Calandario

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

O calandario (d'o latín calendarĭum)^[1] ye una cuenta sistematizata d'o tiempo ta la organización d'as actividaz humanas. D'antis mas os calandarios yeran basaus mayoritariament en os ciclos lunars, anque encara en l'actualidat o calandario musulmán ye un calandario lunar. Tamién en l'antigüidat anque de menos uso bi heba diferents calandarios con base en o ciclo que describe a Tierra arredol d'o Sol y se dicen calandarios solars, utilizaus prencipalment en l'antigo Echipto y l'antiga Roma plegando a l'actualidat a traviés d'o calandario gregoriano usau mayoritariament en Occidente en l'actualidat. O calandario sideral se basa en o movimiento d'atros astros diferents a lo Sol.

Lo calandario mas antigo estió trobau en lo monumento mesolitico de Aberdeenshire, Escocia per arqueologos britanicos. Se creye que data d'arredol de l'anyo ueito mil aC, y mide lo tiempo a partir d'as fases d'o Sol y d'a Luna.^[2]

Atro calendario antigo y intresant ye o primer calandario echipcio que surte a primers d'o tercer milenio aC y que en ye lo primer calandario solar conoixiu d'a Historia.^[3] En America antes d'o suyo escubriminento per parte d'os europeus coexistian diversos calandarios como lo calandario maya, lo incaico u l'azteca.

1. ↑ (an) Diccionario aragonés-castellano-catalán. Estudio de Filología Aragonesa. Edacar num. 14. Zaragoza. Edicions Dichitals de l'Academia de l'Aragonés. ISSN 1988-8139. Octubre de 2024.
2. ↑ "Descubren calendario más antiguo del mundo". Prensa Latina. http://www.prensa-latina.cu/index.php?option=com_content&task=view&idioma=1&id=1610591&Itemid=1. 
3. ↑ Shirley, Lawrence. "The Mayan and Other Ancient Calendars". http://dx.doi.org/10.4169/loci003264.