Scotland

Scotland
Tên bằng ngôn ngữ chính thức Alba (tiếng Gael Scotland)
Quốc kỳ Hoàng gia Huy
Bản đồ Vị trí của Scotland (xanh rêu) – ở châu Âu (xanh lá & xám đậm) – trong Vương quốc Anh (xanh lá)
Tiêu ngữ
"Ann an Dia no dhìon dìon mi" Lạy Chúa Quan Phòng phù hộgc 1
Quốc ca
Nhiều quốc ca gc 2 Chủ yếu: "Flower of Scotland"
Địa vị	Quốc gia
Quốc gia có chủ quyền Thẩm quyền pháp lý	Vương quốc Anh Scotland
Hành chính
Chính phủ	Cơ quan lập pháp nghị viện được uỷ thác trong chế độ quân chủ lập hiếngc 5
Quân chủ	Charles III
Đệ nhất Bộ trưởng	Humza Yousaf
Quốc hội Vương quốc Anh
• Thư ký Nhà nước	David Mundell
• Hạ nghị viện	59 Hạ nghị sĩ (trên 650)
Lập pháp	Nghị viện Scotland
Thủ đô	Edinburgh 55°57′B 3°10′T / 55,95°B 3,167°T / 55.950; -3.167
Thành phố lớn nhất	Glasgow 55°51′B 4°16′T / 55,85°B 4,267°T / 55.850; -4.267
Địa lý
Diện tích	77.933 km² 30.090 mi²
Diện tích nước	1,9 %
Múi giờ	GMT (UTC​); mùa hè: BST (UTC+1)
Lịch sử
Thống nhất
thế kỷ IX (theo truyền thống là 843)	Thành lập
1 tháng 5 năm 1707	Liên hiệp với Anh
19 tháng 11 năm 1998	Phân quyền
Ngôn ngữ chính thức	Tiếng Anh
Ngôn ngữ được công nhậngc 3	Ngôn ngữ kí hiệu Vương quốc Anh Tiếng Scots Tiếng Gael Scotland
Sắc tộc (2011)	96,0% người da trắng 2,7% người châu Á 0,7% người da đen 0,4% người lai 0,2% người Ả Rập 0,1% khác[1]
Tôn giáo	53,8% Cơ Đốc giáo 36,7% không tôn giáo 2,6% tôn giáo khác 7,0% không rõ[2]
Dân số ước lượng (2016)	5.404.700[3] người
Dân số (2011)	5.313.600[4] người
Mật độ	67,5 người/km² 174,1 người/mi²
GDP (danh nghĩa) (2013)	Tổng số: 245,267 tỷ USD[5] Bình quân đầu người: 45.904 USD[5] (không tính dầu khí)
Đơn vị tiền tệ	Bảng Anh (GBP)
Thông tin khác
Mã điện thoại	+44
Cách ghi ngày tháng	dd/mm/yyyy (AD)
Lái xe bên	Trái
Ghi chú ^ Thường viết tắt là "In Defens". ^ Xem Quốc ca Scotland. ^ Cả tiếng Scots và tiếng Gael Scotland đều được chính thức công nhận là ngôn ngữ vùng miền theo Hiến chương châu Âu cho các ngôn ngữ vùng miền hoặc thiểu số.[6] Theo Đạo luật Tiếng Gael (Scotland) 2005, Bòrd na Gàidhlig có nhiệm vụ đảm bảo tiếng Gael là một ngôn ngữ chính thức của Scotland.[7] Ngôn ngữ kí hiệu Vương quốc Anh được công nhận chính thức theo Đạo luật Ngôn ngữ kí hiệu Vương quốc Anh (Scotland) 2015.[8] ^ Theo lịch sử, việc sử dụng "Scotch" như một tính từ so với "Scottish" hoặc "Scots" tỏ ra khá phổ biến. Các cách sử dụng hiện đại của thuật ngữ này mô tả các sản phẩm của Scotland (thường liên quan đến thực phẩm hoặc đồ uống). ^ Người đứng đầu nhà nước Vương quốc Anh là quân chủ (hiện tại là Quốc vương Charles III, từ 2022). Scotland có quyền tự trị hạn chế ở Anh cũng như đại diện tại Nghị viện Vương quốc Anh. Đây cũng là khu vực bầu cử của Vương quốc Anh cho Nghị viện châu Âu. Một số quyền hành pháp và lập pháp được định rõ đã được phân quyền một cách tương ứng cho Chính phủ Scotland và Nghị viện Scotland.

