Karl Marx

Karl Marx
1875'te Karl Marx
Tam adı	Karl Marx
Doğumu	Carl Marx[a] 5 Mayıs 1818(1818-05-05) Trier, Ren Bölgesi, Prusya,Alman Konfederasyonu
Ölümü	14 Mart 1883 (64 yaşında) Londra, Birleşik Krallık Plörezi
Milliyeti	Alman
Çağı	19. yüzyıl felsefesi
Bölgesi	Batı felsefesi
Okulu	Marksizm
Tez	Differenz der demokritischen und epikureischen Naturphilosophie nebst einem Anhange (Demokritosçu ve Epikürosçu Doğa Felsefeleri Arasındaki Fark)[1] (1841)
Doktora danışmanı	Bruno Bauer
İlgi alanları	Siyaset felsefesi, sosyoloji, emek, siyaset, tarih, ekonomi, sınıf mücadelesi, doğa bilimleri, kapitalizm
Önemli fikirleri	Artı değer, emek değer teorisine katkıları, yabancılaşma, sınıf mücadelesi ve emekçinin sömürülmesi, tarihsel materyalizm
Etkilendikleri Hegel, Feuerbach, Spinoza, Proudhon, Stirner, Smith, Voltaire, Ricardo, Vico, Robespierre, Rousseau, Shakespeare, Goethe, Helvétius, d'Holbach,[2] Liebig,[3] Darwin, Fourier, Robert Owen, Hess, Guizot, Pecqueur,[4] Aristoteles, Epicurus
Etkiledikleri Luxemburg, Lenin, Stalin,Troçki, Mao, Guevara, Sartre, Debord, Frankfurt Okulu, Negri, Gramsci
İmzası

Makale serilerinden
Marksizm
Teorik eserler 1844 Elyazmaları Feuerbach Üzerine Tezler Alman İdeolojisi Ücretli Emek ve Sermaye Komünist Manifesto Louis Bonaparte'ın 18 Brumaire'i Ekonomi Politiğin Eleştirisinin Taslağı (Grundrisse) Ekonomi Politiğin Eleştirisine Katkı Kapital Gotha Programı'nın Eleştirisi Doğanın Diyalektiği
Felsefe Ekonomik determinizm Tarihsel materyalizm Marx'ın diyaletiği Marx metodu Doğa felsefesi
Ekonomi Sermaye (birikim) Bunalım teorisi Meta Emek sömürüsü Üretim faktörleri Emek araçları Üretim araçları Üretim biçimi Asya Kapitalist Sosyalist Değer yasası Üretici güçler Bilimsel sosyalizm Artı ürün Artı değer Değer biçimi Ücretli emek
Sosyoloji Yabancılaşma Altyapı ve üstyapı Burjuvazi Sınıf Sınıf bilinci Sınıf mücadelesi Sınıfsız toplum Meta fetişizmi Komünist toplum Kültürel hegemonya Proletarya diktatörlüğü Sömürü Serbest Çağrışım Ortak akıl İnsan doğası İdeoloji Yoksullaşma Lümpen proletarya Metabolik çatlak Proletarya Özel mülkiyet Üretim ilişkileri Cisimleşme Devlet teorisi Sosyal metabolizma İşçi sınıfı
Tarih Anarşist-Komünizm Sovyetler Birliği'nde felsefe İlkel birikim Proleter devrim Proleter enternasyonalizm Dünya devrimi Genç Marx
Bakış açıları Estetik Arkeoloji Suçbilim Kültürel analiz Feminizm Film teorisi Coğrafya Tarih yazımı Edebiyat teorisi Din ve Marksizm
Varyantlar Çözümsel Avusturya Marksizmi Budapeşte Okulu Klasik Demokratik sosyalizm Avrupa komünizmi Frankfurt Okulu Freudo History and Class Consciousness Hümanist İmkânsızlık (Marksizm) Araçsal Özgürlükçü Otonomizm Kosey komünizmi De Leonizm Sol komünizm Bordigism Leninizm Marksizm-Leninizm Maoculuk Troçkizm Neo-Gramscianizm Neo- Neue Marx-Lektüre Açık Ortodoks Siyasi Post- Revizyonist Praxis Okulu Sosyal demokrasi Yapısalcı Batı
Kişiler Karl Marx Engels Bebel Bernstein De Leon Kautsky Eleanor Marx Debs Hardie Plekhanov Zetkin Gorky Connolly Lenin Luxemburg Liebknecht Kollontai Pannekoek Bukharin Stalin Trotsky Borochov Lukács Korsch Ho Gramsci Benjamin Mao Horkheimer Ibárruri Reich Aragon Brecht Marcuse Fromm Lefebvre Adorno Sartre Rubel Beauvoir Allende Dunayevskaya Mills Hobsbawm Althusser Pasolini Zinn Miliband Parenti Bauman Guevara Castro Debord Fanon Harvey Wolff Sankara Žižek Varoufakis
Alakalı konular Eleştirel teori Marksism eleştirisi Komünizm Komünizm tarihi Solculuk Yeni sol Eski Sol Toplumsal anarşizm Anarşist komünizm Sosyalizm Özgürlükçü Devrimci Ütopik
Alakalı kategoriler Karl Marx
g t d

