Nueit

Pa atros usos d'iste termin, se veiga nueit (desambigación)

A nueit^{[1][nota 1]} u nit^[1] (d'o latín: nox, noctis) ye o periodo mientres que una parti d'a Tierra, por acción d'a rotación, deixa de recibir a luz solar y, por tanto, permaneixe en a foscor. Ye comprendiu entre o escureixiu d'o Sol y l'amaneixer d'o día siguient. Alavez viene dimpués d'a tarde y antis d'a maitinada.

A refracción por l'atmosfera d'os rayos luminosos d'o Sol motiva que veigamos luz cuan o Sol ya s'ha posau: a dita boca de nueit. Dita refracción fa o día largo y acurta a nueit.

Mesurau dende o meyodía l'ocaso se caracteriza por un anglo horario H a on

cos(H) = −tan(F) ⋅ tan(D)

estando F a latitut d'o puesto y D a declinación solar. L'amaneixer ocurre a un anglo horario −H.

O día dura 2H y a nueit 24 − 2H.

A duración d'o día y a nueit va cambiando en o transcurso de l'anyo estando a duración d'o día de 12 horas (en todas as latituz) en os equinoccios mas de 12 horas en a primavera y verano, aconseguindo o día mas largo en o solsticio de verano, a on tamién ocurre a nueit mas curta. D'atra man o día dura menos de 12 horas d'agüerro y d'hibierno, habendo-ie en o solsticio d'hibierno o día mas curto y a nueit mas larga. Iste efecto s'accentua mas cuanto mayor ye a latitut. En l'ecuador siempre duran lo mesmo. I hai día u nueit permanent en bella epoca de l'anyo, en as rechions polars tanto de l'hemisferio norte u sud caracterizadas por estar a una latitut que en valor absoluta ye mayor que F = 90 − 23°26′ = 66°34′. Ista ye precisament a definición de casquet polar.

A nueit ye o escenario tipico d'as historias de miedo, ya que a nueit se gosa asociar a o periglo, a os bandius y animals periglosos que s'ocultan dimpués d'a foscor. Asinas mesmo, se diz que creaturas fantasticas como os hombres lupo y os vampirs son mas poderosos de nueits. Mesmo i hai creaturas fantasticas malvadas que se diz que no suportan a luz solar. En cuantas mitolochías existe un dios d'a nueit, como Nix, deesa primordial d'a nueit en a mitolochía griega.

Una actividat feita de nueit se conoixe como actividat nocturna.

1. ↑ ^{1,0 1,1} (an) Diccionario aragonés-castellano-catalán. Estudio de Filología Aragonesa. Edacar num. 14. Zaragoza. Edicions Dichitals de l'Academia de l'Aragonés. ISSN 1988-8139. Octubre de 2024.

Error en a cita: Existen etiquetas <ref> ta un grupo clamau "nota", pero no se trobó garra etiqueta <references group="nota"/>