Japonya

Japonya 日本国 Nippon-koku veya Nihon-koku Japonya Devleti
Bayrak İmparatorluk mührü
Millî marş 君が代 (Kimigayo) "İmparatorluk Majestelerinin Hükümdarlığı"
Devlet mührü 大日本國璽 (Dai Nihon Kokuji) "Büyük Japonya Ulusal Mührü"
Japonya'nın Asya projeksiyonu üzerinde yeşil renk ile gösterildiği harita. Açık renkli yerler Japonya'nın hak iddia ettiği topraklardır
Başkent ve en büyük şehir	Tokyo (de facto) 35°41′K 139°46′D / 35.683°K 139.767°D / 35.683; 139.767
Resmî dil(ler)	Japonca (de facto)
Etnik gruplar (2018)	97,8% Japon 0,6% Çinli 0,4% Koreli 1,2% diğer
Demonim	Japon
Hükûmet	Üniter parlamenter anayasal monarşi
• İmparator Naruhito • Başbakan Fumiyo Kişida
Yasama organı	Ulusal Diyet
• Üst meclis	Danışmanlar Meclisi
• Alt meclis	Temsilciler Meclisi
Tarihçe
• Ulusal Kuruluş Günü 11 Şubat MÖ 660 • Meiji Anayasası 29 Kasım 1890 • Günümüz anayasa 3 Mayıs 1947
Yüzölçümü
• Toplam	377.975 km2[1] (62.)
• Su (%)	1,4[2]
Nüfus
• 2023 tahminî	125.416.877[3] (11.)
• 2020 sayımı	126.226.568[4] (11.)
• Yoğunluk	330/km2 (44.)
GSYİH (SAGP)	2023 tahminî
• Toplam	$6,495 trilyon[5] (4.)
• Kişi başına	$52.120[5] (34.)
GSYİH (nominal)	2023 tahminî
• Toplam	$4,231 trilyon[5] (4.)
• Kişi başına	$33.950[5] (30.)
Gini (2018)	33.4[6] orta
İGE (2022)	0.920[7] çok yüksek · 24.
Para birimi	Japon yeni (JPY · ¥)
Zaman dilimi	UTC+09.00 (JSS)
Tarih formatı	yyyy年aa月gg日 yyyy/aa/gg
Şebeke gerilimi	100 V-50 ila 60 Hz
Trafik akışı	sol
Telefon kodu	+81
ISO 3166 kodu	JP
İnternet alan adı	.jp

Japonya,^[a] Doğu Asya'da yer alan bir ada ülkesidir. Büyük Okyanus'un kuzeybatısında konumlanan ülke; Japon Denizi'nden Çin, Kuzey Kore, Güney Kore ve Rusya'nın doğusuna; kuzeyde Ohotsk Denizi'nden güneyde Doğu Çin Denizi ve Tayvan'a kadar uzanır. De facto başkenti ve en büyük şehri Tokyo'dur. Adını oluşturan kanji karakterler, "güneş" ve "köken" anlamına geldiğinden "Doğan Güneşin Ülkesi" olarak adlandırılır.

Japonya, 14.125 adadan oluşan bir takımadadır. Bu adaların en büyükleri olan Honşū, Hokkaidō, Kyūshū ve Shikoku; ülke yüzölçümünün %97'sini oluşturur ve genellikle ev adaları olarak anılır. 125 milyonun üzerinde nüfusuyla dünyanın en yüksek nüfuslu 11. ülkesi ve aynı zamanda en kalabalık nüfuslu ülkelerden biridir. Ülke topraklarının yaklaşık dörtte üçü dağlıktır ve bu da yüksek oranda kentleşmiş nüfusun dar kıyı ovalarında yoğunlaşmasına yol açar. Ülke; idari olarak 47 prefektörlüğe, coğrafi olarak sekiz geleneksel bölgeye ayrılır. Başkent Tokyo ve çevresindeki bulunan prefektörlükler ile şehirleri kapsayan Büyük Tokyo Metropolü, dünyanın en yüksek nüfuslu metropoliten alanıdır.

