Jogoo

Jogoo (pia: Jimbi) ni kuku (kwa jina la Kilatini Gallus gallus) wa kiume. Kuku wa kiume wenye umri chini ya mwaka mmoja anaitwa jogoo mdogo. Jina kongwe la Kiingereza ni cock, kutoka jina la zamani, coc. Wakati mwingine jina hilo hubadilishwa na jina "cockerel" (ambayo kwa kawaida humaanisha kuku changa wa kiume). Lakini "rooster" (jina jipya) hutumiwa nchini Uingereza na hujulikana karibu kila sehemu ya Amerika Kaskazini na Australia. "Roosting" ni kitenzi cha Kiingereza kinachomaanisha kuwaweka ndege hao kulala sehemu ya juu usiku. "Shia" ni katika matumizi ya jumla kama jina kwa ajili ya dume wa aina nyingine za ndege, kwa mfano "Shia sparrow."

Jogoo mmoja anaweza kuwasaidia kuku wa kike kutagaa mayai lakini hawezi kuvilinda viota kadhaa vya mayai mara moja. Jogoo huyu hulinda wa eneo la jumla ambapo kuku wake wa kike wana viota na atawashambulia jogoo wengine ambao wataingia katiak eneo lake. Wakati wa mchana, mara kwa mara yeye huketi juu ya sangara, kwa kawaida fiti 4-5 kutoka kwa ardhi kuhudumu kama mlinzi kwa kundi lake la kuku. Jogoo huyu atawika iwapo kutakuwepo na hatari kutoka kwa wanyama wengine.

Jogoo mara nyingi huashiriwa akiwika wakati wa alfajiri na daima ataanza kuwika kabla ya kufika umri wa miezi 4. Mara nyingi anaweza kuonekana amekaa juu ua mbao au vitu vingine, ambapo yeye huwika kutangaza eneo lake.

Hata hivyo, wazo hili ni la ukweli halisi , kwani jogoo anaweza na atawika wakati wowote wa siku. Baadhi ya jogoo hasa huwika kwa nguvu na huwika daima, huku wengine wachache wakiwika tu mara chache kwa siku. Tofauti hizi ni tegemezi kwa jamii tofauti za jogoo na tabia za kibinafsi.

Ana miito mingine kadhaa pia kwani anaweza kutoa sauti sawa na wa kuku wa kike. Jogoo mara kwa mara watawika mfululizo ili kuwavutia kuku wa kike kwa chanzo cha chakula, njia sawa ambayo kuku wa kike anatumia kuwaita vifaranga wake.