Mongolia

Alam Mongolia
Lambang Mongolia
Peuta Mongolia nibak bumoë
Ulan Bator, nang nanggroë Mongolia bak 2009

Mongolia (bahsa Mongol: Монгол Улс, ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ ᠤᠯᠤᠰ (Monggol Ulus) meuhareutoë Nanggroë Mongol) nakeuh saboh neugara nyang hana wilayah la’ôt di timu-teungoh wilayah Asia. Mongolia meuceuë ngon Rusia di barôh ngon Rèpublik Rakyat Cina di tunong, timu, ngon barat. Bah pih nanggroë Mongolia hana meuceuë ngon Kazakhstan, ujông barat Mongolia meuklèh ngon ujông timu Kazakhstan bubé 38 km mantöng. Ulan Bator nakeuh nang nanggroë nyang jeuët keu banda paléng rayek ngon 38% ureuëng Mongolia geuduëk sinan. Sistem siyasat bak Mongolia nakeuh rèpublik meuparlemèn (diwan).

Mongolia dilee ka tom jikuwasa lé padum-padum boh keurajeuen nomad, lagèë Xiongnu, Xianbei, Rouran, Gökturks, ngon le lom nyang la’én. Keurajeuen Mongol geupeudong lé Genghis Khan bak thon 1206 M. 'Oh lheueh masa dinasti Yuan, sukèë Mongol jiriwang teuma u wilayah sot. Bak abad 16 ngon 17, peungarôh Budhisme Tibet jitamong u Mongolia. Bak akhé abad 17, wilayah Mongolia karap jitamöng mandum lam kuwasa dinasti Qing. 'Oh lheueh dinasti Qing rhet bak thon 1911 M, Mongolia jipeumaklumat droejih meureudehka, tapi mantong jimuprang trôk 'an thon 1921 keu jipeugèt droejih meurdehka de-facto nibak Rèpublik China.

Bak masa away 'oh lheueh meurdehka nyang phôn, Mongolia keunong peungarôh Rusia ngon Uni Soviet, bak thôn 1924 Rèpublik Rakyat Mongolia geupeumaklumat, ngon siyasat bak nanggroë Mongolia laju geuseutot Uni Soviet bak watèë nyan. 'Oh lheueh komunis rhöt bak thôn 1989 di Ierupa Timu, Mongolia geupeudong Revolusi Demokrasi bak thôn 1990, nyang geupeujeuët cara le peureutèë , konstitusi geupeubarô bak 1992, ngon pinah u sistem èkonomi peukan.

Ngon luwah 1.564.116 km2, Mongolia nakeuh nanggroë paléng luwah keu 19 ngon peunadat ureuëng duëk paléng jareueng, ngon ureuëng duëk na 2,9 juta droë. Mongolia nakeuh nanggroë nyang hana wilayah la’ôt keuduwa paléng rayek 'oh lheueh Kazakhstan. Tanoh nyang jeuët geupula dit that, sabab wilayahjih meupadang naleuëng, meugunong di barôh ngon barat, ngon Gurôn Gobi na di tunong. Bube 30% ureuëng duëk pinah-pinah tinggaijih (nomad atawa semi nomad). Ugama nyang paléng meupeungarôh nakeuh Budhisme Tibet (Budha nibak Tibet), ngon sukee bansa nyang paleng jay nakeuh Mongol, bahpih Kazakh, Tuva, ngon sukèë nyang ubit la’én na cit tinggai di sinan, teukeuséh siblah barat nanggroë. 20% ureuëng duëkjih udép ngon pèng kureuëng nibak US$1,25 tiëp uroëjih.


© MMXXIII Rich X Search. We shall prevail. All rights reserved. Rich X Search