Kultura-jabetze

Kultura-jabetzea beste kultura bateko kideek kultura-elementuak hartzea edo erabiltzea da.^[1] Mota askotakoak daude; kontzeptu hori ezagutarazteko aldagaiari bidegabeko kultura-jabetzea esaten zaio; askotan kaltegarritzat eta jatorrizko kulturaren aurkako jabetza intelektualaren eskubidearen urraketatzat hartzen dute.^[2][3][4] Hainbat kultura elkartzen direnean kultura-jabetzea saihestezina da; kultura-jabetzearen barruan, beste kultura batzuetako tradizioak, janaria, sinboloak, teknologia eta abesti kulturalak erabil daitezke.^[5][6][7] Praktika horri egindako kritiken arabera, bidegabeko kultura-jabetzea eta akulturazioa, asimilazioa edo truke kulturala desberdinak dira; izan ere, jabetzeak, bidegabea izan edo ez, elementu kulturalak modu kolonialean hartzea esan nahi du: kultura nagusi batek kultura minoritario bateko elementu kulturalak kopiatzen ditu, eta, orduan, ezaugarri horiek testuinguru kulturaletik kanpo erabiltzen dira, batzuetan jatorrizko kulturak kontserbatzeko nahia izan arren.^{[8][9][10][11][12]}

Zenbait kasutan, kultura-elementu batzuen jatorrizko esanahia galdu edo desitxuratu egiten denean, kultura horietako pertsonek ekintza horiek begirunerik gabekotzat edo profanazio-modutzat hartzen dituzte.^{[8][13][14][15]} Jatorrizko kulturarako esanahi handia duten kultura-elementu batzuk, batzuetan, moda eta/edo jostailu exotikoetara mugatzen dira, kultura nagusia delako.^[8][9][16] Kjerstin Johnsonek idatzi zuenez, hori eginda dagoenean, imitatzailea, «zapalkuntza mota hori jasaten ez duena, gai da aldi baterako zerbait exotikoarekin "jolasteko", beste kulturak aurre egin behar dion eguneroko diskriminazioa bizi gabe».^[16] Greg Tate irakasle, idazle eta musikari afroamerikarrak kultura baten jabetzeak eta "gogo handiz hartzeak" kultura egokia duten pertsonak alineatzen dituela uste du.^[17] Bestalde, irakasle batzuek publiko orokorrak gaizki interpretatzen duela kontzeptua argudiatzen dute. Batzuetan, definizioarekin bat ez datozen egoeren bidegabeko jabetze gisa kalifikatzen da.

Kultura-jabetzea, aldiz, saihestezintzat ere ikusten da, bai eta aniztasunari eta adierazpen-askatasunari egindako ekarpentzat ere. Ikuspegi horrek tresna kulturalen lapurreta zuzena, estereotipo exotikoen mailegu eta iritzi onberak bereizten ditu. Kultura-jabetzearen defendatzaileek kultura-maileguak eta "ongarritze gurutzatua" positibotzat jotzen dute, kaltetzen saiatu gabe, imitatzen ari den kulturarekiko miresmenez gauzatzen delako.

Hedapen transkulturala historian zehar gertatu da, eta hainbat diziplinatako akademiko askorentzat- folklorea, antropologia kulturala edo geografia kulturala barne- aztergaia da. Adibidez, munduko zatirik handienak arabiar zifrak zenbakiak deskribatzeko forma komun eta estandartzat hartu du, eta hori kultura-jabetze modu gisa interpreta daiteke. Jabetze horren aurka egitea kaltegarritzat ere jo daiteke, beste kultura batean parte hartzeko eskubidearekin talka egin baitezake.^[18]

1. ↑ Young, James O. (February 1, 2010). Cultural Appropriation and the Arts. John Wiley & Sons. p. 5. ISBN 9781444332711. Retrieved July 22, 2015.
2. ↑ Rainforest Aboriginal Network (1993) Julayinbul: Aboriginal Intellectual and Cultural Property Definitions, Ownership and Strategies for Protection. Rainforest Aboriginal Network. Cairns. Page 65
3. ↑ Working Group on Indigenous Populations, accepted by the United Nations General Assembly, Declaration on the Rights of Indigenous Peoples Archived June 26, 2015, at the Wayback Machine.; UN Headquarters; New York City (13 September 2007). Jump up ^
4. ↑ Metcalfe, Jessica, "Native Americans know that cultural misappropriation is a land of darkness" Archived May 11, 2016, at the Wayback Machine. For The Guardian. 18 May 2012. Accessed 24 Nov 2015.
5. ↑ Rogers, Richard A. (2006-11-01). "From Cultural Exchange to Transculturation: A Review and Reconceptualization of Cultural Appropriation". Communication Theory. 16 (4): 474–503. ISSN 1468-2885. doi:10.1111/j.1468-2885.2006.00277.x.
6. ↑ Carman, Tim (May 26, 2017). "Should white chefs sell burritos? A Portland food cart's revealing controversy". The Washington Post.
7. ↑ Lindtner, S.; Anderson, K.; Dourish, P (February 11–15, 2012)."Cultural appropriation: information technologies as sites of transnational imagination" (PDF). Semantic Scholar. ACM 2012 conference on computer supported cooperative work.
8. ↑ ^{a b c} . On imitation Native headdresses as "the embodiment of cultural appropriation ... donning a highly sacred piece of Native culture like a fashion accessory".
9. ↑ ^{a b} .
10. ↑ Sundaresh, Jaya (May 10, 2013) "Beyond Bindis: Why Cultural Appropriation Matters" Archived May 4, 2016, at the Wayback Machine. for The Aerogram.
11. ↑ ISBN 978-1843109365..
12. ↑ ISBN 978-0822335849..
13. ↑ Mesteth, Wilmer, et al (June 10, 1993) "Declaration of War Against Exploiters of Lakota Spirituality" Archived At the Lakota Summit V, an international gathering of US and Canadian Lakota, Dakota and Nakota Nations, about 500 representatives from 40 different tribes and bands of the Lakota unanimously passed a "Declaration of War Against Exploiters of Lakota Spirituality." The following declaration was unanimously passed.
14. ↑ Taliman, Valerie (1993) "Article On The 'Lakota Declaration of War'" Archived February 9, 2016, at the Wayback Machine.
15. ↑ Keene, Adrienne (April 27, 2010) "But Why Can’t I Wear a Hipster Headdress?" Archived at Native Appropriations – Examining Representations of Indigenous Peoples.
16. ↑ ^{a b} Johnson, Kjerstin (25 October 2011) "Don't Mess Up When You Dress Up: Cultural Appropriation and Costumes" Archived at Bitch Magazine. Accessed 4 March 2015. 'Dressing up as "another culture", is racist, and an act of privilege. Not only does it lead to offensive, inaccurate, and stereotypical portrayals of other people's culture ... but is also an act of appropriation in which someone who does not experience that oppression is able to "play", temporarily, an "exotic" other, without experience any of the daily discriminations faced by other cultures.'
17. ↑ Wallace, Michele. (1992). Black Popular Culture. Seattle: Bay Press, 13–15 or. ISBN 978-1-56584-459-9..
18. ↑ (Gaztelaniaz) «El derecho a participar en la vida cultural» El País 2017-10-23.