Cerebro

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Articlo d'os 1000
Sección sachital meya d'o encefalo (continata caudalment con 9: miollo espinal). Un canto azul sinyala o sistema ventricular.
1. Cerebro: 2. Telencefalo, 3. Diencefalo.
4. Tronco d'o encefalo: 5. Mesencefalo, 6. Protuberancia, 7. Bulbo raquidio.
8. Cerebelo.

O cerebro, celebro u cerviello ye l'organo d'a parti debantsuperior d'o encefalo y o centro supervisor d'o sistema niervoso central en toz os vertebratos. En bels invertebratos bi ha estructuras analogas como os "ganglios cerebrals". Bels animals como as medusas u as estrelas de mar tienen, d'atra man, un sistema niervoso descentralizato sin de cerebro, y atros, como as esponchas, no tienen denguna traza de sistema niervoso.

En a mayor parti d'os animals o cerebro se troba adintro d'a capeza; d'aquí o nombre d'encefalo (en griego, encefalon). En os vertebratos, o cerebro ye protechito por o cranio. A lo cerebro, tamién li se diz prosencefalo ya que ye a estructura mas recient en a escala evolutiva. As estructuras evolutivament anteriors se dicen metencefalo y mielencefalo y s'ocupan de funcions basicament reguladoras, como lo mantenimiento d'o ritmo respiratorio. As funcions intelectuals son reservatas a lo prosencefalo.

O cerebro puet estar muit complexo; l'humán tien alto u baixo 100 billons de neuronas, unitas cadaguna, a traviés de bellas 10.000 conexions sinapticas, que se materializan en unas prolongacions protoplasmicas ditas axons que tresportan trens de sinyals en forma de potencials d'acción a zonas distants d'o cerebro u d'a resta d'o cuerpo.

Controla y coordina o comportamiento, a homeostasi (funcions corporals como lo traquetiar d'o corazón, a presión sanguinia, o balance de fluidos y a temperatura corporal) y as funcions mentals (a emoción, a memoria, l'aprendizache, a cognición, a percepción y l'atención), amás de replegar os aparatos sensitivos primarios d'a vista, oyida, equilibrio, gusto y fato. Controla tamién a transición entre os estatos de suenio y vichilla, fundamental ta o funcionamiento correcto d'o cerebro ya que, por eixemplo, aprofeita o estato de suenio ta organizar a información adquirita mientres o estato de vichilla. Un insomnio porlongato produce malautía mental y, dica alucinacions. Cada estato cerebral ye asociato a unas determinatas ondas d'actividat.


© MMXXIII Rich X Search. We shall prevail. All rights reserved. Rich X Search