeana za černa rabota."
6. ↑ Ivan Mihaйlov, "Spomeni", 1973, tom IV, glava sedma Sъbitieto v Marsiliя, str. 538 - "No kato se ozova pri hъrvatite, toй napъlno e znael, če vragъt na hъrvati i makedonski bъlgari be obщ."
7. ↑ King Alexander's Assatination: It's Background and Effects
8. ↑ „Ivan Vanča Mihajlov: Macedonian Revolutionary without Homeland and Roots”. Arhivirano iz originala na datum 2013-11-13. Pristupljeno 2011-07-20. 
9. ↑ Ivo Banac, With Stalin Against Tito: Cominformist Splits in Yugoslav Communism (str. 62), Cornell University Press, 1988.