Visoko

Visoko
Grad
Grad Visoko
Ušće rijeke Bosne i Fojničke s brdom Visočica u pozadini, Šerefudinova Bijela džamija, Crvka Svetog Prokopija, Franjevački samostan sv. Bonaventure, Stari grad Visoki, Pogled na Čaršijsku ulicu sa Kožarskog mosta, Ulica Jalija, Pogled na Visoko sa Vrela.
Grb
Grad Visoko u Bosni i Hercegovini
Visoko Lokacija u Bosni i Hercegovini
Koordinate: 43°59′26.1″N 18°10′56.9″E / 43.990583°N 18.182472°E / 43.990583; 18.182472
Država	Bosna i Hercegovina
Entitet	Federacija Bosne i Hercegovine
Kanton	Zeničko-dobojski
Osnovan	1354.
Vlada
• Gradonačelnik	Mirza Ganić[1] (SDA)
Površina
• Grad	233,62 km2
• Naseljeno mjesto	4,88 km2
Stanovništvo (2013)
• Grad	39.938
• Grad (gustoća)	170,95 /km2
• Naseljeno mjesto	11.205
• Naseljeno mjesto (gustoća)	2.296,11 /km2
Demonim(i)	Visočanin / Visočak
Vremenska zona	CET (UTC+1)
• Ljeti (DST)	CEST (UTC+2)
Poštanski broj	71 300
Pozivni broj	(+387) 32
Matični broj	158275[2]
Matični broj grada	11126
Veb-sajt	www.visoko.gov.ba

Visoko je grad i naseljeno mjesto u središnjem dijelu Bosne i Hercegovine u Zeničko-dobojskom kantonu. Prirodna sredina grada je određena dolinama rijeka Bosne i Fojnice. Po popisu iz 2013. godine u Visokom je živi 39.938 stanovnika.

Područje Visokog bilježi stalnu naseljenost više neolitskih kultura od 5. milenija p. n. e. uz Okolište kao reprezentativni primjer Butmirske kulture, i jedno od najvećih^[3] neolitskih naselja u jugoistočnoj Evropi. Visočka dolina bila je rani centar srednjovjekovne države Bosne,^[4] a do 15. vijeka razvilo se u jedno od upravnih i političkih središta bosanske feudalne države.^[5] U Milima bilo je jedno od sjedišta bosanskog bana i centar državnog života, gdje se održavao stanak, te jedno od mjesta za koje se pretpostavlja da se okrunio prvi bosanski kralj Tvrtko Kotromanić.^[6] Visoki koji se nalazi na brdu Visočica bio je politička važna tvrđava,^[7] a njegovo podgrađe Podvisoki bilo je jedno od najranijih primjera srednjovjekovne urbane sredine na užem području Bosne.^[8]

Nakon propasti Bosanskog Kraljevstva, područje ulazi u sastav Osmanlijskog carstva kao centar nahije. Od srednjovjekovnog grada izrasta u naselje osmanlijskog tipa. Bitnu ulogu u razvoja grada u ranim godinama odigrao je bosanski namjesnik Ajas-paša.^[9] Godine 1878. nakon kratkotrajnih borbi područjem ovladava Austro-Ugarska, te se u njenom sastavu razvija kao organizirana naseobina sa razvijenom trgovinom, uredima i drugim institucijama. Dana 11. novembra 1911 grad je skoro potpuno izgorio u požaru koji je slučajno započet.^[10] Prije rata u Bosni i Hercegovini poznat po kožarskoj i tekstilnoj industriji, te je bio najveći izvoznik tekstila i kože u Socijalističkoj Jugoslaviji.^[11] Od 2006. područje je postalo poznato po tvrdnjama o postojanju piramida zbog kojeg ga posjećuju desetine hiljada turista godišnje.^[12]

1. ^ "Visoko". izbori.ba. Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine. Pristupljeno 6. 12. 2020.
2. ^ "Sistematski spisak općina i naseljenih mjesta u Bosni i Hercegovini" (PDF). fzs.ba. Arhivirano s originala (PDF), 5. 3. 2016. Pristupljeno 19. 12. 2015.
3. ^ Kujundžić-Vejzagić, Muller, Rassmann, Schuler 2004, str. 13-31.
4. ^ Anđelić 1984, str. 105.
5. ^ Kovačević-Kojić, Desanka (11. 7. 2007). Gradski život u Srbiji i Bosni (XIV-XV vijek): The Urban Life in Serbia and Bosnia (XIV-XV Century) (jezik: srpski). Istorijski institut. str. 323. ISBN 9788677430597.
6. ^ Ćošković 2009.
7. ^ Pavao Anđelić (Doba stare bosanske države, Visoko i okolina kroz historiju 1, Visoko 1984, 105)
8. ^ Pavao Anđelić, Srednji vijek – Doba stare bosanske države, „Visoko i okolina kroz historiju I, Visoko 1984, 160-162
   
9. ^ Šabanović, „Dvije najstarije vakufname u Bosni“, 35.
   
10. ^ "Danas 117. godišnjica visočke jangije: Požar u kojem je izgorjela cijela čaršija". Avaz.ba. Pristupljeno 7. 5. 2019.
11. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom :4
12. ^ PORTAL, Oslobođenje. "Turistička ponuda Visokog dostupna na internet platformi". Oslobođenje d.o.o. Pristupljeno 6. 5. 2019.