Karl Marx^[a] (Almanca telaffuz: [ˈkaɐ̯l ˈmaɐ̯ks]; 5 Mayıs 1818, Trier – 14 Mart 1883, Londra), 19. yüzyılda yaşamış Alman filozof, politik ekonomist ve bilimsel sosyalizmin kurucusu. Bir müddet gazetecilik de yapan Marx, iktisadi ve beşerî konularda eleştirel fikirler ve tespitler ortaya koymuştur.

Marx'ın ekonomi alanındaki çalışmaları, günümüzde emeği, emek-sermaye ilişkisini ve bunları takip eden ekonomi düşüncesini kavramanın büyük bir kısmı için temel oluşturdu.^[5][6][7] Sosyoloji^{[8][9][10][11]} ve sosyal bilimleri^[12][13][14] başlatan isimlerdendir. En bilinenleri Komünist Manifesto (1848) ve Kapital (1867-1894) olmak üzere hayatı boyunca sayısız kitap yayımladı. Karl Marx, hakkında en fazla eser yazılan kişiler listesinde ilk sırada yer almaktadır.

Orta düzeyde zengin bir Yahudi ailede, o tarihlerde Prusya'nın içinde yer alan Ren bölgesindeki Trier şehrinde doğan Marx, Genç Hegelcilerin felsefe düşünceleri ile ilgilendiği Bonn ve Berlin Üniversiteleri'nde öğrenim gördü. Çalışmalarından sonra Köln'de radikal bir gazetede yazmaya ve tarihsel materyalizm üzerinde çalışmaya başladı. 1843'te diğer radikal gazetelerde yazmaya başlayacağı ve kendisinin ömür boyu dostu ve çalışma arkadaşı olacağı Friedrich Engels ile tanışacağı Paris'e taşındı. 1849'da sürgüne gönderildi, karısı ve çocukları ile beraber toplumsal ve ekonomik hareketler hakkında teorilerini yazacağı ve olgunlaştıracağı Londra'ya taşındı. Bu süre içerisinde sosyalizm için yapılan mücadelede yer aldı ve Birinci Enternasyonal'de önemli bir figür hâline geldi.

Marx'ın toplum, ekonomi ve siyaset hakkındaki teorileri -bir bütün olarak Marksizm- insan toplumlarının sınıf savaşımı -üretimi kontrol eden yönetici sınıf ile üretim için gereken emeği sağlayan mülksüz bir emekçi sınıf arasındaki çatışma- ile ilerlediğini iddia etmektedir. Marx, devletlerin yönetici sınıf tarafından idare edildiğini ve devletin ortak kamu çıkarı adına hareket eder gibi yapıp yönetici sınıfın çıkarları doğrultusunda yönetildiğini düşünmekte^[15] ve daha önceki sosyoekonomik sistemler gibi kapitalizmin de kendi yıkımına ve yeni bir sistem olan sosyalizmin onun yerini almasına neden olacak iç gerilimler ürettiğini öngörmektedir. Kapitalizmin içinde burjuvazi ve proletarya arasındaki sınıf çelişkilerinin çalışan sınıfın siyasi zaferi ve bunun sonucu kurulacak sınıfsız bir toplum;komünizm:özgür üreticiler birliği tarafından yönetilen bir toplumun ortaya çıkacağını iddia etmektedir.^[16][17] Marx düşüncelerinin hayata geçmesi için etkin bir mücadele verdi; emekçi sınıfın kapitalizmin yıkılması ve sosyoekonomik bir değişimin geçirilmesi için düzenli bir devrim hareketini yürütmek zorunda olduğunu savundu.^[18] Marx insanlık tarihindeki en etkileyici figürlerden biridir.^[19] Dünya çapında birçok entelektüel, işçi sendikaları ve siyasi parti onun temel çalışmalarından farklı biçimlerde etkilenmiştir.

