Madrid

Madrid
Başkent
Bayrak Mühür
Sloganlar: İspanyolca: "Fui sobre agua edificada, mis muros de fuego son. Esta es mi insignia y blasón" (On water I was built, my walls are made of fire. This is my ensign and escutcheon)[1][2]
Madrid haritası
Madrid Madrid'in İspanya'daki konumu
Ülke	İspanya
Kuruluş	9. yüzyıl
Alt idari birimler	Liste Centro Arganzuela Retiro Salamanca Chamartín Tetuán Chamberí Fuencarral-El Pardo Moncloa-Aravaca Latina Carabanchel Usera Puente de Vallecas Moratalaz Ciudad Lineal Hortaleza Villaverde Villa de Vallecas Vicálvaro San Blas Barajas
İdare
• Yönetici	Ana Botella (PP)
Yüzölçümü
• Başkent	10.506 km²
• Kara	607 km² (234 mil²)
Rakım	667 m
Nüfus  (2018)
• Başkent	3,223,334
• Yoğunluk	5.293.69/km²
• Kent	6,240,000
• Metropol	7.061.748
Demonim	Madrileño(a)
Zaman dilimi	UTC+01.00 (OAS)
• Yaz (YSU)	UTC+02.00 (OAYS)
Posta kodu	28001-28080
Alan kodu	34 (İspanya) + 91 (Madrid)
Resmî site www.munimadrid.es (İspanyolca) www.munimadrid.es (İngilizce)

Madrid ([maˈð̞ɾið̞]), İspanya'nın başkenti ve en kalabalık şehridir. Şehrin yaklaşık 3,4 milyon nüfusu ve yaklaşık 6,7 milyon metropoliten alan nüfusu vardır.^[3] Avrupa Birliği'nin (AB) en büyük ikinci şehridir ve tek merkezli metropoliten alanı AB'nin en büyük ikinci alanıdır.^[4] Şehir 604,3 kilometrekarelik (233,3 sq mi) coğrafi alanı kapsamaktadır.^[5] Madrid, İber Yarımadası'nın orta kesiminde Manzanares Nehri üzerinde yer almaktadır. Hem İspanya'nın (1561'den beri neredeyse kesintisiz olarak) hem de çevresindeki Madrid Özerk Topluluğu'nun (1983'ten beri) başkenti olan şehir, aynı zamanda ülkenin siyasi, ekonomik ve kültürel merkezidir. Şehir, en yakın deniz kıyısından yaklaşık 300 km (190 mil) uzaklıkta yüksek bir düzlükte yer almaktadır. Madrid'in ikliminde yazlar sıcak, kışlar ise serin geçer.

Madrid kentsel bölgesi, Avrupa Birliği'nin en büyük ikinci GSYİH'sine sahiptir^[6] ve siyaset, eğitim, eğlence, çevre, medya, moda, bilim, kültür ve sanat alanlarındaki etkisi dünyanın en büyük küresel şehirlerinden biri olmasına katkıda bulunmaktadır.^[7] Ekonomik çıktısı, yüksek yaşam standardı ve pazar büyüklüğü nedeniyle Madrid, İber Yarımadası'nın ve Güney Avrupa'nın başlıca finans merkezi ve önde gelen ekonomik merkezi olarak kabul edilmektedir. Metropoliten alanı, Telefónica, Iberia, BBVA ve FCC gibi büyük İspanyol şirketlerine ev sahipliği yapmaktadır. Ülkedeki bankacılık operasyonlarının büyük bir kısmına odaklanmaktadır ve en fazla web sayfası üreten İspanyolca konuşulan şehirdir. Madrid, 2ThinkNow tarafından yayınlanan 2022-2023 yıllık analist İnovasyon Şehirleri Endeksi'nde inovasyon açısından 500 şehir arasında dünyada 19. ve Avrupa'da 7. sırada yer almaktadır.^[8]

Madrid, BM Dünya Turizm Örgütü (UNWTO), İbero-Amerikan Genel Sekreterliği (SEGIB), İbero-Amerikan Devletleri Örgütü (OEI) ve Kamu Yararı Gözetim Kurulu'nun (PIOB) merkezlerine ev sahipliği yapmaktadır. Ayrıca İspanyolcanın önemli uluslararası düzenleyicileri ve destekleyicilerine de ev sahipliği yapmaktadır: İspanyol Dili Akademileri Birliği Daimi Komitesi, Kraliyet İspanyol Akademisi (RAE) merkezi, Instituto Cervantes ve Gelişen İspanyolca Vakfı (FundéuRAE). Madrid'de FITUR,^[9] ARCO,^[10] SIMO TCI ve Madrid Moda Haftası gibi fuarlar düzenlenmektedir. Madrid dünyaca ünlü iki futbol kulübüne, Real Madrid ve Atlético Madrid'e ev sahipliği yapmaktadır.

Madrid modern bir altyapıya sahip olmakla birlikte, tarihi mahallelerinin ve sokaklarının çoğunun görünümünü ve hissini korumuştur. Madrid'in simge yapıları arasında Madrid Kraliyet Sarayı, 1850 Opera Binası, Retiro Parkı, Ulusal Kütüphane ve Paseo del Prado boyunca yer alan ve üç sanat müzesinden oluşan Altın Sanat Üçgeni bulunmaktadır; Prado Müzesi, Reina Sofía Müzesi ve Thyssen-Bornemisza Müzesi. Cibeles Sarayı ve Çeşmesi şehrin anıt sembollerinden biri haline gelmiştir.^[11] Belediye başkanı Halk Partisi'nden José Luis Martínez-Almeida'dır.^[12]

1. ^ "Los fuegos que conmocionaron Madrid". 20minutos.es (İspanyolca). 6 Eylül 2006. 7 Ekim 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2009.  (İspanyolca)
2. ^ D. Ramón de Mesonero Romanos (1881). "El antiguo Madrid : paseos históricos-anedócticos por las calles y casas de esta villa". 23 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2009.  (İspanyolca)
3. ^ "Población por capitales de provincia y sexo.(2911)". INE (İspanyolca). 23 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2023. 
4. ^ "Major Agglomerations of the World - Population Statistics and Maps". www.citypopulation.de. 11 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2023. 
5. ^ "Member of the Governing Council. Delegate for Economy, Employment and Citizen Involvement" (PDF). 27 Ekim 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
6. ^ "Global city GDP rankings 2008–2025". Pricewaterhouse Coopers. 4 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2023. 
7. ^ "Global Power City Index 2009" (PDF). 9 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 31 Ağustos 2023. 
8. ^ billr (17 Mart 2023). "Innovation Cities™ Index 2022-2023: Global 500 World's Most Innovative Cities". Innovation Cities™ Index | World 500 City Rankings (İngilizce). 25 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2023. 
9. ^ "Feria Internacional de Turismo en Espana - Fitur". web.archive.org. 20 Haziran 2012. 20 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2023. 
10. ^ "ARCO MADRID 2024 | Feria de arte contemporáneo en Madrid". www.ifema.es (İspanyolca). 7 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2023. 
11. ^ "Madrid's Palacio de Cibeles Renovated Into Jaw-Dropping CentroCentro Cultural Center". Inhabitat - Green Design, Innovation, Architecture, Green Building | Green design & innovation for a better world (İngilizce). 31 Mayıs 2011. 13 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2023. 
12. ^ https://www.studiox.bg (15 Ağustos 2023). "José Luis Martínez-Almeida Navasqüés". www.themayor.eu (İngilizce). 16 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2023.