Mosambiek

Republiek Mosambiek
República de Moçambique (Portugees)

Vlag Wapen
Volkslied: Pátria Amada (Portugees vir: "Geliefde vaderland")
Hoofstad	Maputo 25°57′S 32°35′O / 25.950°S 32.583°O / -25.950; 32.583
Grootste stad	Maputo
Amptelike tale	Portugees
Regering • President • Eerste minister	Unitêre presidensiële grondwetlike republiek Daniel Chapo Maria Benvinda Levy
Onafhanklikheid • van Portugal • Huidige grondwet	25 Junie 1975 21 Desember 2004
Oppervlakte  - Totaal    - Water (%)	799 380[1] km2  (36ste) 308 642 myl2 2,2
Bevolking  - 2024-skatting  - 2017-sensus  - Digtheid	33 350 954[1] (46ste) 27 909 798 41,7 / km2 (178ste) 108,1 / myl2
BBP (KKP)  - Totaal  - Per capita	2025-skatting $64,020 miljard[2] (121ste) $1 787[2] (187ste)
BBP (nominaal)  - Totaal  - Per capita	2025-skatting $24,545 miljard[2] (128ste) $685[2] (185ste)
MOI (2022)	0,461[3] (183ste)  –  laag
Gini (2019)	50,3[4] –  hoog
Geldeenheid	Metical (MZN)
Tydsone  - Somertyd	SAT (UTC+2) nie toegepas nie (UTC+2)
Internet-TLD	.mz
Skakelkode	+258

Mosambiek (Portugees: Moçambique, [musɐ̃ˈbikɨ]), amptelik die Republiek Mosambiek (República de Moçambique, [ʁɛˈpuβlikɐ ðɨ musɐ̃ˈbikɨ]), is 'n land in Suider-Afrika, wat grens aan Suid-Afrika, Eswatini, Tanzanië, Malawi, Zambië en Zimbabwe. Die Comore-eilande is geleë langs die noordoostelike kus en Madagaskar oorkant die Mosambiekkanaal. Mosambiek is 'n lid van die Gemeenskap van Portugese Lande (CPLP), die Statebond en die Afrika-unie.

Soos ander voormalige Portugese kolonies in Afrika het ook Mosambiek sy ontstaan as geografiese en politieke entiteit aan Portugese pogings te danke om 'n seeroete rondom die vasteland van Afrika na die rykdomme van Asië te vind en te beskerm. Hiervoor het Vasco da Gama en sy opvolgers forte in Beira (Sofala), Quelimane en op Mosambiekeiland opgerig. Met die Nederlandse verowering van Portugees-Asië in die 17de eeu het die klem in Portugal se ekonomiese en strategiese belange verskuif na die slawehandel tussen Wes-Afrika en die Amerikas, terwyl nedersettings in Mosambiek in verval begin raak het. Die land het sodoende die verwoestings, wat deur die slawehandel in ander dele van Afrika gesaai is, grotendeels gespaar gebly. Ook was dit 'n toevlugsoord in tye van oorlog. So is Mosambiek nie op dieselfde skaal ontvolk soos byvoorbeeld Angola nie.^[5]

In die najaar van 2011 het die ontdekking in Cabo Delgado-provinsie van aardgasreserwes, wat blykbaar so groot is soos dié van Katar, tot 'n herwaardering van Mosambiek se ekonomiese potensiaal gelei. Die land kan dalk 'n groot uitvoerder van aardgas op die wêreldmark word. In die middel 2017 het 'n Islamitiese militante insurgensie in Cabo Delgado begin wat, soos gevrees word, tot onstabiliteit in Noord-Mosambiek kan lei.^[6]

1. ↑ ^{1,0 1,1} (en) "Mozambique". Central Intelligence Agency. Besoek op 15 Januarie 2025.
2. ↑ ^{2,0 2,1 2,2 2,3} (en) "Mozambique". Internasionale Monetêre Fonds. Oktober 2024. Besoek op 15 Januarie 2025.
3. ↑ (en) "Human Development Report 2023/2024" (PDF). United Nations Development Programme. 13 Maart 2024. Besoek op 15 Januarie 2025.
4. ↑ (en) "Gini index – Mozambique". Wêreldbank. Besoek op 15 Januarie 2025.
5. ↑ (en) Dr Bernard Stonehouse (red.): Philips' Illustrated Atlas of the World. London: Guild Publishing 1985, bl. 167
6. ↑ (en) "Mozambique: Islamist Raids Continuing in Mocimboa Da Praia". AllAfrica.com. 5 Desember 2017. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 26 Desember 2017. Besoek op 27 Desember 2017.