Ginto

Ang artikulong ito ay nangangailangan ng maayos na salin. (Hunyo 2008)

Gold, ₇₉Au

Gold
Appearance	Metallic yellow
Standard atomic weight Ar°(Au)
	196.966570±0.000004 196.97±0.01 (pinaikli)[1][2]
Gold in the periodic table
Hydrogen Helium Lithium Beryllium Boron Carbon Nitrogen Oxygen Fluorine Neon Sodium Magnesium Aluminium Silicon Phosphorus Sulfur Chlorine Argon Potassium Calcium Scandium Titanium Vanadium Chromium Manganese Iron Cobalt Nickel Copper Zinc Gallium Germanium Arsenic Selenium Bromine Krypton Rubidium Strontium Yttrium Zirconium Niobium Molybdenum Technetium Ruthenium Rhodium Palladium Silver Cadmium Indium Tin Antimony Tellurium Iodine Xenon Caesium Barium Lanthanum Cerium Praseodymium Neodymium Promethium Samarium Europium Gadolinium Terbium Dysprosium Holmium Erbium Thulium Ytterbium Lutetium Hafnium Tantalum Tungsten Rhenium Osmium Iridium Platinum Gold Mercury (element) Thallium Lead Bismuth Polonium Astatine Radon Francium Radium Actinium Thorium Protactinium Uranium Neptunium Plutonium Americium Curium Berkelium Californium Einsteinium Fermium Mendelevium Nobelium Lawrencium Rutherfordium Dubnium Seaborgium Bohrium Hassium Meitnerium Darmstadtium Roentgenium Copernicium Nihonium Flerovium Moscovium Livermorium Tennessine Oganesson Ag ↑ Au ↓ Rg platinum ← gold → mercury
Atomic number (Z)	79
Group	11
Period	6
Block	d-block
Electron configuration	[Xe] 4f14 5d10 6s1
Electrons per shell	2, 8, 18, 32, 18, 1
Physical properties
Phase at STP	solido
Melting point	1337.33 K ​(1064.18 °C, ​1947.52 °F)
Boiling point	3243 K ​(2970 °C, ​5378 °F)
Density (at 20° C)	19.283 g/cm3 [3]
when liquid (at m.p.)	17.31 g/cm3
Heat of fusion	12.55 kJ/mol
Heat of vaporization	342 kJ/mol
Molar heat capacity	25.418 J/(mol·K)
Vapor pressure P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k at T (K) 1646 1814 2021 2281 2620 3078
Atomic properties
Oxidation states	−3, −2, −1, 0,[4] +1, +2, +3, +5 (isang anpoterong oksido)
Electronegativity	Pauling scale: 2.54
Ionization energies	1st: 890.1 kJ/mol 2nd: 1980 kJ/mol
Atomic radius	empirical: 144 pm
Covalent radius	136±6 pm
Van der Waals radius	166 pm
Mga linyang espektral ng gold
Other properties
Crystal structure	​face-centered cubic (fcc) (cF4)
Lattice constant	a = 407.86 pm (at 20 °C)[3]
Thermal expansion	14.13×10−6/K (at 20 °C)[3]
Thermal conductivity	318 W/(m⋅K)
Electrical resistivity	22.14 nΩ⋅m (at 20 °C)
Magnetic ordering	diamagnetic[5]
Molar magnetic susceptibility	−28.0×10−6 cm3/mol (at 296 K)[6]
Tensile strength	120 MPa
Young's modulus	79 GPa
Shear modulus	27 GPa
Bulk modulus	180 GPa[7]
Speed of sound thin rod	2030 m/s (at r.t.)
Poisson ratio	0.4
Mohs hardness	2.5
Vickers hardness	188–216 MPa
Brinell hardness	188–245 MPa
CAS Number	7440-57-5
History
Naming	mula Latin aurum, na ang kahulugan ay "gold"
Discovery	In the Middle East (before 6000 BCE)
Symbol	"Au": mula sa Latin na aurum
Isotopes of gold t b
Main isotopes[8] Decay abun­dance half-life (t1/2) mode pro­duct 195Au synth 186.01 d ε 195Pt 196Au synth 6.165 d β+ 196Pt β− 196Hg 197Au 100% stable 198Au synth 2.69464 d β− 198Hg 199Au synth 3.139 d β− 199Hg
Kategorya: Gold tingnan usapan baguhin | references

