Aphorismus

En Aforismus isch en äinzelne Gedanke, wo us nume äim Satz oder us wenige Setz sälbständig cha bestoo, oder wie s dr Theodor Fontane (1819–1898) gsäit het: „Ein guter Aphorismus ist die Weisheit eines ganzen Buches in einem einzigen Satz.“ Vilmol formuliert er e bsundrigi Iisicht rhetorisch kunstriich as allgemäine Sinnspruch (Sentänz, Maxime, Aperçu oder Bonmot). Gflügleti Wort und puäntierti Zitat gälte litratuurwüsseschaftlig nit as Aforisme.

Zu de aforistische Stilmiddel ghööre d Paradoxii, z. B. „D Gschicht leert, wie mä si felscht.“ oder „Bevor i mi due ufrege, isch s mer grad egal.“, dr Alogismus, z. B. „Si blutti Fraue intelligänt?“, d Dobbeldütikäit, z. B. „Analfabeete müesse diktiere“, d Ironii, z. B. „Bakterie? Chliinigkäit!“ und Wortspiil. (Alli Bischbil in däm Absatz stamme vom Stanisław Jerzy Lec.)