Arkeolojik araştırmalar Üst Paleolitik dönemden beri insanların Japon adalarında yaşadığını göstermektedir. Yazılı tarihte Japonya'nın adı ilk olarak 1. yüzyıldan kalma Çin metinlerinde geçer. Japonya'nın tarihi dış dünyadan etkilendikten sonra çok uzun yıllar boyunca tecrit edilmesiyle şekillenmiştir. MS dördüncü ve dokuzuncu yüzyıllar arasında, Japonya krallıkları bir imparator ve Heian-kyō merkezli Yamato Hanedanı altında birleşti. 12. yüzyıldan başlayarak, siyasi iktidar şogun adı verilen bir dizi askerî lider ve daimyo denilen feodal beylerin elindeydi ve bir savaşçı soylu sınıfı olan samuraylar tarafından uygulanıyordu. Bir asır süren iç savaş döneminin ardından ülke, 1603 yılında izolasyoncu bir dış politika uygulayan Tokugawa şogunluğu altında yeniden birleşti. 1854'te Amerika Birleşik Devletleri filosu, Japonya'yı Batı'ya açmaya zorlaması şogunluğun sona ermesine ve 1868'de imparatorluk otoritesinin yeniden kurulmasına yol açtı. Meiji Dönemi'nde, yeni Japon İmparatorluğu Batı modelli bir anayasayı kabul etti ve sanayileşme ve modernleşme programını izledi. 19. yüzyılın sonları ve 20. yüzyılın başlarında, Birinci Çin-Japon Savaşı, Rus-Japon Savaşı ve I. Dünya Savaşı'ndaki zaferler ile birlikte militarizmin arttığı bir döneminde Japonya, 1937'de Çin'e savaş ilan etti ve 1941'de Mihver gücü olarak II. Dünya Savaşı'na girdi. Pasifik Cephesi'nde yenilgiye uğrayan ve iki atom bombasına maruz kalan Japonya, 1945'te teslim oldu ve yedi yıllık Müttefik işgali altına girdi. Bu işgal sırasında yeni bir anayasa kabul edildi. Savaştan sonra Japonya, 1990'lardaki ekonomik durgunluğa kadar süren büyük bir ekonomik mucize elde etti.

1947 yılındaki anayasanın kabulünden beri Japonya, sembolik olarak devletin başının imparator olduğu ve seçimle işbaşına gelen iki meclisli bir yasama organı olan Ulusal Diyet ile üniter bir parlamenter anayasal monarşi ile yönetilmektedir. Japonya, ASEAN Plus mekanizmasının, BM, OECD, G7, G8 ve G20'nin bir üyesidir ve büyük güç olarak kabul edilir. Resmî olarak savaş ilan etme hakkından vazgeçmiş olmasına rağmen Japonya, kendini savunma ve barışı koruma rollerinde kullanılan, dünyanın yedinci büyük askerî bütçesiyle modern bir orduya sahiptir. Otomotiv, robotik ve elektronik endüstrilerinde küresel bir lider olan ve bilim ve teknolojiye önemli katkıları bulunan Japonya, 2023 itibarıyla gayri safi yurt içi hasılaya göre 4. ve satın alma gücü paritesine göre 4. en büyük ekonomiye sahiptir ve ayrıca dünyanın en büyük ihracatçısı ve ithalatçılarından da biridir. Japonya, İnsani Gelişme Endeksi'ne göre çok yüksek bir yaşam standardı ile dünyanın en gelişmiş ülkelerinden biri olarak kabul edilir. Nüfusu, dünyadaki en yüksek yaşam beklentisine ve üçüncü en düşük bebek ölüm oranına sahiptir, ancak yaşlanan nüfus ve düşük doğum oranı nedeniyle nüfus düşüşü yaşamaktadır. Japonya, dünya çapında iyi bilinen kapsamlı kültür ve sanat, zengin mutfağı, etkili sineması ve müzik endüstrisi ile önde gelen anime, manga ve video oyunları endüstrisi ile kültürel bir süper güçtür.

1. ^ "令和元年全国都道府県市区町村別面積調 (10月1日時点)" [Reiwa 1 prefektörlükler ve belediyeler tarafından ülke çapında alan araştırması (1 Ekim itibarıyla)] (Japonca). Japonya Uzamsal Bilgi Kurumu. 26 Aralık 2019. 16 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
2. ^ "Surface water and surface water change". OECD. 24 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2024. 
3. ^ "Japanese population falls in all 47 prefectures for first time". The Japan Times. 25 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2024. 
4. ^ "2020 Population Census Preliminary Tabulation". İstatistik Bürosu. 26 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2024. 
5. ^ ^{a b c d} "Uluslararası Para Fonu 2023 GYSİH Tahminleri". Dünya Ekonomi Tahmini. Uluslararası Para Fonu. 10 Ekim 2023. Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
6. ^ Inequality – Income inequality – OECD Data. OECD. 1 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2024. 
7. ^ "Human Development Report 2023/2024" (PDF) (İngilizce). Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı. 13 Mart 2024. 13 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). 

Kaynak hatası: <ref> "nb" adında grup ana etiketi bulunuyor, ancak <references group="nb"/> etiketinin karşılığı bulunamadı (Bkz: Kaynak gösterme)
Kaynak hatası: <ref> "lower-alpha" adında grup ana etiketi bulunuyor, ancak <references group="lower-alpha"/> etiketinin karşılığı bulunamadı (Bkz: Kaynak gösterme)