Guerra d'Iraq

Guerra d'Iraq
Parte de conflicto en Irak (es) y guerra contra'l terrorismu
Fecha	20 marzu 2003 → 15 avientu 2011
Llugar	Iraq
Causes	Estaos Xuníos acusa a Iraq de tener armes de destrucción masiva, de collaborar col terrorismu y, en menor grau, de tar tres o ser cómpliz de los Atentaos del 11 de setiembre de 2001.
Resultáu	Nun hai resultancia clara de victoria en dambos bandos. Estaos Xuníos ganó la invasión de 2003 pero retirar en 2011 con un Iraq inestable * Victoria d'Estaos Xuníos na invasión d'Iraq de 2003 Ocupación d'Iraq Formación d'un gobiernu provisional Derrocamientu del gobiernu del Partíu Baaz y l'execución de Sadam Husein Xuicios de los funcionarios baazistas por crímenes de lesa humanidá Crisis humanitaria con abusos de derechos humanos, víctimes civiles y refuxaos Destrucción y robu de delles pieces arqueolóxiques Insurxencia iraquina, terrorismu y clima de guerra civil Daños a la infraestructura Ratificación d'una nueva constitución democrática * Eleición d'un gobiernu democráticu Operaciones d'Al Qaeda n'Iraq Operaciones de combate militar concluyíes Retirada de les tropes d'Estaos Xuníos.[1] Insurxencia iraquina (Etapa post Estaos Xuníos).[2] Torna de les fuercies d'Estaos Xuníos en 2014 con una amplia coalición pa faer frente al Estáu Islámicu qu'amenacia y ocupa parte del territoriu d'Iraq y de Siria[3] Guerra contra l'Estáu Islámicu
Belixerantes
Coalición multinacional n'Iraq Estaos Xuníos Peshmergas curdos Iraq (Dende 2006) Reinu Xuníu Australia Polonia Dinamarca Italia España Portugal El Salvador Nicaragua Hondures Rumanía República Dominicana Ucraína Países Baxos Bulgaria Xapón Xeorxa República d'Iraq (so Sadam Husein) Baathistas iraquinos Resistencia iraquina Exércitu d'Al-Mahdi Muyahidínes Partíu Comunista Iraquín Fedayínes Estáu Islámicu[nota 1]
Comandantes
George W. Bush Barack Obama Donald Rumsfeld Robert Gates Leon Panetta Paul Bremer Jay Garner Tommy Franks James Mattis William J. Fallon Martin Dempsey John R. Allen John P. Abizaid Ricardo S. Sánchez George Casey David Petraeus Raymond T. Odierno Lloyd Austin Tony Blair Gordon Brown David Cameron Brian Burridge Graham Binns Jim Dutton Andy Salmon John Cooper Richard Shirreff John Howard Kevin Rudd Steve Gilmore Silvio Berlusconi Romano Prodi Andrzej Tyszkiewicz Nuri al-Maliki Iyad Allawi Jalal Talabani Ibrahim al-Jaafari Ghazi Mashal Ajil al-Yawer José Maria Aznar José Luis Rodríguez Zapatero Alfredo C. Torres Fulgencio Coll José Manuel Muñoz Alberto Asarta Sadam Husein   Qusay Hussein † Uday Hussein † Ali Hassan al-Mayid† Barzan Ibrahim al-Tikriti † Izzat Ibrahim al-Douri Jasili Ibrhama Muqtada al-Sadr Abu Musab al-Zarqawi † Abu Ayyub al-Masri† Qasem Soleimani
Fuercies en combate
Coalición ~300 000 invasión 176 000 (2004-2009)[ensin referencies] Contratistes* ~182 000 (118 000 iraquinos, 43 000 otros, 21 000 d'Estaos Xuníos)[4][5] Peshmerga 50 000 invasión Nuevu exércitu iraquín 125 000 Policía iraquín 227 000[6] Milicies 15 000-30 000 voluntarios civiles[7] Turquía~8000[8] Iraquinos (so Sadam Husein): 375 000 fuercies regulares. Gobiernu post-Baaz, conflictu multillateral: Resistencia iraquina ~72 000[9] Exércitu Mahdi ~64 000[10][11] al Qaeda/Mercenarios 3300[12] PKK: ~6000[13]
Baxes
Ocupación (2003-2011): Coalición TOTAL: 4803 soldaos de la coalición muertos  Estaos Xuníos: 4485  Reinu Xuníu: 179 Otros: 139 Mancaos militares: 32 200 315[14] Perdíos y prindaos (Estaos Xuníos): 17 (8 rescataos, 9 muertos en cautiverio)[15] Muertos contratistes: : 1471[16]: 743[14] Posguerra (2011 - presente): Coalición  Estaos Xuníos: 46 soldaos muertos Otros: 4 soldaos estranxeros muertos Muertos militares: 7600-10 800 (invasión de 2003)[17][18] Muertos milicianos: 21 221-26 405[19] Total de muertos: 28 736-37 120 Muertos civiles: 100 000[20]
[editar datos en Wikidata]

