Monismu

Monismu
teoría, conceutu, teoría filosófica (es) y movimiento filosófico (es)
metafísica
Monismu dualismu

El monismu^[1] ye'l nome que reciben les postures filosófiques que sostienen que l'universu ta constituyíu por un solu arjé, causa o sustancia primario. Asina, según los monismos materialistes, tou amenórgase, n'última instancia, a materia, ente que pa los espiritualistes o idealistes (especialmente'l idealismu hegeliano), esi principiu únicu sería'l espíritu, y pa los panteístes sería Dios mesmu.

Pa los antiguos filósofos hindús, lo reparao polos sentíos y les rellaciones de causalidá son una ilusión; solo hai una realidá: Brahman.^[2] Por tanto, Brahman va ser esa causa primera qu'esplica'l restu del universu. Pa los filósofos monistes materialistes contemporáneos, la materia formada na Gran Esplosión dio llugar al universu y solo esta materia esplica la realidá.

Filósofos monistes son Tales de Mileto, Parménides, Anaximandro, Anaxímenes, Spinoza, Berkeley, Hume, Hegel y Marx.

El monismu neutral ye una teoría filosófica que predica que la sustancia básico nun ye nin física nin mental, sinón que puede ser amenorgada a materia neutro que la so naturaleza nun sería nin física nin mental. El monismu neutru foi introducíu nel sieglu XVII pol filósofu xudíu holandés Spinoza. Na actualidá una versión d'esta teoría foi desenvuelta pol filósofu estauxunidense Donald Davidson.

El materialismu tradicional, una variedá del monismu, considera que la sustancia primario ye material y física.

L'idealismu ye una forma de monismu filosóficu que sostién que'l principiu básicu del universu ye espiritual.

1. ↑ Esti términu apaez nel Diccionariu de l'Academia de la Llingua Asturiana. Ver: monismu
2. ↑ La doctrina vedántica de que'l mundu ye "del material del arte" (mâyâ-maya) nun ye una doctrina de la "ilusión", sinón qu'estrema puramente ente la realidá relativa del artefautu y la realidá mayor del Artífiz en quien subsiste'l paradigma.