Londra

Londra
Kryeqytet dhe megaqytet
Nga sipër majtas: Qyteti i Londrës, Tower Bridge, Syri i Londrës dhe Pallati i Westminster
Londra (Earth)
Koordinatat: 51°30′26″N 0°7′39″W / 51.50722°N 0.12750°W / 51.50722; -0.12750
Shteti	Mbretëria e Bashkuar
Vendi	Anglia
Rajoni	Londra
Qarqet	Londra e Madhe Qyteti i Londrës
I vendosur nga Romakët	47 e.r.[2] si Londinium
Distriktet	Qyteti i Londrës dhe 32 komuna
Qeveria
• Lloji	Kryesia ekzekutive dhe asambleja konsultative brenda monarkisë kushtetuese unitare
• Trupi	Autoriteti i Londrës së Madhe • Kryetari Sadiq Khan (L) • Asambleja e Londrës
Sipërfaqja
• Gjithsej	1.572 km2 (607 sq mi)
• Sipërfaqe urbane	1.737,9 km2 (6,710 sq mi)
• Metro	8.382 km2 (3,236 sq mi)
• Qyteti i Londrës	2,90 km2 (110 sq mi)
• Londra e Madhe	1.569 km2 (606 sq mi)
Lartësia mbidetare [3]	11 m (36 ft)
Popullsia  (2021)[5]
• Gjithsej	8.961.989[1]
• Dendësia	5.666/km2 (1.467/sq mi)
• Popullsia urbane	9.950.000
• Metro	14.257.962[4] (1-rë)
• Qyteti i Londrës	8.706 (67-të)
• Londra e Madhe	9.425.622
Emri i banorëve	Londinez
GVA (2019) [6]
• Gjithsej	£503 miliardë ($642 miliardë)
• Per capita	£56,199 ($71,733)
Zona kohore	UTC (Greenwich Mean Time)
• Verës (DST)	UTC+1 (Koha Verore Britanike)
IZHNJ (2017)	0.965[7] – very high
Faqja zyrtare	www.london.gov.uk

Londra është kryeqyteti dhe qyteti më i madh i Anglisë dhe Mbretërisë së Bashkuar. Ajo qëndron në lumin Tamiz në Anglinë juglindore në krye të një grykëderdhjeje 50 milje (80 km) deri në Detin e Veriut dhe ka qenë një vendbanim i madh për dy mijëvjeçarë.^[8] Qyteti i Londrës, qendra e tij e lashtë dhe qendra financiare, u themelua nga romakët si Londinium dhe ruan kufijtë afër atyre mesjetarë. Që nga shekulli i 19-të, "Londra" i është referuar gjithashtu metropolit rreth kësaj bërthame, të ndarë historikisht midis qarqeve të Middlesex, Essex, Surrey, Kent dhe Hertfordshire,^[9] që përfshin kryesisht Londrën e Madhe,^[10] i qeverisur nga Autoriteti i Londrës së Madhe. Qyteti i Westminsterit, në perëndim të qytetit të Londrës, ka mbajtur për shekuj me radhë qeverinë dhe parlamentin kombëtar.

Londra, si një nga qytetet globale të botës, ushtron ndikim të fortë në artet, tregtinë, arsimin, argëtimin, modën, financat, kujdesin shëndetësor, median, turizmin dhe komunikimin e saj. PBB-ja e saj (801.66 miliardë euro në 2017) e bën atë ekonominë më të madhe urbane në Evropë dhe një nga qendrat kryesore financiare në botë. Në vitin 2019, ai kishte numrin e dytë më të madh të individëve me vlerë jashtëzakonisht të lartë neto në Evropë pas Parisit dhe numrin e dytë më të lartë të miliarderëve të çdo qyteti në Evropë pas Moskës. Me përqendrimin më të madh në Evropë të institucioneve të arsimit të lartë, përfshin Imperial College London në shkencat natyrore dhe të aplikuara, Shkollën Ekonomike të Londrës në shkencat sociale dhe Kolegjin Universitar të Londrës. Qyteti është shtëpia e hoteleve më 5 yje të çdo qyteti në botë. Në vitin 2012, Londra u bë qyteti i parë që priti tre Lojërat Olimpike Verore.^[11]

Popullsia e mesit të vitit 2018 të Londrës së Madhe prej rreth 9 milionë banorësh,^[5] e bëri atë qytetin e tretë më të populluar të Evropës. Ajo përbën 13,4 për qind të popullsisë së Mbretërisë së Bashkuar. Zona e Ndërtuar e Londrës së Madhe është e katërta më e populluar në Evropë, pas Stambollit, Moskës dhe Parisit, me 9,787,426 banorë në regjistrimin e vitit 2011. Zona metropolitane e Londrës është e treta më e populluar në Evropë pas Stambollit dhe Moskës, me 14,040,163 banorë në 2016.

Londra ka katër Vende të Trashëgimisë Botërore: Kulla e Londrës; Kew Gardens; Pallati i Westminster, së bashku me Westminster Abbey, dhe Kisha e Shën Margaretës; dhe vendbanimi historik në Greenwich, ku Observatori Mbretëror, Greenwich përcakton Meridianin Kryesor (gjatësi 0°) dhe Greenwich Mean Time. Pika të tjera referimi përfshijnë Pallatin Buckingham, Syri i Londrës, Cirku Piccadilly, Katedralja e Shën Palit, Tower Bridge dhe Sheshi Trafalgar. Ka shumë muze, galeri, librari dhe vende sportive, duke përfshirë Muzeun Britanik, Galerinë Kombëtare, Muzeun e Historisë Natyrore, Tate Modern, Libraria Britanike dhe West End theatre. London Underground është sistemi më i vjetër i tranzitit të shpejtë në botë.

1. ^ "Estimates of the population for the UK, England and Wales, Scotland and Northern Ireland – Office for National Statistics". www.ons.gov.uk (në anglisht).
2. ^ Number 1 Poultry (ONE 94), Museum of London Archaeology, 2013. Archaeology Data Service, The University of York.
3. ^ "London weather map" (në anglisht). The Met Office. Arkivuar nga origjinali më 3 gusht 2018. Marrë më 26 gusht 2018.
4. ^ "Metropolitan Area Populations" (në anglisht). Eurostat. 18 qershor 2019. Marrë më 4 dhjetor 2019.
5. ^ ^{a b} "Estimates of the population for the UK, England and Wales, Scotland and Northern Ireland" (në anglisht). Zyra për Statistikat Kombëtare. 28 shtator 2018. Marrë më 15 gusht 2019.
6. ^ Fenton, Trevor. "Regional economic activity by gross domestic product, UK: 1998 to 2019, UK- Office for National Statistics". www.ons.gov.uk (në anglisht).
7. ^ Sub-national HDI. "Area Database – Global Data Lab". hdi.globaldatalab.org (në anglisht).
8. ^ "Roman London" (në anglisht). Museum of London. n.d. Arkivuar nga origjinali më 22 mars 2008.
9. ^ "The baffling map of England's counties". BBC News (në anglishte britanike). 2014-04-25. Marrë më 2021-09-25.
10. ^ "London Government Act 1963". www.legislation.gov.uk (në anglisht). Marrë më 26 shtator 2021.{{cite web}}: Mirëmbajtja CS1: Gjendja e adresës (lidhja)
11. ^ Komiteti Olimpik Ndërkombëtar (6 korrik 2005). "IOC elects London as the Host City of the Games of the XXX Olympiad in 2012" (in en). Press release. http://www.olympic.org/media?calendartab=1&articleid=52922. Retrieved 3 qershor 2006.