Plantía:Campaña Guerres del Golfu Pérsicu

.

La Guerra d'Iraq, tamién conocida como Segunda Guerra del Golfu o Operación Llibertá Iraquina n'Estaos Xuníos,^[23] Operación Telic nel Reinu Xuníu^[24] y, n'otros ámbitos, ocupación d'Iraq,^[25] foi un conflictu qu'empezó'l xueves 20 de marzu de 2003 y remató el domingu 18 d'avientu de 2011.^[1] En rematando la guerra, diose pasu a una operación d'entrenamientu de les tropes iraquines pa combatir la insurxencia y el terrorismu. Esta operación dar a conocer como Operación Nuevu Amanecer,^[26] que s'empecipia al entamar los Estaos Xuníos una coalición multinacional, tando compuesta por unidaes de les fuercies armaes de los mesmos Estaos Xuníos, el Reinu Xuníu y contingentes menores d'Australia, Dinamarca, Polonia, El Salvador, España, Italia, República Dominicana, Nicaragua, Hondures y otros países más.^[27]

La principal xustificación pa esta operación qu'ufiertó'l presidente de los Estaos Xuníos, George W. Bush y los sos aliaos na coalición, foi l'afirmación de que Iraq tenía y taba desenvolviendo armes de destrucción masiva (ADM), violando un conveniu de 1991.^[28][29] Funcionarios de los Estaos Xuníos sostuvieron, d'una manera comenenciudo y tendencioso, qu'Iraq representaba una inminente, urxente ya inmediata amenaza a los Estaos Xuníos, al so pueblu y a los sos aliaos, según a los sos intereses.^[30] Criticóse llargamente a los servicios d'información,^[31] y los inspeutores designaos al efeuto nun atoparon pruebes de qu'esistieren les pretendíes armes de destrucción masiva. Dempués de la invasión, el Grupu d'Investigación n'Iraq llegó a la conclusión de qu'Iraq terminara los sos programes pa desenvolver diches armes en 1991 y nun había nenguna nel momentu de la invasión, pero que teníen la intención de volver a entamar la producción siempres y cuando se llevantaren les sanciones.^[32] Dellos funcionarios de los Estaos Xuníos alegaron que Sadam Husein y Al Qaeda tuvieren cooperando,^[33] pero nun hai pruebes de qu'esista una rellación de collaboración.^[34][35] Otres razones pa la invasión per parte de los funcionarios incluyíen les esmoliciones sobre'l sofitu financieru d'Iraq pa les families de terroristes suicides palestinos,^[36] violaciones de los derechos humanos per parte del gobiernu iraquín,^[37]l'espardimientu de la democracia,^[38]o les reserves de petroleu d'Iraq,^[39][40][41] anque esto postreru foi negáu por dellos funcionarios.^[42][43][44]Sicasí, Iraq, nun llegó a desenvolver armes nucleares, por cuenta de la Operación Ópera d'Israel, socedida unos años antes.

La invasión llevó a la rápida derrota de les fuercies iraquines, el derrocamientu del Presidente Sadam Husein, la so captura n'avientu de 2003 y la so execución n'avientu de 2006. La coalición empobinada polos Estaos Xuníos nel Iraq ocupáu trató d'establecer un nuevu gobiernu democráticu. Sicasí, pocu dempués de la invasión inicial, la violencia contra les fuercies de la coalición y ente los diversos grupos étnicos dio llugar a una guerra asimétrica cola insurxencia iraquina, la guerra civil ente sunitas y chiitas iraquines, y les operaciones d'Al-Qaeda n'Iraq.^[45][46] Les estimaciones del númberu de persones muertes fluctúan ente más de 150 000 a más d'un millón de persones, según fontes. El costu financieru de la guerra foi envaloráu en más de 4 500 millones de llibres (9 000 millones de dólares) pal Reinu Xuníu,^[47] y más de 845 000 millones de dólares a los Estaos Xuníos,^[48] col costu total pa la economía d'esti postreru envalorada en trés a cinco billones de dólares. Dalgunes de les naciones qu'integraron la coalición empezaron a retirar les sos fuercies de resultes d'una opinión pública desfavorable y al progresivu aumentu d'efectivos iraquinos p'asumir la responsabilidá de la seguridá.^[49][50]

