Venezuela

Bolivarcı Venezuela Cumhuriyeti República Bolivariana de Venezuela (İspanyolca)
Bayrak Arma
Slogan Dios y Federación  (İspanyolca) "Tanrı ve Federasyon"
Millî marş Gloria al Bravo Pueblo  (İspanyolca) Şan olsun cesur halka
Başkent ve en büyük şehir	Caracas 10°30′K 66°58′B / 10.500°K 66.967°B / 10.500; -66.967
Resmî dil(ler)	İspanyolca
Etnik gruplar	Venezuela Kızılderilileri
Demonim	Venezuelalı
Hükûmet	Federal başkanlık cumhuriyeti
• Devlet Başkanı Nicolás Maduro (kısmen tanınan) Juan Guaidó (kısmen tanınan) • Geçici Devlet Başkanı Yardımcısı Jorge Arreaza
Yasama organı	Ulusal Meclis
Tarihçe
• İspanya'dan 5 Temmuz 1811 • Büyük Kolombiya Cumhuriyeti'den 13 Ocak 1830 • Tanınma 30 Mart 1845
Yüzölçümü
• Toplam	916.445 km2 (33.)
• Su (%)	0,32[3]
Nüfus
• 2018 tahminî	28.887.118 (45..)
• 2019 sayımı	32.050.085
• Yoğunluk	30,2/km2 (181.)
GSYİH (SAGP)	2019 tahminî
• Toplam	204,291 milyar $[1]
• Kişi başına	7.344 $[1]
GSYİH (nominal)	2020 tahminî
• Toplam	48,610 milyar $[1] (86.)
• Kişi başına	1.739 $[1] (146.)
Gini (2013[2])	44.8 orta
İGE (2019)	0.711[3] yüksek · 113.
Para birimi	Venezuela bolivarı[4] (VEF)
Zaman dilimi	-04.00
Trafik akışı	sağ
Telefon kodu	+58
İnternet alan adı	.ve
^ The "Bolivarian Republic of Venezuela" has been the full official title since the adoption of the new Constitution of 1999, when the state was renamed in honor of Simón Bolívar. ^ The Constitution also recognizes all indigenous languages spoken in the country. ^ Area totals include only Venezuelan-administered territory. ^ On 1 January 2008 a new bolivar, the bolívar fuerte (ISO 4217 code VEF), worth 1,000 VEB, was introduced.

Venezuela, resmî adıyla Bolivarcı Venezuela Cumhuriyeti,^[4] Güney Amerika'nın kuzey kıyısında yer alan bir ülkedir. Kuzeyde Karayip Denizi, doğuda Guyana, güneyde Brezilya ve batıda Kolombiya ile çevrilidir. Venezuela hükûmeti Guyana'nın üçte ikisini oluşturan Guayana Esequiba bölgesinde hak iddia etmektedir.^[5] Karayip Denizi'nde birçok ada ve adacığa sahiptir. Ayrıca Küçük Antiller adaları olan Hollanda Krallığı'na bağlı Aruba ve Curaçao ülkeleri, Hollanda'ya bağlı Bonaire ile Trinidad ve Tobago ada devletçikleri de Venezuela açıklarında bulunur. Yüzölçümü 916,445 km², nüfusu yaklaşık 28 milyondur.^[6] Başkenti ve en büyük metropolü Caracas'tır.

Venezuela 23 eyalet ve Başkent Bölgesi ile adaları içeren federal bağımlılıklardan oluşan ve başkanlık sistemi ile yönetilen bir federal cumhuriyettir. Venezuelalıların büyük çoğunluğu ülkenin kuzeyindeki büyük şehirlerde yaşamaktadır, bu da Venezuela'yı Latin Amerika'da şehirleşme oranının en yüksek olduğu ülkelerden biri yapmaktadır.^[7][8]

