Alberta

Bu səhifədə iş davam etməkdədir. Müdaxilə etməyə tələsməyin! Əgər kömək etmək istəyirsinizsə, ya da səhifə yarımçıq qalıbsa, səhifəni yaradan istifadəçi ilə əlaqə qura bilərsiniz. Səhifənin tarixçəsində səhifə üzərində işləmiş istifadəçilərin adlarını görə bilərsiniz. Redaktələrinizi mənbə və istinadlarla əsaslandırmağı unutmayın. Bu məqalə sonuncu dəfə 0 saniyə əvvəl [[İstifadəçi:|]] ([[User talk:|müzakirə]] | töhfələr) tərəfindən redaktə olunub. (Yenilə)

Alberta
Alberta
Bayraq[d] Gerb[d]
55° şm. e. 115° q. u.
Ölkə	Kanada
İnzibati mərkəz	Edmonton[1]
Tarixi və coğrafiyası
Yaradılıb	1 sentyabr 1905
Sahəsi	661.848 ± 1 km²
Saat qurşağı	Dağ vaxtı zonası[d][2]
Əhalisi
Əhalisi	4.262.635 nəf. (2021)[3]
Rəqəmsal identifikatorlar
ISO kodu	CA-AB
Telefon kodu	780, 403, 825, 587
Poçt indeksi	T
Rəsmi sayt
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Alberta — Kanadada əyalət. Mərkəzi Edmonton şəhəridir.

Alberta Kanadanın on üç əyalət və ərazisindən biridir. Qərbi Kanadanın bir hissəsidir və üç çöllük əyalətindən biridir. Alberta qərbdə Britaniya Kolumbiyası, şərqdə Saskaçevan, şimalda Şimal-Qərb əraziləri və cənubda ABŞ-ın Montana ştatı ilə həmsərhəddir. Kanadada dəniz kənarında olmayan yeganə iki əyalətdən biridir, digəri isə Saskaçevandır.^[4] Əyalətin şərq hissəsi Böyük Düzənliklərin tərkib hissəsidir, qərb hissəsində isə Qayalı dağlar yerləşir. Əyalət əsasən kontinental iqlimə malikdir, lakin havanın quruluğu səbəbindən temperaturun sürətli dəyişkənlikləri yaşanır. Mövsümi temperatur dəyişiklikləri Albertanın qərbində Çinuk küləkləri səbəbindən bəzən daha az müşahidə edilir.^[5]

Alberta 661.848 kvadrat kilometr sahəsilə dördüncü ən böyük və həmçinin 4.262.635 nəfər əhali ilə dördüncü ən çox əhalisi olan əyalətdir.^{[6] [7]} Albertanın paytaxtı Edmonton olsa da, ən böyük şəhəri Kalqaridir.^[8] Hər ikisi Albertanın ən çox əhali yaşayan metropoliten bölgələridir.^[9] Albertanların yarısından çoxu Edmonton və Kalqaridə yaşayır ki, bu da iki şəhər arasında rəqabətin davam etməsini təmin edir. İngilis dili əyalətin rəsmi dilidir. 2016-cı ildə albertanların 76 %-i anqlofon, 1,8 %-i frankofon, 22,2%-i isə allofon idi. ^[10]

Alberta iqtisadiyyatı karbohidrogen, neft-kimya sənayesi, heyvandarlıq və kənd təsərrüfatına əsaslanır.^[11] Neft-qaz sənayesi “Leduc No. 1” quyusunda mühüm neft yataqları aşkar edildiyi 1947-ci ildən bəri Alberta iqtisadiyyatının əsas sütunudur.^[12] Bu həmçinin əyalətin kimliyinin bir hissəsinə çevrilib. Alberta ən çox karbohidrogenlə zəngin olan əyalət olduğu üçün Kanada ərazisində istehsal olunan neft və təbii qazın 70%-ni təmin edir. 2018-ci ildə Albertanın istehsalı Kanadanın ÜDM-in 15.27%-i olan 338.2 milyard Kanada dolları idi.^[13][14]

1. ↑ 9 // Alberta Act.
2. ↑ 2 // (unspecified title).
3. ↑ https://www12.statcan.gc.ca/census-recensement/2021/dp-pd/prof/details/page.cfm?Lang=E&SearchText=Alberta&DGUIDlist=2021A000248&GENDERlist=1,2,3&STATISTIClist=1,4&HEADERlist=0.
4. ↑ "Get to know Canada - Provinces and territories". aem. April 1, 2011. October 18, 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: October 16, 2020.
5. ↑ Wenckstern, Erin. "Chinook winds and Alberta weather". The Weather Network. January 8, 2015. October 4, 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: October 3, 2015.
6. ↑ Harrison, Raymond O. "Alberta - Climate". Encyclopedia Britannica (ingilis). September 21, 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: October 16, 2020.
7. ↑ "Census Profile, 2021 Census of Population Data table". Statistics Canada. February 9, 2022. February 9, 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: February 9, 2022.
8. ↑ "The 10 Biggest Cities In Alberta". WorldAtlas. September 9, 2019. October 17, 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: October 16, 2020.
9. ↑ "Population and dwelling counts, for Canada, provinces and territories, census metropolitan areas and census agglomerations, 2016 and 2011 censuses – 100% data (Alberta)". Statistics Canada. February 7, 2018. February 23, 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: December 29, 2020.
10. ↑ "Census 2016 Language of Albertans" Arxivləşdirilib dekabr 4, 2019, at the Wayback Machine (consulted April 2021)
11. ↑ "Key Sectors". investalberta.ca. November 16, 2019 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: October 16, 2020.
12. ↑ "The Leduc Era: 1947 to 1970s - Conventional Oil - Alberta's Energy Heritage". history.alberta.ca. October 19, 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: October 16, 2020.
13. ↑ "Economic Dashboard - Gross Domestic Product". economicdashboard.alberta.ca (ingilis). February 18, 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: September 21, 2019.
14. ↑ "Dictionary, Census of Population, 2016 - Market income". www12.statcan.gc.ca. May 3, 2017. March 8, 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: November 7, 2019.