Finalmente, na guerra llograron delles coses: ganar la invasión, ocupar el país, derrocar a un gobiernu dictatorial y enllantar la democracia con eleiciones supuestamente democrátiques. Lo que nun se llogró foi atopar armes de destrucción masiva almitíes pol mesmu ex presidente de los Estaos Xuníos, George Walker Bush y el so gabinete. Amás tampoco se llogró estabilizar el país y somorguióse nuna crisis sociu-política y de guerra civil interna con presencia de grupos terroristes como Al Qaeda que complicaron la victoria d'Estaos Xuníos y los sos aliaos sobre'l terrén iraquín. Nun puede dicise que se llograra una victoria nin una derrota, pero lo cierto ye que les tropes d'Estaos Xuníos tuvieron que tornar en 2014 por cuenta de la amenaza del Estáu Islámicu que ganó'l terrén d'un Iraq consumíu pola insurxencia rebalba al gobierno pro-Estaos Xuníos y les guerres civiles. Sumándose a l'amenaza del Estáu Islámicu por pidimientu del gobiernu iraquín, EE. XX. decidió intervenir una vegada más na denomada guerra contra l'Estáu Islámicu por que dicha organización terrorista nun se tragara y ocupara del tol país asiáticu. Amás d'Iraq, l'Estáu Islámicu tamién ocupó parte del país vecín Siria.^{[51][52][53][54][55][56]}

Según el sitiu iCasualties la guerra sigue por cuenta de qu'en la so llista de baxes sumóse-y dende la invasión de 2003 un total de 4853^[57] soldaos de la coalición muertos y un total de 4531 soldaos d'Estaos Xuníos cayíos en combate. Pal final de la guerra en 2011, un total 4485 norteamericanos morrieron y un total de 4803 soldaos de la coalición cayeron. Al ver lo qu'afirmen les cifres del sitiu, paeciera que la guerra entá sigue dende 2003, pero lo cierto ye que la guerra terminó en 2011 cola retirada de les tropes de la coalición.

