Tanzanya

Tanzanya Jamhuri ya Muungano wa Tanzania (Svahili) United Republic of Tanzania (İngilizce) Tanzanya Birleşik Cumhuriyeti
Bayrak Arma
Slogan Uhuru na Umoja
Millî marş Mungu ibariki Afrika
Başkent	Dodoma
En büyük	Darüsselam
Resmî dil(ler)	Svahili, İngilizce
Hükûmet	Başkanlık sistemi
• Cumhurbaşkanı Samia Suluhu • Başbakan Kassim Majaliwa
• Birleşik Krallık'tan bağımsızlık 9 Aralık 1961 • Cumhuriyetin ilanı 9 Haziran 1962 • Zanzibar ile Pemba Halk Cumhuriyeti'nin birleşmesi 26 Nisan 1964
Yüzölçümü
• Toplam	947.303 km2 (31.)
• Su (%)	6,2
Nüfus
• 2018 tahminî	56.313.438 (25..)
• 2012 sayımı	44.928.923[1]
• Yoğunluk	47,5/km2
GSYİH (SAGP)	2019 tahminî
• Toplam	200,144 milyar $
• Kişi başına	3.574 $[2]
GSYİH (nominal)	2019 tahminî
• Toplam	65,632 milyar $
• Kişi başına	1.172 $[2]
Gini (2012)	37.8[3] orta
İGE (2019)	0.529[4] düşük · 163.
Para birimi	Tanzanya şilini (TZS)
Zaman dilimi	UTC+3 (EAT)
• Yaz (YSU)	UTC+3 (EAT)
Telefon kodu	255
İnternet alan adı	.tz

Tanzanya (İngilizce/Svahili: Tanzania), resmî adıyla Tanzanya Birleşik Cumhuriyeti, Doğu Afrika'da bir ülkedir. Afrika Büyük Gölleri bölgesinde yer alır. Ülke kuzeybatıda Kenya; kuzeyde Uganda; batıda Ruanda, Burundi ve Kongo Demokratik Cumhuriyeti; güneybatıda Zambiya; güneyde ise Malavi ve Mozambik ile komşudur. Doğuda Hint Okyanusu'na kıyısı bulunur. Afrika'nın en yüksek dağı olan Kilimanjaro Dağı ülkenin kuzeydoğusundadır. Afrika'nın Büyük Gölleri'nin üçüne kıyısı vardır. Kuzey ve batıda Afrika'nın en büyük gölü olan Victoria Gölü ile kıtanın en derin gölü olan Tanganika Gölü, güneyde ise Malavi Gölü bulunur. Ülkenin doğu kıyıları sıcak ve nemlidir. Zanzibar adaları kıyının biraz açığında bulunur.

Birçok önemli insangil (hominid) fosili Tanzanya'da bulunmuştur, Pliyosen Çağ'a ait 6 milyon yıllık fosiller buna örnek verilebilir. Australopithecus cinsi 4 ila 2 milyon yıl önce bütün Afrika'ya yayıldı. Homo cinsine ait en eski fosiller Tanzanya'daki Olduvai Gölü yakınlarında bulundu. 1,8 milyon yıl önce Homo erectus'un yükselişiyle insanlık bütün Eski Dünya'ya yayıldı, ardından ortaya çıkan Homo sapiens'ler (insan) Yeni Dünya ve Avustralya'ya da ulaştılar. H. sapiens Afrika'da mevcut tür ve alt türleri içine katarak çoğaldı. Taş ve Tunç çağlarında Etiyopya'dan Güney Kuşî,^[5] 2-4 bin yıl önce Turkana Gölü'nün kuzeyinden Doğu Kuşî^[5] ve 2900-2400 yıl önce Güney Sudan-Etiyopya sınır bölgesinde ortaya çıkmış Datooga halkı ile diğer Güney Nil halkları^[5] Tanzanya'ya göçtüler. Bu göçler Batı Afrika'dan gelen Bantu halkının Victoria ve Tanganyika gölleri çevresine yerleşmesi ile eş zamanlı gerçekleşti. Bantu halkları 2300-1700 yıl önce bütün Tanzanya'ya yayıldı.^[5][6]