Scotland (phiên âm tiếng Việt: Xcốt-len, phát âm tiếng Anh: /ˈskɒt.lənd/, tiếng Gael Scotland: Alba [ˈal̪ˠapə] ^ⓘ) là một quốc gia thuộc Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland.^[9][10][11] Scotland chiếm một phần ba diện tích phía bắc của đảo Anh, có biên giới với Anh ở phía nam, Đại Tây Dương bao quanh các mặt còn lại: trong đó biển Bắc ở phía đông, và eo biển Bắc cùng biển Ireland ở phía tây-nam. Ngoài phần đại lục trên đảo Anh, quốc gia còn có hơn 790 đảo,^[12] trong đó có quần đảo Phương Bắc và Hebrides.

Edinburgh là thủ đô và thành phố lớn thứ nhì của Scotland, và là trung tâm của vận động Khai sáng Scotland trong thế kỷ XVIII, cuộc vận động này biến đổi Scotland thành một trong các cường quốc thương nghiệp, tri thức, và công nghiệp của châu Âu. Glasgow là thành phố lớn nhất của Scotland,^[13] từng là một trong các thành thị công nghiệp hàng đầu thế giới và hiện là trung tâm của vùng đô thị Đại Glasgow. Vùng biển của Scotland gồm một khu vực lớn trên Bắc Đại Tây Dương và biển Bắc,^[14] có các trữ lượng dầu thô lớn nhất trong Liên minh châu Âu. Điều này giúp cho thành phố lớn thứ ba của Scotland là Aberdeen được nhận danh hiệu là thủ đô dầu thô châu Âu.^[15]

Trong Sơ kỳ Trung Cổ, Vương quốc Scotland xuất hiện với vị thế một quốc gia độc lập có chủ quyền. Sau khi Quốc vương James VI của Scotland kế vị vương vị của Anh và Ireland vào năm 1603, Scotland tham gia một liên minh cá nhân với hai vương quốc này. Đến ngày 1 tháng 5 năm 1707, Scotland tham gia một liên minh chính trị với Anh để hình thành một Vương quốc Đại Anh.^[16][17] Liên minh này là kết quả từ Hiệp ước Liên hiệp được thỏa thuận vào năm 1706 và được ban hành theo hai Đạo luật Liên hiệp được Nghị viện của hai quốc gia thông qua, bất chấp phản đối đại chúng và những vụ bạo động chống liên hiệp tại Edinburgh, Glasgow, và các nơi khác.^[18][19] Đại Anh sau đó tham gia một liên minh chính trị với Ireland vào ngày 1 tháng 1 năm 1801 để hình thành Vương quốc Liên hiệp Đại Anh và Ireland.

Hệ thống tư pháp của Scotland vẫn tách biệt với các hệ thống tư pháp của Anh và Wales hay Bắc Ireland, và Scotland thiết lập các quyền hạn riêng biệt trong pháp luật công cộng và cá nhân.^[20] Việc tiếp tục tồn tại những thể chế tư pháp, giáo dục và tôn giáo riêng biệt với phần còn lại của Vương quốc Liên hiệp góp phần vào tính liên tục của văn hóa Scotland và bản sắc dân tộc kể từ khi Liên hiệp vào năm 1707.^[21] Sau một cuộc trưng cầu dân ý vào năm 1997, Nghị viện Scotland được tái triệu tập vào năm 1999, có quyền lực trên nhiều lĩnh vực nội vụ. Đến tháng 5 năm 2011, Đảng Dân tộc Scotland giành đa số quá bán trong Nghị viện Scotland. Sau đó, một cuộc trưng cầu dân ý được tổ chức vào năm 2014.^[22][23] Scotland có đại diện trong Liên minh châu Âu và được phân sáu ghế trong Nghị viện châu Âu.^[24]

