Sultanato ng Buayan

Sultanato ng Buayan كاسولتانن نو بواين دارالسلام Kasultanan nu Buayan
c.1350–1905
Mapa sa 1875 ng teritoryo ng Sultanato ng Buayan sa pamahalaan ni Datu Utto.
Kabisera	Buayan (1350–c. 1860) Bacat (c. 1860–1872; 1875–1899) Kudarangan (1872–1875) Tinungkup (1899–1905)
Karaniwang wika	Maguindanaon, Iranun, Tiruray, mga wikang Manobo at Blaan
Relihiyon	Islam
Katawagan	Buayanen, Buayanon
Pamahalaan	Ganap na monarkiya
Sultan/Datu/Rajah
• c.1350–1390	Mamu
• c.1390–1400s	Budtul
• c.1400s–1500s	Malang-sa-Inged
• 1596–1627	Silongan
• 1875–1899	Utto
• 1899–1905	Ali
Kasaysayan
• Naitatag ni Datu Mamu	c.1350
• Pagsapit ni Rajah Baguinda Ali	c.1390
• Paghahari ni Datu Utto	1875–1899
• Pagsikat ni Datu Ali	1899–1905
• Labanan sa Ilog Malala	1905
Salapi	Barter
Pinalitan Pumalit Karahanan ng Kiliman Pamahalaang Insular ng mga Pulo ng Pilipinas
Bahagi ngayon ng	Pilipinas

Bahagi ng isang serye tungkol sa
Kasaysayang Prekolonyal ng Pilipinas
Katayuang panglipunan Naghaharing Uri (Maginoo, Ginu, Tumao) Apo, Datu Bagani Lakan Panglima Rajah Sultan Thimuay Gitnang Uri Timawa Maharlika Karaniwang tao, manggagawa at tagasunod Aliping namamahay Alipin sa gigilid Bulisik Bulislis Horohan Uripon
Mga politikal na entidad Luzon Cainta Ibalon Ma-i Kaboloan Maynila Namayan Pulilu Sandao Tondo Kabisayaan Cebu Dapitan Madja-as Mindanao Buayan Butuan Lanao Maguindanao Sanmalan Sulu
Mga pangunahing tauhan Agustin de Legazpi Azim ud-Din I of Sulu Batarah Shah Tengah Datu Daya Datu Sikatuna Dayang Kalangitan Dimasangcay Adel Dayang Sasaban Gat Pangil Gugu Sarikula Jayadewa Kamal ud-Din Laut Buisan Lakandula Lapulapu Magat Salamat Muedzul Lail Tan Kiram Muhammad Kudarat Sultan Muwallil Wasit Rajah Humabon Rajah Lontok Rajah Matanda Rajah Salalila Rajah Sulayman Rajah Tupas Regimo Diraja Kabungsuwan Sharif ul-Hāshim Sri Lumay Tarik Sulayman Urduja
Mga pangunahing mapagkukunan at artepakto Kodiseng Boxer Garing Pantatak ng Butuan Inskripsiyon sa Binatbat na Tanso ng Laguna Monreal Stones The Philippine Islands, 1493–1898
Ayon sa paksa Cultural achievements Historiography Monarchs consorts Paramount rulers Religion Warfare
Tignan din: Kasaysayan ng Pilipinas
t u b

Ang Sultanato ng Buayan (Maguindanaon: Kasultanan nu Buayan; Jawi: كاسولتانن نو بواين دارالسلام), ay isang Muslim na estado sa isla ng Mindanao sa katimugang Pilipinas mula sa kalagitnaan ng ika-14 hanggang ika-20 siglo. Ang Buayan ay isa sa apat na pangunahing sultanato sa Mindanao, ang iba pang mga sultanato ay ang Sultanato ng Sulu, ang Sultanato ng Maguindanao, at ang Kumpederasyong Lanao. Bilang pangunahing kapangyarihan sa itaas na lambak ng Cotabato, nagkaroon ito ng access sa isang kasaganaan ng matabang lupa pati na rin ang mga hilaw na materyales, na naging isang planta ng agrikultura sa kaibahan sa Maguindanao. Dagdag pa rito, sa kabila ng katayuan nito bilang panloob na sultanato, nagawa ng Buayan na magsagawa ng kalakalang pandagat at diplomasya sa pamamagitan ng bunganga ng ilog ng Pulangi, o ang daungan nito sa Sarangani. Sa pinakamataas na lawak nito, ang teritoryo nito ay umaabot mula sa kasalukuyang nasasakupan ng Kabuntalan hanggang sa Look ng Sarangani. Ang Sultanato ng Buayan ay maituturing na isang makapangyarihang estado sa timog ng Pilipinas.

Kilala rin ang Buayan sa matagal na pakikipagtunggali nito sa Maguindanao, kadalasang ginagamit ang alyansa nito sa Espanya upang pahinain ang karibal nito at agawin ang trono sa Cotabato, gayundin ang pagmonopoliya sa kalakalan, impluwensya, at pagpupugay mula sa mahihinang sakop nito sa Mindanao.

Ang mga pinuno nito, na madalas na tinatawag na "Raha Buayan" ay nagpapahiwatig ng isang umiiral na Indiyanizadong anyo ng pamamahala sa rehiyon, na pinamumunuan ng isang Raha.

Ang Sultanato ng Buayan ay nagwakas bilang isang soberanong entidad sa kamatayan ni Datu Ali, ang Raha ng Buayan, nang mapatay siya sa Labanan sa Ilog Malala noong Oktubre 22, 1905 laban sa mga pwersang Amerikano. Naigiit ng kolonyal na administrasyong Amerikano ang awtoridad nito sa tulong ni Datu Piang, ang inaakalang pinuno ng Cotabato.^[1]

1. ↑ "1st Battalion 22nd Infantry - The Datu Ali Expedition". 1-22infantry.org. Nakuha noong 2023-09-14.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)