Vietnamkrieg

Vietnamchrieg
Deil vo: (Fortsetzig bzw. Zwäit) Indochinachrieg
Datum Aafang 1957[1]–30. April 1975 (Iinaam vo Saigon) Ort Vietnam Usgang Siig vo Nordvietnam und dr FNL Friidensschluss 27. Januar 1973, Bariiser Abkomme zwüsche Nordvietnam und de Veräinigte Staate
Konfliktparteie
Vietnam Nord 1955 Nordvietnam  Nazionali Front für d Befreijig vo Südvietnam  Pathet Lao Understützt vo: VR China Sowjetunion 1955 Sowjetunion Nordkorea Kuba	Vietnam Sud Südvietnam Vereinigte Staaten Vereinigti Staate  Südkorea Australien Australie Nöiseeland Thailand Philippine 1919 Philippine Understützt vo: Republik China Spanien Spanie
Truppesterki
~461.000 Nordvietnam: 287.465 (Januar 1968)[2] China: 170.000 (1969) Sowjetunion: 3.000 Nordkorea: ~500	~1.830.000 (1968) Südvietnam: 850.000 Veräinigti Staate: 530.000 Südkorea: 50.000[3] Neuseeland: 500 Thailand und Philippine: 10.000 Australie: 7.500
Verlust
Vietnam Nord 1955 Nordvietnam und  FNL ~55.000-65.000 Ziviliste doot[4][5]; 400'000-1'176'000 Soldate dood oder vermisst; mee as 600'000 verwundet[6] VR China 1.446 tot; 4.200 verwundet Sowjetunion 1955 UdSSR 16 Tote Im Ganze 400'000-1'250'000 Dooti (~60.000 Ziviliste); ~604'200+ verwundeti	Vietnam Sud Südvietnam ~195'000-430'000 Dooti Ziviliste[4][7]; 171.331–220.357 Soldate tot[4][8]; 1'170'000 verwundet Vereinigte Staaten Vereinigti Staate ~58'220 tot, ~153'300 verwundet[9][10]  Südkorea 5'099 doot, 10'962 verwundet, 4 vermisst oder entfüert Australien Australie 500 doot, 3'129 verwundet[11] Nöiseeland 37 doot, 187 verwundet[12] Thailand 1'351 doot Im Ganze 435'000-720'000 Dooti, drvo 240'000-290'000 Soldaate, 195'000-430'000 Ziviliste; mea as 1,3 Millione Verwundeti
Ziviliste umchoo: ~250'000 – 500'000 Im Ganze si umchoo: ~835'000 – 2'000'000

Dr Vietnamchrieg (änglisch Vietnam War, vietnamesisch Chiến tranh Việt Nam „Vietnamchrieg“ oder (sältener) Chiến tranh Mỹ „Amerikanische Chrieg“) isch e Däil vom ene Komflikt in Indochina gsi, wo über driissig Joor lang duurt het. Dr Komflikt het 1945 mit em Widerstand vo de vietnamesische Kommuniste und andere Gruppierige gege die domooligi franzöösischi Kolonialmacht aagfange und isch vo 1957 as Bürgerchrieg zwüsche Nord- und Südvietnam witergange. In de 1960er Joor häi die Veräinigte Staate s westlig orientierte Südvietnam afo understütze, zerst nume mit Milidäärberooter, vo 1965 aa au mit eme massive Iisatz vom äigene Milidäär. 1973 het sich d USA zruggzooge, und 1975 isch Südvietnam dur nordvietnamesischi Drubbe bsetzt und s Land widerveräinigt worde. Dr Vietnamchrieg isch e so genannte Stellverdräterchrieg im Kontext vom Chalte Chrieg.

D Bezäichnig Zwäite Indochinachrieg wird mäistens sünonüüm verwändet, allerdings wärde in däm Begriff au d Chrieg in Kambodscha und Laos iibezooge, wo zur gliiche Zit uskämpft worde si, im Weste aber weeniger bekannt si. Wenn aber nid explizit vom Chrieg in Vietnam d Reed isch, sött mä die Bezäichnig vorzie.^[1]

Sit dr Indochinakomferänz 1954 isch Vietnam in e kommunistische Norde und en antikommunistische Süüde däilt gsi, was am Aafang nume e Provisorium hätt sölle si. Schon e baar Joor druf isch im Süde e Bürgerchrieg usbroche zwüsche dr Regierig und de Ufständische, dr Nazionale Front für d Befreijig vo Südvietnam (abkürzt FNL – Front National de Libération –, au NFL, im allgemäine Sproochgebruuch Vietcong) wo vo de Kommuniste dominiert und vo Nordvietnam understützt worde isch. Die Entwicklig häi die Veräinigte Staate as Bedroig vo iire Inträsse usgläit, vor allem wil si s as Däil vom Kampf vo kommunistische Chreft gege westlig orientierti Staate in ganz Südostasie gsee häi (Dominotheorii). Die offnigi Interwenzioon vo de USA het mit dr Bombardierig vo Nordvietnam am 2. Merz 1965 aagfange. Am 8. Merz 1965 si die erste regulääre US-Kampfdrubbe im Land achoo. Scho vorhäär isch s südvietnamesische Reschiim mit immer mee „Milidäärberooter“ gege d Guerilla vo dr FNL understützt worde. Dr Vorwand für dr Iidritt in Chrieg vo de USA isch dr fingierti Tonkin-Zwüschefall gsi, won e bewusste Falschmäldig gsi isch und d Regierig vom Johnson het dr US-Kongräss chönne überzüüge, ass er en offnigi Interwenzioon sött legitimiere.

