Mancus

Mancus (mancosus) (od arab. manqūsh منقوش) – złota moneta arabska oraz jednostka obrachunkowa używana we wczesnośredniowiecznej Europie.

Nazwą tą pierwotnie określano (od VIII wieku) złoty arabski dinar o wadze 4,25 g (cięższy od bizantyjskiego bezanta), monetę stosowaną głównie w handlu międzynarodowym. Później nazywano tak również złote monety europejskie bite na wzór mancusa. Należały do nich przede wszystkim złote denary (gold penny) emitowane przez anglosaskich królów Mercji, m.in. przez Offę^[a], Coenwulfa czy Ethelreda, mające wartość 30 srebrnych pensów, czyli ⅛ funta karolińskiego. W następstwie tego mancus (mancusa auri) stał się tam od IX wieku także monetą (jednostką) obrachunkową, której istnienie potwierdzają dokumenty aż do XV stulecia. W XI-wiecznej Katalonii złoty mancus o wadze 1,9-1,95 g opatrzony był arabskimi napisami wraz z krzyżem.

Od końca VIII do schyłku XI wieku monety tej używano też w krajach Francji, Hiszpanii oraz Italii (gdzie jako srebrna przejściowo funkcjonowała w IX-X wieku), na ogół jako lżejszej od arabskiego dinara.