Venezuela toprakları yerli halkların direnişine rağmen 1522'de İspanya tarafından sömürgeleştirildi. 1811'de İspanya'dan bağımsızlık ilan eden ilk bölge oldu. Bir süre Kolombiya Cumhuriyeti'nin (Büyük Kolombiya) bir parçası olarak kaldıktan sonra 1830'da ayrılarak tam bağımsız bir ülke oldu. 19. yüzyılda otokrat yönetimler ve siyasi kargaşa ile çalkalanan ülke 20. yüzyıl ortalarına kadar askeri diktatörlüklerce yönetildi. 1958'den itibaren hükûmetler demokratik yollarla göreve geldiler, bulunduğu bölge düşünüldüğünde Venezuela bir istisnaydı. Bu dönem ayrıca ülkeye ekonomik refah getirdi. 1980'li ve 90'lı yıllarda yaşanan ekonomik krizler ülkede siyasi krizlere ve toplumsal kargaşaya neden oldu. 1989 Caracazo olayları, 1992'deki iki darbe girişimi ve 1993'te dönemin başkanının zimmete para geçirme suçundan görevden alınması dönemin önemli olaylarıdır. Halkın siyasi partilere güvenini yitirmesi, 1998 başkanlık seçimi ve sonucunda 1999'da Kurucu Meclisin yeni bir anayasa yapmasıyla başlayan Bolivarcı Devrim'e yol açtı. Hükûmet artan petrol fiyatlarından yararlanarak^[9] popülist sosyal destek programları başlattı. Yeni rejimin ilk yıllarında devletin sosyal harcamaları geçici olarak arttı,^[10] ekonomik eşitsizlik ve yoksulluk azaldı.^[15] 2013 başkanlık seçimi oldukça tartışmalı geçti ve ülke çapında protestolar patlak verdi. Bu kriz günümüzde hâlen devam etmekte olan Venezuela krizinin tetikleyicilerinden oldu.^[16]

Venezuela gelişmekte olan bir ülkedir ve İnsani Gelişme Endeksi'nde 113. sırada yer alır. Dünyanın bilinen en büyük petrol rezervlerine sahiptir ve önde gelen petrol ihracatçılarından biridir. Önceleri ülkenin ana ihracat kalemini kahve ve kakao gibi işlenmemiş tarım ürünleri oluşturuyorken petrol kısa sürede liderliği ele almış ve devlet gelirlerinin büyük bölümünü oluşturmuştur. Venezuela ekonomisinin çöküşünün ana sorumlusu görevdeki hükûmetin hesapsız ve kötü yönetimidir.^[17][18] Ülke rekor düzeyde hiperenflasyon,^[19][20] temel ihtiyaç ürünlerinde kıtlık,^[21] işsizlik,^[22] yoksulluk,^[23] hastalıklar, çocuk ölümleri, yetersiz beslenme, suç ve yolsuzluk sorunlarıyla boğuşmaktadır. Bu sorunlar üç milyondan fazla Venezuelalının ülkeyi terk ettiği bir mülteci krizini ortaya çıkarmıştır.^[24] 2017'de Venezuela kredi derecelendirme kuruluşları tarafından temerrüt (borcu zamanında ödeyememe durumu) ilan edildi.^[25][26] Ülkedeki kriz sebebiyle işkence, keyfi hapis, yargısız infazlar ve insan hakları savunucularına saldırılar da dahil olmak üzere birçok insan hakkı ihlalinin gerçekleştiği ülkenin insan hakları karnesi gün geçtikçe kötüleşmektedir. Venezuela BM, OAS, UNASUR, ALBA, Mercosur, ALADI ve OEI üyesidir.