Ang ginto ay isang kemikal na elementong may simbolong Au at bilang na atomiko na 79. Sa pinakapuro nitong anyo ito ay makinang, bahagyang mamula-mulang dilaw, siksik, malambot, nagbabago ng anyo at hugis, at ductile na metal. Ayon sa kemika, ang ginto ay isang transition metal at kabilang sa ikalawang grupo ng mga elemento. Ito ay isa sa mga hindi pinaka-aktibong elementong kemikal at solid sa ilalim ng standard na kondisyon. Ang bakal na ito ay madalas na nabubuo bilang isang free elemental form, bilang tipak  o mga butil, sa mga bato, sa mga ugat at minsan sa mga naaanod na mga deposito. Ito ay nangyayari sa isang solid series solution kasama ang  mga native element pilak at pati rin ang mga natural na alloyed na may kasamang tanso at palladium. Di kadalasan, ito ay nangyayari sa mga mineral bilang gold compounds, kung saan madalas ay may teluryo.

Ang bilang na atomiko ng ginto na 79 ay ang naging daan upang ang ginto ay maging isa sa mga elementong natural na nabubuo sa kalawakan. Ito ay napag alamang nabuo sa supernova nucleosynthesis at nakikita sa alikabok na nilikha ng sistemang solar. Dahil ang mundo ay malambot pa noong ito ay nabuo, halos lahat ng mga gintong naroroon sa mga unang bahagi ng mundo ay maaring lumubog sa kaibuturang planeta. Samakatuwid, ang karamihan ng mga ginto na naroroon ngayon sa crust at mantle ng mundo ay maaaring mapunta sa ibabaw ng mundo sa pamamagitan ng mga asteroid impacts noong mahigit apat na bilyong taon na ang nakalipas.

Pinipigilan ng ginto ang pag-atake ng isahang asido ngunit maaari itong matunaw ng aqua regia. Ang pinaghalong mga asido ay nagiging sanhi ng pagkakaroon ng natutunaw na gold tetrachloride anion. Ang ginto ay natutunaw din sa alkaline solutions ng cyanides, na kung saan ito ay nagagamit sa pagmimina at electroplating. Ito rin ay natutunaw sa asoge, kung saan ito ay bumubuo ng amalgam alloys: ito ay hindi natutunaw sa nitric acid, kung saan natutunaw ang pilak at mga base metals, isang katangian na matagal nang ginagamit upang alamin ang pagkakaroon ng ginto sa mga bagay, pagbibigay buhay sa terminong acid test. 

1. ↑ "Standard Atomic Weights: Gold" (sa wikang Ingles). CIAAW. 2017.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
2. ↑ Prohaska, Thomas; Irrgeher, Johanna; Benefield, Jacqueline; Böhlke, John K.; Chesson, Lesley A.; Coplen, Tyler B.; Ding, Tiping; Dunn, Philip J. H.; Gröning, Manfred; Holden, Norman E.; Meijer, Harro A. J. (2022-05-04). "Standard atomic weights of the elements 2021 (IUPAC Technical Report)". Pure and Applied Chemistry (sa wikang Ingles). doi:10.1515/pac-2019-0603. ISSN 1365-3075.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
3. ↑ ^{3.0 3.1 3.2} Arblaster, John W. (2018). Selected Values of the Crystallographic Properties of Elements. Materials Park, Ohio: ASM International. ISBN 978-1-62708-155-9.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
4. ↑ Mézaille, Nicolas; Avarvari, Narcis; Maigrot, Nicole; Ricard, Louis; Mathey, François; Le Floch, Pascal; Cataldo, Laurent; Berclaz, Théo; Geoffroy, Michel (1999). "Gold(I) and Gold(0) Complexes of Phosphinine‐Based Macrocycles". Angewandte Chemie International Edition (sa wikang Ingles). 38 (21): 3194–3197. doi:10.1002/(SICI)1521-3773(19991102)38:21<3194::AID-ANIE3194>3.0.CO;2-O. PMID 10556900.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
5. ↑ Lide, D. R., pat. (2005). "Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds". CRC Handbook of Chemistry and Physics (PDF) (ika-86th (na) edisyon). Boca Raton (FL): CRC Press. ISBN 0-8493-0486-5.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
6. ↑ Weast, Robert (1984). CRC, Handbook of Chemistry and Physics. Boca Raton, Florida: Chemical Rubber Company Publishing. pp. E110. ISBN 0-8493-0464-4.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
7. ↑ Kelly, P. F. (2015). Properties of Materials. CRC Press. p. 355. ISBN 978-1-4822-0624-1.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
8. ↑ Kondev, F. G.; Wang, M.; Huang, W. J.; Naimi, S.; Audi, G. (2021). "The NUBASE2020 evaluation of nuclear properties" (PDF). Chinese Physics C. 45 (3): 030001. doi:10.1088/1674-1137/abddae.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)