Rusia

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Articlo d'os 1000
Federación Rusa
Российская Федерация
Rossiiskaya Fiedieratsiya
Bandera de Rusia Escudo de Rusia
(En detalle) (En detalle)
Lema nacional:
Himno nacional: Himno d'a Federación Rusa
Situación de Rusia
Situación de Rusia
Capital
 • Población
Moscú
13.015.126 (2022)
Mayor ciudat Moscú
Idiomas oficials Ruso1
Forma de gubierno Republica federal
Vladimir Putin
Mikhail Mishustin
Independencia
 • Calendata
Declarata
Reconoixita
D'a Unión Sovietica
12 de chunio de 1990
24 d'agosto de 1991
Superficie
 • Total
 • % augua
Mugas
Posición 1º
17.075.200 km²
0,5%
20.017 km
Población
 • Total
 • Densidat
Posición 9º
146.980.061 (2022)
8.30 hab/km²
PIB (PPA)
 • Total (2008)
 • PIB per capita
Posición 8º
US$ 2.274.584 millons
US$ 16.200
Moneda Rublo
Chentilicio Ruso/a[1]
Zona horaria UTC +2 a +12
Dominio d'Internet .ru .su .рф
Codigo telefonico +7
Prefixo radiofonico RAA-RZZ, UAA-UIZ
Codigo ISO 643 / RUS / RU
Miembro de: ONU, APEC, CBSS, OSCE
1Bi ha atras trenta luengas reconoixitas oficialment en belunas d'as subdivisions de Rusia

A Federación Rusa u simplament Rusia (en ruso: Россия, Rossiya), ye o país mas gran d'o mundo, estendillando-se entre Europa y Asia. Ye una republica semipresidencialista integrata por "subchectos federals". Rusia muga con los siguients países (empecipiando por a parti noroccidental y seguindo lo sentito contrario a las sayetas d'o reloch): Noruega, Finlandia, Estonia, Letonia, Belarrusia, Lituania, Polonia, Ucraína, Cheorchia, Azerbaichán, Cazaquistán, China, Mongolia y Corea d'o Norte. A suya costa s'estendilla dende l'Oceano Arctico dica l'Oceano Pacifico d'o Norte, y tien amás costa en mars interiors como a mar Baltica, mar Negra y mar Caspia. Como succesor prencipal d'a Unión Sovietica, Rusia contina estando un país influyent, en particular en a Comunidat d'Estaus Independients, integrata por muitos atros estaus de l'antiga Unión Sovietica.

A historia de Rusia prencipia con os eslaus orientals. Os pueblos eslaus apareixioron como grupo etnico en Europa entre os sieglos III y IV.[2] Establito y gubernato por os vikingos y os suyos descendients, o primer estau eslau oriental, a Rus de Kiev, surtió en o sieglo IX, y adoptó lo cristianismo de l'Imperio Bizantín en 988, prencipiando asinas a sintesi d'as culturas bizantina y eslava que definirba la cultura rusa d'os siguients mil anyos.[3] A Rus de Kiev se desintegró y as tierras fuoron dividitas entre chicoz estaus feudals. O succesor mas poderoso estió lo Gran Ducau de Moscú, que estió a fuerza prencipal d'o proceso de reunificación rusa en a suya luita d'independencia en contra d'a Horda d'Oro. Moscú reunificó, china chana, os prencipaus rusos que la rodiaban y a la fin dominó lo legato cultural y politico d'a Rus de Kiev. En o sieglo XVIII, ya s'heba estendillato por meyo d'as conquiestas, as anexions y as exploracions y se transformó en l'Imperio Ruso, que s'estendillaba dende Polonia dica l'ueste a l'oceano Pacifico. Rusia se convirtió en o país constituyent mas gran d'a Unión Sovietica, o Estau socialista constitucional mas gran d'o mundo y superpotencia mundial, dica la suya desaparición a la fin d'a Guerra Fría.

Con a disolución d'a Unión Sovietica en 1991, s'establió a Federación Rusa, pero ye reconoixita como a personalidat legal de continidat d'a Unión Sovietica. Asinas, Rusia ye miembro permanent d'o Consello de Seguridat d'as Nacions Unidas y miembro prencipal d'a Comunidat d'Estaus Independients. Rusia ye un país con armamento nucleyar y tien a reserva d'armas de destrucción masiva mas gran d'o mundo.

  1. (an) Diccionario ortografico de l'aragonés (Seguntes la Propuesta Ortografica de l'EFA). Versión preliminar. Estudio de Filología Aragonesa. ISSN 1988-8139. Octubre de 2022.
  2. Russia, Encyclopedia Britannica
  3. Excerpted from Glenn E. Curtis (ed.): Russia: A Country Study: Kievan Rus' and Mongol Periods, Federal Research Division of the Library of Congress, 1998.

© MMXXIII Rich X Search. We shall prevail. All rights reserved. Rich X Search