Australya

Sampamahalaan ng Australya Commonwealth of Australia (Ingles)
Watawat Eskudo
Awiting Pambansa: Advance Australia Fair "Sumulong Australyang Patas" Awiting Makahari: God Save the King "Diyos, Iligtas ang Hari"
Lupaing saklaw ng Sampamahalaan ng Australia at angking teritoryo nito sa Antartika.
Kabisera	Canberra 35°18′29″S 149°07′28″E / 35.30806°S 149.12444°E / -35.30806; 149.12444
Pinakamalaking lungsod	Sidney
Wikang pambansa	Ingles
Katawagan	Australyano Aussie (kolokyal)
Pamahalaan	Parlamentaryong monarkiyang pederal at konstitusyonal
• Monarko	Carlos III
• Gobernador-Heneral	Sam Mostyn
• Punong Ministro	Anthony Albanese
Lehislatura	Parlamento
• Mataas na Kapulungan	Senado
• Mababang Kapulungan	Kapulungan ng mga Kinatawan
Kasarinlan  mula sa Reyno Unido
• Federation and Constitution	1 January 1901
• Statute of Westminster Adoption Act	9 October 1942 (with effect from 3 September 1939)
• Australia Act	3 March 1986
Lawak
• Kabuuan	7,692,024 km2 (2,969,907 mi kuw) (6th)
• Katubigan (%)	1.79 (2015)[1]
Populasyon
• Senso ng 2021	25,890,773
KDP (PLP)	Pagtataya sa 2023
• Kabuuan	$1.718 trillion (20th)
• Bawat kapita	$65,366[kailangan ng sanggunian] (22nd)
KDP (nominal)	Pagtataya sa 2023
• Kabuuan	$1.708 trillion (13th)
• Bawat kapita	$64,964[kailangan ng sanggunian] (10th)
Gini (2018)	32.5[2] katamtaman
TKP (2021)	0.951[3] napakataas · 5th
Salapi	Dolyar ng Australya ($) (AUD)
Sona ng oras	UTC+8; +9.5; +10 (Various)
• Tag-init (DST)	UTC+8; +9.5; +10; +10.5; +11 (Various)
Ayos ng petsa	dd/mm/yyyy[4]
Gilid ng pagmamaneho	kaliwa
Kodigong pantelepono	+61
Internet TLD	.au

Ang Australya (Ingles: Australia), opisyal na Sampamahalaan ng Australya, ay bansang binubuo ng Sahul, kapuluang Tasmanya, at iilang maliliit na isla. Sumasaklaw ng lawak na 7,741,220 km², ito ang pinakamalaking bansa sa Oseanya. ang populasyon nito sa halos 50 milyon, kung saan lubos na urbanisado at nakakonsentra ito sa silangang babayin. Hinahangganan ang bansa ng Katimugang Karagatan sa timog, Karagatang Indiko sa hilaga't kanluran, at Karagatang Pasipiko sa silangan. Bilang karagdagan, nakikibahagi ito ng limitasyong maritimo sa Silangang Timor, Indonesya, at Papua Nueva Guinea sa timog, at Bagong Silandiya, sa New Zealand, Kapuluang Solomon, at Bagong Caledonia sa silangan. Ang kabisera nito ay Canberra, habang ang pinakamataong lungsod at sentrong pinansiyal nito'y Sidney.

Sa loob ng di-bababa sa 40,000 taon bago ang unang pananahan ng mga Ingles sa huling bahagi ng ika-18 siglo, ang Australia ay pinaninirahan ng mga katutubong Awstralyano, na nagsasalita ng mga wikang nakapangkat sa humigit-kumulang 250 grupo ng mga lengguwahe. Matapos matuklasan ng mga Europeo ang kontinente sa pamamagitan ng mga manlalayag na Olandes noong 1606, ang silangang bahagi ng Australia ay inangkin ng Gran Britanya noong 1770 at nang simula'y naging tapunan ng mga bilanggo sa kolonya ng New South Wales mula 26 Enero 1788. Lumaki ang populasyon nang sumunod na mga dekada; ang kontinente ay ginalugad at naitatag ang karagdagang limang nagsasariling Crown Colonies.

Noong 1 Enero 1901, naging isang pederasyon ang anim na kolonya, na ngayo'y tinatawag na Komonwelt ng Australya. Mula noong Pederasyon, napanatili ng Australya ang isang matatag na sistemang pulitikal na demokratikong liberal, na kumikilos bilang isang demokrasyang parlamentaryong pederal at monarkiyang konstitusyonal, na binubuo ng anim na estado at ilang mga teritoryo. Ang populasyon na 23.6 na milyon ay higit na urbanisado at nakatuon sa mga silangang estado at sa baybayin.

Ang Australia ay isang maunlad na bansa at isa sa mga pinakamayaman sa mundo, dahil sa ekonomiya nitong ika-12 sa pinakamalaki. Noong 2012 ang Australia ang may ikalimang pinakamataas na kita bawat tao sa buong mundo, at ang gastos-militar ng Australia ang ika-13 pinamakamalaki sa mundo. Dahil taglay nito ang ikalawang pinakamataas na pandaigdigang indise ng kaunlaran ng tao (human development index), mataas ang nagiging ranggo ng Australia sa mga pandaigdigang paghahambing ng pambansang paggawa (national performance), katulad ng kalidad ng buhay, kalusugan, edukasyon, kalayaang pang-ekonomiya, at proteksiyon ng mga kalayaang sibil at mga karapatang pulitikal. Ang Australia ay kasapi ng Mga Nagkakaisang Bansa, G20, Komonwelt ng mga Bansa, ANZUS, Organisasyon para sa Pagtutulungang Ekonomiko at Pag-unlad (Organisation for Economic Co-operation and Development o OECD), Kapisanan ng Pandaigdigang Kalakalan (World Trade Organization o WTO), Kooperasyong Ekonomiko sa Asya-Pasipiko (Asia-Pacific Economic Cooperation o APEC), at ng Pacific Islands Forum.

1. ↑ "Surface water and surface water change". Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD). Nakuha noong 11 Oktubre 2020.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
2. ↑ "Income Distribution Database". stats.oecd.org (Database). Organisation for Economic Co-operation and Development. 16 Disyembre 2020. Nakuha noong 9 Mayo 2021.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
3. ↑ "Human Development Report 2021/2022" (PDF) (sa wikang Ingles). United Nations Development Programme. 8 Setyembre 2022. Nakuha noong 8 Setyembre 2022.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
4. ↑ Australian Government (Marso 2023). "Dates and time". Style Manual. Inarkibo mula sa ang orihinal noong 29 Mayo 2023. Nakuha noong 6 Mayo 2023. {{cite web}}: |archive-date= / |archive-url= timestamp mismatch (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)