Kaynak hatası: <ref> "lower-alpha" adında grup ana etiketi bulunuyor, ancak <references group="lower-alpha"/> etiketinin karşılığı bulunamadı (Bkz: Kaynak gösterme)

1. ^ http://www.zeno.org/Philosophie/M/Marx,+Karl/Differenz+der+demokritischen+und+epikureischen+Naturphilosophie 12 Nisan 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Differenz der demokritischen und epikureischen Naturphilosophie
2. ^ Mehring, Franz, Karl Marx: The Story of His Life (Routledge, 2003) pg. 75
3. ^ John Bellamy Foster. "Marx's Theory of Metabolic Rift: Classical Foundations for Environmental Sociology", American Journal of Sociology, Vol. 105, No. 2 (September 1999), pp. 366–405.
4. ^ Allen Oakley, Marx's Critique of Political Economy: 1844 to 1860, Routledge, 1984, p. 51.
5. ^ Roberto Mangabeira Unger. ''Free Trade Reimagined: The World Division of Labor and the Method of Economics''. Princeton: Princeton University Press, 2007.
6. ^ John Hicks, "Capital Controversies: Ancient and Modern." ''The American Economic Review'' 64.2 (May 1974) p. 307: "The greatest economists, Smith or Marx or Keynes, have changed the course of history..."
7. ^ Joseph Schumpeter, Ten Great Economists: From Marx to Keynes. Volume 26 of Unwin University books. Edition 4, Taylor & Francis Group, 1952 ISBN 0415110785, 9780415110785
8. ^ Sociology and Pharmacy Practice. Paul Bissell, Janine Morgall Traulsen. p. 13.
9. ^ Against the Stream: Reflections of an Unconventional Demographer. William Petersen. p. 29. "Émile Durkheim (1858-1917) is listed in every reference book with Max Weber and Karl Marx as a principal founder of modern sociology.
10. ^ Emigrating from China to the United States: A Comparison of Different Social Experiences. Yushi (Boni) Li. p. 4.
11. ^ The Promise of Sociology: The Classical Tradition and Contemporary Sociological Thinking. Rob Beamish. p. 69-70.
12. ^ Kim, Sung Ho, "[http://plato.stanford.edu/archives/fall2012/entries/weber/ Max Weber]", The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Fall 2012 Edition), Edward N. Zalta (ed.). "Max Weber is known as a principal architect of modern social science along with Karl Marx and Emil Durkheim".
13. ^ Perspectives of social science. Frank J. Zulke. McCutchan Pub. Corp., 1970. p. 63.
14. ^ Marx's Revenge: The Resurgence of Capitalism and the Death of Statist Socialism. Meghnad Desai. p. 37
15. ^ "Kendisinden önce egemen olan sınıfın yerini alan her yeni sınıf, kendi amaçlarına ulaşmak için de olsa, kendi çıkarını, toplumun bütün üyelerinin ortak çıkan olarak göstermek zorundadır, bunu fikir planında açıklamak istersek: yeni sınıf, kendi düşüncelerine evrensellik biçimi vermek ve onları, tek mantıklı, evrensel olarak geçerli düşünceler olarak göstermek zorundadır." See:https://www.marxists.org/archive/marx/works/1845/german-ideology/ch01b.htm 2 Ocak 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
16. ^ Karl Marx: Gotha Programının Eleştirisi (Marx/Engels Selected Works, Volume Three, s. 13–30;)
17. ^ Karl Marx'tan Joseph Weydemeyer'e mektup (MECW Cilt 39, s. 58; )
18. ^ Craig J. Calhoun (2002). Klasik Toplumsal Teori. Wiley-Blackwell. s. 23–24. ISBN 978-0-631-21348-2. Gözden geçirme.5 Mart 2011.
19. ^ "Marx milenyumun en büyük düşünürü. BBC News World Online. 1 Ekim 1999. Gözden geçirme 23 Kasım 2010. http://news.bbc.co.uk/2/hi/461545.stm 20 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.