Paleosen

Paleosen ( q.yun. παλαιός - "qədim" + καινός - "yeni") - Paleogen dövrünün və bütün Kaynozoy dövrünün ilk epoxası. 66,0 milyon il əvvəldən 56,0 milyon il əvvələ qədər olan dövrü əhatə edir. Paleosendən sonra Eosen gəlir.

Paleosen, dinozavrlar da daxil olmaqla, canlı orqanizmlərin 75% -ni məhv edən Təbaşir-Paleogen yox olma dövrü ilə başladı. Dövrün sonu Paleosen-Eosen termal maksimumu ilə üst-üstə düşür, böyük iqlim hadisəsi zamanı təxminən 2,5-4,5 trilyon ton karbon atmosferə və okeana daxil olur və bu, temperaturun qlobal artmasına və okeanların turşulaşmasına səbəb olur.

Paleosendə şimal yarımkürəsinin qitələri bir neçə quru körpü ilə birləşirdi. Eləcə də Cənubi Amerika, Antarktida və Avstraliya hələ tam ayrılmamışdı. Qayalı dağlar yüksəlməyə davam edirdi. Hindistan plitəsi Asiya ilə toqquşmağa başladı.

Təbaşir və Paleogen dövrlərinin kəsiyində olan məhv olmalar fauna və florada əhəmiyyətli dəyişikliklərə səbəb oldu. Paleosen dövrünün orta qlobal temperaturu təxminən 24-25 °C idi (sonradan 12 °C-ə düşdü). Meşələr Yer kürəsinin hər yerində, o cümlədən qütb bölgələrində (məsələn, Elsmir adasında) böyüdü . Paleosen dövrünün birinci yarısında fəlakətin nəticələri hələ də öz təsirini göstərirdi və fauna kiçik məməlilər və ümumiyyətlə, xırda heyvanlarla təmsil olunurdu; növ zənginliyi təbaşir dövrü ilə müqayisədə aşağı idi. Böyük ot yeyən heyvanların olmaması səbəbindən meşə örtüyü kifayət qədər sıx idi. Paleosen məməlilərin çiçəklənmə dövrü idi. Bu zaman məlum olan ən qədim plasenta və kisəlilər yaşayırdı ^[1] . Dənizlərdə, həm açıq dənizdə, həm də rif biomlarında şüaüzgəcli balıqlar üstünlük təşkil etməyə başladı.

1. ↑ Станислав Дробышевский. "Антропология: Purgatorius. Станислав Дробышевский". Noosphere Studio (русский). 2020-11-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-07-05.