1. ^ “Ethnic groups, Scotland, 2001 and 2011” (PDF). The Scottish Government. 2013. Truy cập ngày 9 tháng 12 năm 2013.
2. ^ “Scotland's Census 2011 – Table KS209SCb” (PDF). scotlandscensus.gov.uk. Truy cập ngày 26 tháng 3 năm 2017.
3. ^ “Scottish population rises to new record”. BBC News. BBC. ngày 27 tháng 4 năm 2017. Truy cập ngày 27 tháng 4 năm 2017.
4. ^ “Population estimates by sex, age and administrative area, Scotland, 2011 and 2012”. National Records of Scotland. ngày 8 tháng 8 năm 2013. Truy cập ngày 8 tháng 8 năm 2013.
5. ^ ^{a b} Scottish Government. “Key Economy Statistics”. Truy cập ngày 22 tháng 8 năm 2014.
6. ^ “European Charter for Regional or Minority Languages”. Chính phủ Scotland. Truy cập ngày 23 tháng 10 năm 2011.^{[liên kết hỏng]}
7. ^ Macleod, Angus "Gaelic given official status" (ngày 22 tháng 4 năm 2005) The Times. Luân Đôn. Truy cập ngày 2 tháng 8 năm 2007.
8. ^ “Scotland becomes first part of UK to recognise signing for deaf as official language”. Herald Scotland. 2015. Truy cập ngày 17 tháng 1 năm 2016.
9. ^ “The Countries of the UK”. Office for National Statistics. Truy cập ngày 24 tháng 6 năm 2012.
10. ^ “Countries within a country”. 10 Downing Street. Bản gốc lưu trữ ngày 16 tháng 4 năm 2010. Truy cập ngày 24 tháng 8 năm 2008. The United Kingdom is made up of four countries: England, Scotland, Wales and Northern Ireland
11. ^ “ISO 3166-2 Newsletter Date: ngày 28 tháng 11 năm 2007 No I-9. "Changes in the list of subdivision names and code elements" (Page 11)” (PDF). International Organization for Standardization codes for the representation of names of countries and their subdivisions – Part 2: Country subdivision codes. Truy cập ngày 31 tháng 5 năm 2008. SCT Scotland country
12. ^ “Scottish Executive Resources” (PDF). Scotland in Short. Scottish Executive. ngày 17 tháng 2 năm 2007. Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 4 tháng 9 năm 2012. Truy cập ngày 14 tháng 9 năm 2006.
13. ^ “A quick guide to glasgow”. Glasgow City Centre. Bản gốc lưu trữ ngày 23 tháng 6 năm 2013. Truy cập ngày 20 tháng 6 năm 2012.
14. ^ The Scottish Adjacent Waters Boundaries Order. Luân Đôn: The Stationery Office Limited. 1999. ISBN 0-11-059052-X. Truy cập ngày 20 tháng 9 năm 2007.
15. ^ “Our City”. Aberdeen City Council. Bản gốc lưu trữ ngày 22 tháng 9 năm 2010. Truy cập ngày 1 tháng 12 năm 2009. Aberdeen's buoyant modern economy – is fuelled by the oil industry, earning the city its epithet as 'Oil Capital of Europe'
16. ^ Keay, J. & Keay, J. (1994) Collins Encyclopaedia of Scotland. Luân Đôn. HarperCollins.
17. ^ Mackie, J.D. (1969) A History of Scotland. Luân Đôn. Penguin.
18. ^ Devine, T. M. (1999). The Scottish Nation 1700–2000. Penguin Books. tr. 9. ISBN 0-14-023004-1. From that point on anti-union demonstrations were common in the capital. In November rioting spread to the south west, that stronghold of strict Calvinism and covenanting tradition. The Glasgow mob rose against union sympathisers in disturbances that lasted intermittently for over a month
19. ^ “Act of Union 1707 Mob unrest and disorder”. Luân Đôn: The House of Lords. 2007. Bản gốc lưu trữ ngày 1 tháng 1 năm 2008. Truy cập ngày 23 tháng 12 năm 2007.
20. ^ Collier, J. G. (2001) Conflict of Laws (Third edition)(pdf) Cambridge University Press. "For the purposes of the English conflict of laws, every country in the world which is not part of England and Wales is a foreign country and its foreign laws. This means that not only totally foreign independent countries such as France or Russia... are foreign countries but also British Colonies such as the Falkland Islands. Moreover, the other parts of the United Kingdom – Scotland and Northern Ireland – are foreign countries for present purposes, as are the other British Islands, the Isle of Man, Jersey và Guernsey."
21. ^ Devine, T. M. (1999), The Scottish Nation 1700–2000, P.288–289, ISBN 0-14-023004-1 "created a new and powerful local state run by the Scottish bourgeoisie and reflecting their political and religious values. It was this local state, rather than a distant and usually indifferent Westminster authority, that in effect routinely governed Scotland"
22. ^ “Scotland: Independence Referendum Date Set”. BSkyB. ngày 21 tháng 3 năm 2013. Truy cập ngày 4 tháng 5 năm 2013.
23. ^ Gardham, Magnus (ngày 2 tháng 5 năm 2011). “Holyrood election 2011: Alex Salmond: Referendum on Scottish independence by 2015”. Daily Record. Scotland. Truy cập ngày 14 tháng 10 năm 2011.
24. ^ “Scottish MEPs”. Europarl.org.uk. Bản gốc lưu trữ ngày 1 tháng 5 năm 2014. Truy cập ngày 26 tháng 5 năm 2014.