1. ^ ^{a b c d} "Venezuela". IMF. 19 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2013. 
2. ^ "Gini coefficient for the Bolivarian Republic of Venezuela". Instituto Nacional de Estadística. 2011. 30 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2014. 
3. ^ "2014 Human Development Report Summary" (PDF). United Nations Development Programme. 2014. s. 21–25. 7 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2014. 
4. ^ "Constitución de la República Bolivariana de Venezuela" (PDF). Ministry of Education. 15 Aralık 1999. 1 Ekim 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2013. 
5. ^ "Geneva Agreement, 17 February 1966" (PDF). United Nations. 12 Mart 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
6. ^ "Report for Selected Countries and Subjects". www.imf.org. 11 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2021. 
7. ^ "Annex tables" (PDF). World Urbanization Prospects: The 1999 Revision. United Nations. 28 Ağustos 2003 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2007. 
8. ^ "South America". Encarta. 21 Nisan 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2007. 
9. ^ "The Legacy of Hugo Chavez and a Failing Venezuela". Wharton Public Policy Initiative (İngilizce). 24 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2020. 
10. ^ Smilde, David (14 Eylül 2017). "Crime and Revolution in Venezuela". NACLA Report on the Americas. 49 (3): 303-308. doi:10.1080/10714839.2017.1373956. ISSN 1071-4839. Finally, it is important to realize that the reductions in poverty and inequality during the Chávez years were real, but somewhat superficial. While indicators of income and consumption showed clear progress, the harder-to-change characteristics of structural poverty and inequality, such as the quality of housing, neighborhoods, education, and employment, remained largely unchanged. 
11. ^ Heritage 2002, ss. 618–621.
12. ^ Kevin Voigt (6 March 2013). Chavez leaves Venezuelan economy more equal, less stable 11 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. CNN. Retrieved 5 April 2014.
13. ^ Dan Beeton and Joe Sammut (6 December 2013). Venezuela Leads Region in Poverty Reduction in 2012, ECLAC Says 20 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Center for Economic and Policy Research. Retrieved 5 April 2014.
14. ^ Venezuela Overview 29 Ağustos 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. The World Bank. Last updated 17 November 2014:
    • "Economic growth and the redistribution of resources associated with these missions have led to an important decline in moderate poverty, from 50% in 1998 to about 30% in 2012. Likewise, inequality has decreased, reducing the Gini Index from 0.49 in 1998 to 0.39 in 2012, which is among the lowest in the region."
15. ^ ^{[11][12][13][14]}
16. ^ 남민우, 기 (2 Mayıs 2018). "Arşivlenmiş kopya" 화폐경제 무너졌는데…최저임금 인상에 목매는 베네수엘라. 朝鮮日報 (Korece). 4 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2018. Venezuela's fall is considered to be mainly caused by the populist policy 
17. ^ Scharfenberg, Ewald (1 Şubat 2015). "Volver a ser pobre en Venezuela". El Pais. 27 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2015. 
18. ^ "Fuel subsidies have contributed to Venezuela's economic crisis". www.chinadialogue.net. 15 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
19. ^ Rosati, Andrew (9 Ekim 2018). "Venezuela's 2018 Inflation to Hit 1.37 Million Percent, IMF Says". Bloomberg. 9 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2018. 
20. ^ "IMF sees Venezuela inflation at 10 million percent in 2019". 9 Ekim 2018. 26 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi – in.reuters.com vasıtasıyla. 
21. ^
     •Gillespie, Patrick (12 Aralık 2016). "Venezuela shuts border with Colombia as cash crisis escalates". CNNMoney. 17 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2017. 

     •Gillespie, Patrick (12 Nisan 2016). "Venezuela: the land of 500% inflation". CNNMoney. 19 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2017. 
     •Rosati, Andrew (11 Ocak 2017). "Venezuela's Economy Was the Worst Performing of 2016, IMF Estimates". Bloomberg. 17 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2017. 

22. ^ "Chamber of Commerce: 80% of Venezuelans are in poverty". El Universal. 1 Nisan 2016. 4 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2016. 
23. ^ Herrero, Ana Vanessa; Malkin, Elisabeth (16 Ocak 2017). "Venezuela Issues New Bank Notes Because of Hyperinflation". The New York Times. 17 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2017. 
24. ^ "Number of refugees and migrants from Venezuela reaches 3 million". UNHCR. 8 Kasım 2018. 6 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2019. 
25. ^ Gillespie, Patrick (14 Kasım 2017). "Venezuela just defaulted, moving deeper into crisis". CNNMoney. 12 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2017. 
26. ^ "Venezuela in 'selective default'". BBC News. 14 Kasım 2017. 30 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2017.