Tanzanya'da Alman hakimiyeti 19. yüzyıl sonlarında Alman Doğu Afrikası'nın kurulmasıyla başladı. I. Dünya Savaşı'nın ardından bölge Britanya'ya geçti. Tanzanya anakarası Tanganyika adıyla yönetilirken Zanzibar takımadaları ayrı bir sömürge yönetimine sahipti. 1961 ve 1963'te iki bölge art arda bağımsızlığını kazandı. 1964'te ise iki ülke Tanzanya Birleşik Cumhuriyeti adı altında birleşti.^[7] Tanzanya ismi ülkelerin ilk hecelerinin birleştirilmesiyle oluşturuldu.^[8] 1961'de İngiliz Milletler Topluluğu'na katılan ülkeler birleşimin ardından tek bir ülke olarak üyeliklerini sürdürdüler.^[9]

Birleşmiş Milletler verilerine göre 2018 yılında Tanzanya'nın nüfusu 56 milyondu. Tanzanya, Güney Afrika'nın ardından tamamı ekvatorun güneyinde yer alan en kalabalık ülkedir. Tanzanya toplumu yaklaşık 120 etnik,^[10] dilsel ve dini gruptan oluşur. Hristiyanlık Tanzanya'daki en büyük dindir, Müslüman ve animist azınlıklar da bulunmaktadır.^[11] Ülkede 100'den fazla dil konuşulmakta, bu da Tanzanya'yı Doğu Afrika'daki dilsel açıdan en çeşitli ülke yapmaktadır.^[12] Ülkenin de jure resmî dili yoktur;^[13] ancak Svahili ulusal dil kabul edilir.^[14] Başkanlık sistemiyle yönetilen bir üniter cumhuriyet olan ülkenin başkenti 1996'dan beri Dodoma'dır. Başkent, başkanlık konutu ve Ulusal Meclis başta olmak üzere resmî yapıları barındırır.^[15][16] Bağımsızlık tarihinden 1996 yılına kadar başkentlik yapmış Darüsselam ülkenin en büyük şehri, ana limanı ve ticaret merkezidir. Halen Darüsselam, birçok yönetim binasına ve resmî kuruluşa ev sahipliği yapmaktadır.^[8][17] Tanzanya bir de facto tek parti devletidir ve demokratik sosyalist Chama Cha Mapinduzi (Devrim Partisi) partisi tarafından yönetilmektedir.

1. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; 2012 census isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
2. ^ ^{a b} "Report for Selected Countries and Subjects". 11 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
3. ^ "GINI Index". The World Bank. 2 Ocak 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2014. 
4. ^ "Human Development Report 2019" (İngilizce). United Nations Development Programme. 10 Aralık 2019. 9 Aralık 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2019. 
5. ^ ^{a b c d} Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Genetics isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
6. ^ Ehret, Christopher (2001). An African Classical Age: Eastern and Southern Africa in World History, 1000 B.C. to A.D. 400. University Press of Virginia. ISBN 978-0-8139-2057-3. 4 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2021. 
7. ^ "Tanzania". The World Factbook. Central Intelligence Agency. 9 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
8. ^ ^{a b} "The World Factbook - Tanzania" 11 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., CIA, 2006
9. ^ "United Republic of Tanzania | The Commonwealth". thecommonwealth.org. 20 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
10. ^ African Studies Center University of Pennsylvania. "Tanzania – Ethnic Groups". East Africa Living Encyclopedia. 16 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2021. 
11. ^ name="Pew Africa">Religion in Tanzania 4 Mart 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Pew Research Center
12. ^ Ammon, Ulrich; Dittmar, Norbert; Mattheier, Klaus J. (2006). Sociolinguistics: An International Handbook of the Science of Language and Society. Walter de Gruyter. s. 1967. ISBN 978-3-11-018418-1. 21 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2021. 
13. ^ "Tanzania Country Information – All about Tanzania". expogr.com. 22 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2020. 
14. ^ "Tanzania Profile". Tanzania.go.tz. Tanzanian Government. 2 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 July 2017. 
15. ^ "Official". Tanzania.go.tz. 25 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2009. 
16. ^ Mosha, Aloysius C. "The planning of the new capital of Tanzania: Dodoma, an unfulfilled dream" (PDF). University of Botswana. 12 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2013. 
17. ^ "The Tanzania National Website: Country Profile". 25 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2009.