Andorra

Andorra Principat d'Andorra (Katalanca) Andorra Prensliği
Bayrak Arma
Slogan Latince: "Virtus Unita Fortior"  (Latince) "Birleşik güç daha güçlüdür"
Millî marş Katalanca: El Gran Carlemany, Mon Pare  (Katalanca) Atam Büyük Şarlman
Başkent ve en büyük şehir	Andorra la Vella 42°30′K 1°31′D / 42.500°K 1.517°D / 42.500; 1.517
Resmî dil(ler)	Katalanca1
Tanınan bölgesel dil(ler)	İspanyolca, Fransızca, Portekizce
Etnik gruplar	%36,6 Andorralı %33 İspanyol %16,3 Portekizli %1,4 diğer
Demonim	Andorralı
Hükûmet	Monarşi
• Prens Joan Enric Vives i Sicília Emmanuel Macron • Genel Vali Josep Maria Mauri Patrick Strzoda • Hükûmet başkanı Xavier Espot Zamora Roser Suñé Pascuet
Tarihçe
• Paréage 1278
Yüzölçümü
• Toplam	468 km2 (179.)
• Su (%)	0,26
Nüfus
• 2020 tahminî	77.543[1] (203..)
• Yoğunluk	179,8/km2 (71.)
GSYİH (nominal)	2018 tahminî
• Toplam	3,237 milyar $
• Kişi başına	42.035 $[2]
Gini (2003)	27.21d düşük
İGE (2019)	0.868[3] çok yüksek · 36.
Para birimi	Euro (€, EUR)2
Zaman dilimi	UTC+1 (OAS)
• Yaz (YSU)	UTC+2 (OAYS)
Trafik akışı	sağ
Telefon kodu	+376
İnternet alan adı	.ad3
Constitution of Andorra, Madde 2.1. Ayrıca İspanyolca, Fransızca ve Portekizce yaygın olarak konuşulur ve anlaşılır. 1999'a kadar Fransız frangı ve İspanyol pesetası kullanılmış, 2002'ye kadar tedavülde kalmıştır. Ayrıca Katalanca konuşan bölgelerle birlikte .cat ortak olarak kullanılır.

Andorra, resmi adıyla Andorra Prensliği,^[4] İber Yarımadası'nda Pirene Dağları üzerinde denize kıyısı olmayan egemen bir mikrodevlettir. Kuzeyde Fransa, güneyde ise İspanya ile çevrilidir. Şarlman tarafından kurulduğu düşünülen Andorra, 988 yılında Urgell Piskoposluğu'na devredilene kadar Urgell kontlarınca yönetilmiştir. Günümüz prensliği 1278 yılında yapılan bir antlaşma ile oluşturulmuştur. Prenslik; Katalonya'da bulunan Urgell piskoposu ve Fransa cumhurbaşkanı olmak üzere iki eş prens tarafından yönetilen bir diarşidir.

Andorra 468 km² yüzölçümü ile Avrupa'nın en küçük altıncı ülkesidir ve yaklaşık 77.000 nüfusa sahiptir.^[5] Andorra halkı Katalan soyundan gelen İtalik bir etnik gruptur.^[6] Andorra yüzölçümüne göre 16., nüfusa göre ise 11. en küçük ülkedir.^[7] Başkenti Andorra la Vella, deniz seviyesinden 1.023 m yüksekliğiyle Avrupa'nın en yüksek rakımlı başkentidir.^[8] Resmi dil Katalancadır; ayrıca İspanyolca, Portekizce ve Fransızca da yaygın biçimde konuşulur.^[9][10]

Andorra'da turizm gelişmiştir, yılda yaklaşık 10,2 milyon turist ülkeyi ziyaret etmektedir.^[11] Andorra Avrupa Birliği üyesi değildir ancak Euro resmi para birimi olarak kullanılmaktadır. 1993'ten beri Birleşmiş Milletler üyesidir.^[12] Küresel Hastalık Yükü Araştırması'na göre 2013 yılında 81 yıl ile Andorra en uzun beklenen yaşam süresine sahipti.^[13]

1. ^ "Population on 31 December". 31 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2020. 
2. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; auto isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
3. ^ Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF). United Nations Development Programme. 15 Aralık 2020. ss. 343-346. ISBN 978-92-1-126442-5. 15 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Aralık 2020. 
4. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; constitution isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
5. ^ "World Population Prospects - Population Division - United Nations". population.un.org. 15 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2021. 
6. ^ Minahan, James (2000). One Europe, Many Nations: A Historical Dictionary of European National Groups. Greenwood Publishing Group. s. 47. ISBN 978-0313309847. 21 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2021. 
7. ^ Malankar, Nikhil (18 Nisan 2017). "Andorra: 10 Unusual Facts About The Tiny European Principality". Tell Me Nothing. 7 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2017. 
8. ^ "Maps, Weather, and Airports for Andorra la Vella, Andorra". Fallingrain.com. 19 Ekim 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2012. 
9. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; cia isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
10. ^ "Background Note: Andorra". State.gov. 21 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2015. 
11. ^ "HOTELERIA I TURISME". 12 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2015. 
12. ^ "United Nations Member States". Un.org. 7 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2015. 
13. ^ GBD 2013 Mortality and Causes of Death, Collaborators. (10 Ocak 2015). "Global, regional, and national age-sex specific all-cause and cause-specific mortality for 240 causes of death, 1990-2013: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2013". Lancet. 385 (9963): 117-71. doi:10.1016/S0140-6736(14)61682-2. PMC 4340604 $2. PMID 25530442.