Evren

Evren
Hubble Ultra Derin Alan görüntüsü, her biri milyarlarca yıldızdan oluşan mevcut teknoloji ile görülebilen en uzak gökadalardan bazılarını göstermektedir.
Yaş	13,799 ± 0,021 milyar yıl[1]
Çap	Genişlediği için bilinmiyor. Fakat gözlemlenebilir evren'in çapı: 8,8×1026 m[2]
Kütle	En az 1053 kg
Ortalama yoğunluk	9,9 x 10−30 g/cm3[3]
Ortalama sıcaklık	2,72548 K (-270,4 °C veya -454,8 °F)[4]
İçerik	4,9% madde 26,8% karanlık madde 68,3% karanlık enerji[5]
Şekil	%0.4 hata payı ile düzdür.[6]

Fiziksel kozmoloji
Büyük Patlama · Evren Evrenin yaşı Büyük Patlama kronolojisi
Erken evren Enflasyon · Nükleosentez Arka plan Kütleçekim dalgası (GWB) Mikrodalga (CMB) · Nötrino (CNB)
Genişleme · Gelecek Hubble kanunu · Kırmızıya kayma Uzayın metrik genişlemesi FLRW metrik · Friedmann denklemleri Homojen olmayan kozmoloji Genişleyen evrenin geleceği Evrenin nihai kaderi
Bileşenler · Yapı Bileşenler Lambda-CDM modeli Karanlık enerji · Karanlık sıvı · Karanlık madde Yapı Evrenin şekli Gökada iplikçiği · Gökada oluşumu Büyük kuasar grubu Büyük ölçekli yapı Reiyonizasyon · Yapı oluşumu
Deneyler Kara Delik Girişimi (BHI) BOOMERanG Kozmik Arka Plan Kaşifi (COBE) Karanlık Enerji Araştırması (DES) Illustris projesi Planck uzay gözlemevi Sloan Dijital Gökyüzü Araştırması (SDSS) 2dF Gökada Kırmızıya Kayma Araştırması ("2dF") Wilkinson Mikrodalga Eşyönsüzlük Sondası (WMAP)
Bilim insanları Aaronson Alfvén Alpher Bharadwaj Copernicus de Sitter Dicke Ehlers Einstein Ellis Friedmann Galileo Gamow Guth Hawking Hubble Kepler Lemaître Mather Newton Penrose Penzias Rubin Schmidt Smoot Suntzeff Sunyaev Tolman Wilson Zeldovich Kozmologlar listesi
Fiziksel kozmoloji tarihi Kozmik Mikrodalga Arka Plan Işımasının Keşfi Büyük patlama teorisinin tarihi Big Bang teorisinin dini yorumları Kozmolojik teorilerin zaman çizelgesi
Kategori
g t d

Evren, Kâinat veya Kozmos, gezegenler, yıldızlar, gökadalar ve diğer tüm madde ile enerji yapıları dahil olmak üzere uzay ve zamanın tamamı ve muhtevasıdır. Bununla birlikte gözlemlenebilir evren, temel parçacıklardan başlayarak gökadalar ve gökada kümeleri gibi büyük ölçekli yapılara kadar tüm madde ve enerjinin mevcut düzeniyle sınırlıdır.^[7]

Enerji dalga veya partikülleri homojen ve dengeli olarak çözüldüğünde 'var oluş' ile 'anti-varoluş' olamayacağı ya da toplam karşıtları 'yok oluşta' ise bir patlama olamayacağından, evren soğuyor mu, ısınıyor mu, evrenin durması sonu mudur, Büyük patlama evrenin merkezi mi, başlangıcı mıdır, güneş evrenin merkezinde midir gibi problemler hareket veya başka deyişle zamanın popüler sorularını teşkil etmiştir.

Evrenin oluşumuna dair günümüzde en çok benimsenen teori, Büyük Patlama teorisidir. Bu teoriye göre evren, sıfır hacimli ve çok yüksek bir enerji potansiyeline sahip, sıkışmış bir noktanın patlamasıyla oluştu. İlk patlamanın nasıl oluştuğu, evren meydana gelmeden önce evrenin yerinde ne olduğu ya da evrenin neyin içinde genişlediği sorularına günümüzde bile tam olarak bilimsel bir cevap bulunamamıştır, bununla birlikte evren öncesi durum, evren dışı varoluş hakkında hipotezler öne sürülmüştür. Büyük Patlama sonucunda uzun bir dönem boyunca birbirlerinden bağımsız hareket ettiler. Sürekli genişleyen evrenin her yerinde geçerli olan fizik kanunlarından kütleçekimi kanunu vasıtasıyla bağımsız gazlar birleşerek gökadaları (galaksiler) oluşturdular.

Aynı evrensel fizik kanunu neticesinde gökadalar da birbirlerine yaklaşarak devasa gruplar oluşturdu. Gökadalar içinde yıldızlar ve bazı yıldızların çevresinde sistemler oluştu. İçinde yaşadığımız Güneş Sistemi bunlardan birisidir. Keşfedebildiğimiz evrende 400 milyardan fazla gökada ve 300 sekstilyon (3 × 10²³⁾ yıldız olduğu tahmin edilmektedir.

1. ^ Planck Collaboration (2016). "Planck 2015 results. XIII. Cosmological parameters". Astronomy & Astrophysics. Cilt 594. s. A13, Table 4. arXiv:1502.01589 $2. Bibcode:2016A&A...594A..13P. doi:10.1051/0004-6361/201525830. 
2. ^ Bars, Itzhak; Terning, John (Kasım 2009). Extra Dimensions in Space and Time. Springer. ss. 27-. ISBN 978-0-387-77637-8. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2011. 
3. ^ NASA/WMAP Science Team (24 Ocak 2014). "Universe 101: What is the Universe Made Of?". NASA. 10 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2015. 
4. ^ Fixsen, D.J. (2009). "The Temperature of the Cosmic Microwave Background". The Astrophysical Journal. 707 (2): 916-20. arXiv:0911.1955 $2. Bibcode:2009ApJ...707..916F. doi:10.1088/0004-637X/707/2/916. 
5. ^ NASA/WMAP Science Team (24 Ocak 2014). "Universe 101: Will the Universe expand forever?". NASA. 9 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2015. 
6. ^ NASA/WMAP Science Team (24 Ocak 2014). "Universe 101: Will the Universe expand forever?". NASA. 9 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2015. 
7. ^ Zeilik, Michael; Gregory, Stephen A. (1998). Introductory Astronomy & Astrophysics (4. bas.). Saunders College Publishing. ISBN 978-0-03-006228-5.