Reproduktebleco

La reproduktebleco de scienca eksperimento estas unu el la necesaj kondiĉoj, por ke observoj faritaj dum ĉi tiu eksperimento povu eniri la procezon de ĉiama plibonigo de scienca scio.

Tiu ĉi kondiĉo baziĝas sur la principo, ke por esti certa, ke tio, kion oni malkovras kadre de scienca esplorado, estas vera, oni devas almenaŭ kapabli ripeti la saman eksperimenton plurfoje, de malsamaj homoj, akirante la saman rezulton. Ĉi tio multe reduktas la riskon de biaso aŭ hazardaj efikoj distordante la rezultojn. Tio ankaŭ ebligas detekti aŭ eviti erarojn de juĝo, aŭ manipuladon flanke de sciencistoj aŭ datumproduktantoj.

La kriterio de reproduktebleco estas unu el la kondiĉoj, laŭ kiuj la filozofo Karl Popper distingas la sciencan karakteron de iu esploro. Malsamaj niveloj de reproduktebleco estas cititaj en la literaturo^[1]:

• Reprodukteblaj artikoloj ("la maniero kiel ni raportas sciencon devus principe esti reproduktebla");
• Reprodukteblaj metodoj; (proceduroj, scienca ekipaĵo, ktp.)
• Reprodukteblaj datumoj;
• Reprodukteblaj, fakte ĝustaj kaj ĝeneraligeblaj konkludoj. La raportitaj eksperimentoj devas esti reprodukteblaj por riĉigi la sciencan korpuson per koheraj datumoj.

Por ĉiuj eksperimentaj sciencoj, probabloj disponigas matematikajn modelojn priskribantajn la ŝanĝeblecon de rezultoj.

1. ↑ Ulrich Dirnagl, « Rethinking research reproducibility », The EMBO Journal, vol. 38, no 2,‎ 15 janvier 2019 (ISSN 0261-4189 et 1460-2075, PMID 30518534, PMCID PMC6331711, DOI 10.15252/embj.2018101117 (arkivo)