Back Уелс Abkhazian Wallis Afrikaans Wales ALS ዌልስ Amharic Galas AN Wēalas ANG ويلز Arabic ويلز ARY ويلز ARZ Gales AST
Galler | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Arma
| |||||||||
 | |||||||||
| Başkent ve en büyük şehir | Cardiff | ||||||||
| Resmî dil(ler) | Galce İngilizce | ||||||||
| Demonim | Galli | ||||||||
| Hükûmet | Parlamenter Meşrutiyet sistemi içinde devredilmiş parlamenter sistem | ||||||||
| |||||||||
| Yasama organı | Senedd | ||||||||
| Tarihçe | |||||||||
| |||||||||
| Nüfus | |||||||||
• 2019 tahminî |  3.153.000[4] | ||||||||
• 2011 sayımı | 3.063.456[5] | ||||||||
• Yoğunluk | 148/km2 | ||||||||
| GSYİH (SAGP) | 2018[6] tahminî | ||||||||
• Toplam | 75 milyar £ | ||||||||
• Kişi başına | 23.900 £ | ||||||||
| İGE | 0.883[7] çok yüksek | ||||||||
| Para birimi | Sterlin (GBP) | ||||||||
| Zaman dilimi | UTC±00:00 (Greenwich Ortalama Zamanı) | ||||||||
• Yaz (YSU) | UTC+01:00 (BST) | ||||||||
| Trafik akışı | sol | ||||||||
| Telefon kodu | 44 | ||||||||
| ISO 3166 kodu | GB | ||||||||
| İnternet alan adı | .wales .cymru | ||||||||
Galler (İngilizce: Wales, [weɪlz] (
dinle); Galce: Cymru, [ˈkəm.rɨ] ( dinle)), Büyük Britanya'da Birleşik Krallık'a bağlı dört ülkeden biri. Doğuda İngiltere'nin Cheshire, Shropshire, Herefordshire ve Gloucestershire kontlukları, güneyde Bristol Kanalı, batıda ve kuzeyde İrlanda Denizi ile çevrilidir.[8][9] 1.680 milden (2.700 km) fazla kıyı şeridine sahip olan Galler, özellikle kuzeyinde büyük ölçüde dağlıktır.[8] Ülkenin en yüksek zirvesi Yr Wyddfa'dır.[8] Ülke kuzey ılıman kuşağında yer alır ve değişken bir deniz iklimine sahiptir.[8]
Galler ulusal kimliği, 5. yüzyılda Roma'nın Britanya'dan çekilmesinden sonra Britonlar arasında gelişti.[10] Günümüzde modern Kelt uluslarından biri olarak kabul edilen Galler, Llywelyn ap Gruffudd'un 1282'deki ölümü ve İngiltere Kralı I. Edward'ın Galler'i fethiyle İngiliz hakimiyetine girdi.[10] Galler bağımsızlığını 15. yüzyılda kısa bir süre boyunca Owain Glyndŵr tarafından kazansa da, Galler'in tamamı İngiltere tarafından ilhak edildi.[10] 1535 ve 1542 tarihli Galler Kanunları uyarınca İngiliz hukuk sistemine dahil edilen Galler, yine de 19. yüzyılda kendine özgü Galler siyaseti kültürüne sahipti.[10] David Lloyd George ile ilişkilendirilen Galler Liberalizmi bu siyasi kültür, 20. yüzyılın başlarında sosyalizmin ve İşçi Partisi'nin büyümesiyle sona erdi.[10] Galli ulusal duygu yüzyıl boyunca büyüdü; milliyetçi bir parti, Plaid Cymru 1925'te ve Galce Derneği 1962'de kuruldu.[11] Government Wales Act of 1998 uyarınca kurulan Senedd (veya daha önce Galler Ulusal Meclisi olarak bilinen Parlamento), bir dizi devredilmiş politikadan sorumludur.
Sanayi Devrimi ile beraber Galler, tarım toplumundan bir sanayi ülkesine dönüştürdü. Bu dönemde Galler'in nüfusu hızla arttı.[10] Günümüzde Galler'in nüfusun üçte ikisi Cardiff, Swansea, Newport ve yakındaki vadiler de dahil olmak üzere Güney Galler'de yaşamaktadır.[12] Ülkenin geleneksel maden çıkarma ve ağır sanayileri bittiği ya da düşüşte olduğu için, ekonomi kamu sektörüne, hafif ve hizmet sanayilerine ve turizme dayanmaktadır. Galler, süt hayvancılığı da dahil olmak üzere hayvancılıkta, ulusal tarımsal alanda kendi kendine yeterliliğe sahip olan net bir ihracatçıdır.[13][14]
Galler, siyasi ve sosyal tarihini Büyük Britanya'nın geri kalanıyla yakından paylaşıyor ve çoğu bölgedeki nüfusun çoğunluğu İngilizceyi ana dil olarak konuşuyor, ancak ülke farklı bir kültürel kimliği korudu.[11] Hem Galce hem de İngilizce resmî dillerdir; Galler'de 560.000'den fazla insan Galce konuşur ve dil, kuzey ve batı bölgelerinde nüfusun çoğunluğu tarafından konuşulur.[11] 19. yüzyılın sonlarından itibaren Galler, kısmen eisteddfod geleneği nedeniyle popüler imajını "şarkı ülkesi" olarak aldı.[11] FIFA Dünya Kupası, Ragbi Dünya Kupası ve İngiliz Milletler Topluluğu Oyunları gibi birçok uluslararası spor etkinliğinde Galler'in kendi millî takımı vardır. Olimpiyat Oyunlarında, Galli sporcular Büyük Britanya takımının bir parçası olarak Birleşik Krallık için yarışırlar. Ragbi birliği, Galli kimliğinin bir sembolü ve ulusal bilincin bir ifadesi olarak görülmektedir.
- ^ "Statute of Rhuddlan". Oxford Reference. 26 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2014.
- ^ "Laws in Wales Act 1535 (repealed 21.12.1993)". legislation.gov.uk. 12 Ekim 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2014.
- ^ "Government of Wales Act 1998". legislation.gov.uk. 7 Ekim 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2014.
- ^ "Mid year estimates of the population". gov.wales. 31 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2020.
- ^ "Population estimates for the UK, England and Wales, Scotland and Northern Ireland – Office for National Statistics". www.ons.gov.uk. 13 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Regional economic activity by gross value: UK 1998 to 2018". Office for National Statistics. 12 Aralık 2018. 24 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2019.
- ^ "Sub-national HDI – Area Database – Global Data Lab". hdi.globaldatalab.org (İngilizce). 22 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2020.
- ^ a b c d Nijman, Jan (2020). Geography: Realms, Regions, and Concepts (20. bas.). Wiley. ISBN 978-1119607410.
- ^ Giraldus, Cambrensis (2018). The journey through Wales. Harmondsworth: Penguin. ISBN 978-0140443394.
- ^ a b c d e f Davies, John (2007). A history of Wales (2 bas.). Londra: Penguin. ISBN 978-0140284751.
- ^ a b c d Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;wel1isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ Jenkins, Geraint H. (2007). A concise history of Wales. Cambridge, Birleşik Krallık: Cambridge University Press. ISBN 978-0521823678.
- ^ Gower, Jon (2012). Story of Wales. Londra: BBC. ISBN 978-1849903738.
- ^ Charles-Edwards, T. M. (2013). Wales and the Britons 350-1064 (1 bas.). Oxford. ISBN 978-0198704911.
© MMXXIII Rich X Search. We shall prevail. All rights reserved. Rich X Search