Arroz

L'arroz^[1] u roz^[1] (de l'arabe, الروز ar-rūz; a la vegata d'o griego, ὄρυζα oryza) ye a simient d'a Oryza sativa u d'a Oryza glaberrima conoixita como "arroz africano", que como o suyo nombre dice ye a variedat africana. Se tracta d'un cerial considerato como alimento basico en muitas culturas culinarias (en especial a cocina asiatica), asinas como en bellas partis d'America Latina.^[2] O suyo grano corresponde a o segundo cerial mas producito d'o mundo, dimpués d'o panizo.^[3] Debito a que o panizo ye producito ta atros muitos propositos que o consumo humán, se puet decir que l'arroz ye o cerial mas important ta l'alimentación humana, y que contribuye de traza muit efectiva a l'aporte calorico d'a dieta. L'arroz ye responsable de l'aporte calorico d'una cinquena parti d'as calorías consumitas en o mundo por os sers humans.^[4] Dende l'anyo 2008 s'ha feito un racionamiento en bels países debito a la carestía de l'arroz.^[5] En países como Bangladesh y Campuchia puet plegar a estar cuasi as tres cuatrenas partis de l'alimentación d'a población.^[6]

A l'igual que o trigo por o suyo tipo de fotosintesi ye una planta C₃, con una fotosintesi eficient en medios humidos.^[7] S'adedica muitas hectarias de cautivo ta l'arroz en o mundo. Se sabe que o 95% d'o cautivo d'iste cerial s'estendilla entre os paralelos 53º de latitut norte dica 35º sud.^[2] Manimenos os campos d'arroz contribuyen a lo escalfamiento global por o metano que dimana d'o metabolismo d'os microorganismos d'o suelo embadinau y reductor d'a mes gran part d'éls.^[8]

L'orichen d'o cautivo ye disputato entre os investigadors, se discute l'orichen entre o sud de China y o nord-este d'A India.

1. ↑ ^{1,0 1,1} (an) Diccionario aragonés-castellano-catalán. Estudio de Filología Aragonesa. Edacar num. 14. Zaragoza. Edicions Dichitals de l'Academia de l'Aragonés. ISSN 1988-8139. Octubre de 2024.
2. ↑ ^{2,0 2,1} (en) Kenneth F. Kiple, Kriemhild Conee Ornelas: "Cambridge World Encyclopaedia of Food, Volume I, Animal, Marine and Vegetable Oils". Cambridge University Press:, Cambridge, England. 2000
3. ↑ (en) ProdSTAT. FAOSTAT
4. ↑ (en) Smith, Bruce D.: "The Emergence of Agriculture". 1998. W H Freeman & Co. Nueva York. ISBN 0-7167-5055-4
5. ↑ (en) BBC World Service - News - Global rice shortage
6. ↑ (en) Harold McGee, "On Food and Cooking: The Science and Lore of the Kitchen", ed. reb. edición (2004), Nueva York: Scribner, pp.
7. ↑ (es) Diodora Calvo Aldea, Maria Teresa Molina Álvarez, Joaquín Salvachúa Rodríguez: Ciencias de la tierra y medioambientales. 2º Bachilleraro. 2010 McGraw-Hill, pp 103-104
8. ↑ (es) Francisco Anguita Virella, Fernando Moreno Serrano: Procesos geológicos externos y geología ambiental. Editorial Rueda, 1993.