D Sowjetunion und d Volksrepublik China häi Nordvietnam milidäärisch ghulfe. Vo 1970 aa häi die Veräinigte Staate iiri milidäärische Akzioone, bsundrigs die verheerende Bombardierige, uf d Noochberstaate Kambodscha und Laos usgwitet. Iir Zil, wo gsi isch Südvietnam z stabilisiere, häi d USA aber nid erräicht, sodass vo 1969 bis zum Merz 1973 d US-Drubbe wider us Südvietnam abzooge worde si. Dr Chrieg het mit dr Iinaam vo Sàigòn am 30. April 1975 dur nordvietnamesischi Drubben gändet und s Land isch wider veräinigt worde.

Im Vietnamchrieg si uf dr vietnamesische Site öbbe drei Millioone Lüt umchoo, doodrvo si zwäi Millioone Zivilpersoone gsi. No zwäi Millioone Mensche si verstümmlet worde und zuesätzlig 2 Millioone si giftige Chemikalie usgsetzt worde. Uf dr amerikanische Site si öbbe 58'000 Soldaate umchoo.^[13] Dr Widerstand gegen e Chrieg in de USA sälber isch grooss gsi. Es isch e groossi Antichriegs-Beweegig vor em Hindergrund vo dr 68-Beweegig entstande. D Antwort vom Staat isch illegali Überwachig dur d Operation CHAOS vom Uslandsghäimdienst CIA gsi, Repressioon im Raame vo dr Operazioon COINTELPRO vom FBI, und mit Gwalt, wo döödligi Schusswaffe gege Demonstrante brucht worde si wie bim Kent-State-Massaker.

1. ↑ ^{1,0 1,1} Referänz-Fähler: Uugiltige <ref>-Tag; s isch kei Täxt fir s Ref mit em Name Fall aagee wore.
2. ↑ Vietnam War After Action Reports, BACM Research, 2009, Seite 430
3. ↑ Vietnam Marines 1965–73. Google Books, 8. März 1965, archiviert vom Original am 20. Januar 2013; abgruefen am 29. April 2011 (änglisch). 
4. ↑ ^{4,0 4,1 4,2} Lewy, Guenter (1978). America in Vietnam. New York: Oxford University Press. Appendix 1, S. 450-453.
5. ↑ Wiesner, Louis A. (1988). Victims and Survivors Displaced Persons and Other War Victims in Viet-Nam. New York: Greenwood Press. p.310
6. ↑ Charles Hirschman, Samuel Preston, Vu Manh Loi: Vietnamese Casualties During the American War: A New Estimate. In: Population and Development Review. Dezember 1995, abgruefen am 7. Januar 2010 (änglisch, D Autore h'i ufgrund vo demografische Daate 882'000 Dooti gschetzt). Fähler bir Vorlage * Parametername unbekannt (Vorlage:Internetquelle): "Band; Seiten"
7. ↑ Thayer, Thomas C (1985). War Without Fronts: The American Experience in Vietnam. Boulder: Westview Press. Ch. 12.
8. ↑ Thayer, Thomas C (1985). War Without Fronts: The American Experience in Vietnam. Boulder: Westview Press. p.106.
9. ↑ America's Wars (Report). Department of Veterans Affairs, 26. Februar 2010, archiviert vom Original am 24. Januar 2014; abgruefen am 9. Februar 2013 (änglisch, pdf). 
10. ↑ Anne Leland, Mari–Jana Oboroceanu: American War and Military Operations: Casualties: Lists and Statistics (Report). Congressional Research Service, 26. Februar 2010, abgruefen am 9. Februar 2013 (änglisch, pdf). 
11. ↑ Australian War memorial: Australian casualties in the Vietnam War, 1962–72. Archiviert vom Original am 16. Mai 2013; abgruefen am 9. Februar 2013 (änglisch). 
12. ↑ Overview of the war in Vietnam. New Zealand History Online, archiviert vom Original am 26. Juli 2013; abgruefen am 9. Februar 2013 (änglisch). 
13. ↑ Referänz-Fähler: Uugiltige <ref>-Tag; s isch kei Täxt fir s Ref mit em Name Meyers aagee wore.