1. ↑ ^{1,0 1,1} «Estaos Xuníos dir d'Iraq.» 22 d'avientu de 2011. Perfil.com.
2. ↑ «10 años de la invasión Iraq.» Telesur
3. ↑ bombardéu-sobre-estado-islamico-en-siria «EE. XX. empezó colos ataques contra l'Estáu Islámicu en Siria.» 23 de setiembre de 2014. La Nación.com.
4. ↑ Miller, T. Christian. «Private contractors outnumber U.S. troops in Iraq.» 4 de xunetu de 2007. Los Angeles Times.
5. ↑ Roberts, Michelle. «Contractor deaths add up in Iraq.» 24 de febreru de 2007. Deseret Morning News.
6. ↑ Collins, C. (August 19, 2007) "U.S. says Iranians train Iraqi insurgents," McClatchy Newspapers
7. ↑ «A Dark Side to Iraq 'Awakening' Groups.»
8. ↑ Bendern, Paul de (22 de febreru de 2008). Turkey launches major land offensive into N.Iraq. Reuters. http://uk.reuters.com/article/homepageCrisis/idUKL22614485._CH_.242020080222. Consultáu'l 22 de febreru de 2008. 
9. ↑ The Brookings Institution Iraq Index: Tracking Variables of Reconstruction & Security in Post-Saddam Iraq 1 October 2007
10. ↑ Nasrawi, Salah; Katherine Shrader (8 d'avientu de 2006). Saudis reportedly funding insurgents. Seattle Times. http://seattletimes.nwsource.com/html/iraq/2003467318_iraqsaudi08.html. 
11. ↑ Ricks, Thomas E.; Ann Scott Tyson (11 de xineru de 2007). Intensified Combat on Streets Likely. Washington Post. http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2007/01/10/AR2007011002581_pf.html. 
12. ↑ Pincus, Walter. "Violence in Iraq Called Increasingly Complex". Washington Post. 17 de payares de 2007
13. ↑ Al Jazeera http://english.aljazeera.net/NR/exeres/3Y14DD15-F2D1-4C65-8148-5200DFB3Y975.htm 25 de febreru de 2008.
14. ↑ ^{14,0 14,1} «Copia archivada». Archiváu dende l'orixinal, el 4 d'ochobre de 2012. Consultáu'l 12 de xunu de 2014., http://www.mod.uk/NR/rdonlyres/7Y86BD05-D4FF-4677-97AA-CCFBDCFE4Y34/0/optelic_31jul09.pdf
15. ↑ POW and MIA in Iraq and Afghanistan Fast Facts. CNN. https://www.cnn.com/2013/10/30/world/pow-and-mia-in-iraq-and-afghanistan-fast-facts. Consultáu'l 5 de xunu de 2014. ; As of July 2012, seven American private contractors remain unaccounted for. Their names are: Jeffrey Ake, Aban Elias, Abbas Kareem Naama, Neenus Khoshaba, Bob Hamze, Dean Sadek and Hussain al-Zurufi. Healy, Jack, «With Withdrawal Looming, Trails Grow Cold For Americans Missing In Iraq.» 22 de mayu de 2011, p. 6.New York Times.
16. ↑ «DBA CUMULATIVE REPORT BY NATION (09/01/2001 - 3/31/2010)». US Department of Labor.
17. ↑ [1]
18. ↑ [2]
19. ↑ [597 killed in 2003,[3], 23,984 killed from 2004 through 2009 (with the exceptions of May 2004 and March 2009),[4] 652 killed in May 2004,[5] 45 killed in March 2009,[6] 676 killed in 2010,[7] 451 killed in 2011 (with the exception of February),[8][9][10][11][12]«Copia archivada». Archiváu dende l'orixinal, el 8 d'avientu de 2011. Consultáu'l 27 d'ochobre de 2014.[13][14]«Copia archivada». Archiváu dende l'orixinal, el 11 de payares de 2011. Consultáu'l 3 de payares de 2011. thus giving a total of 26,405 dead]
20. ↑ www.iraqbodycount
21. ↑ http://internacional.elpais.com/internacional/2014/08/08/actualidad/1407515121_695824.html
22. ↑ http://www.latercera.com/noticia/mundo/2013/03/678-514449-9-cronologia-de-la guerra-de-irak-a-diez-ano-de-el so-entamu.shtml
23. ↑ «Operation Iraqi Freedom». Consultáu'l 2 d'agostu de 2007.
24. ↑ Ministry of Defence. «Fact Sheets». Archiváu dende l'orixinal, el 7 d'avientu de 2009.
25. ↑ Saudi King Condemns U.S. Occupation of Iraq. New York Times. marzu de 2007. http://www.nytimes.com/2007/03/28/world/middleeast/29saudicnd.html?ex=1332820800&en=da8a156f30f093hala&ei=5124&partner=digg&exprod=digg. 
26. ↑ [elnuevodiario.com.nin/internacionales/82470 Estaos Xuníos empecipia n'Iraq operación Pito "Nuevu Amanecer"]
27. ↑ «US Names Coalition of the Willing». Consultáu'l 3 de payares de 2007.
28. ↑ «President Bush Outlines Iraqi Threat.»
29. ↑ «Piecing together the story of the weapons that weren't.»
30. ↑ Center for American Progress (January 29, 2004) «In Their Own Words: Iraq's 'Imminent' Threat.» americanprogress.org.
31. ↑ Close, R. (March 10, 2003) "A CIA Analyst on Forging Intelligence -- Whose Deliberate Disinformation?" CounterPunch
32. ↑ «Iraq Survey Group Final Report: Weapons of Mass Destruction (WMD)».
33. ↑ «The Weekly Standard, Saddam's al Qaeda Connection».
34. ↑ Woods, K.M. and Lacey, J. (2008) "Saddam and Terrorism: Emerging Insights from Captured Iraqi Documents," vol. 1 Institute for Defense Analyses IDA Paper P-4287, pp. YE-1
35. ↑ Kerr, R. J., et al. (29 July 2004) "Intelligence and Analysis on Iraq: Issues for the Intelligence Community," MORI Doc. ID 1245667 (Langley, VA: Central Intelligence Agency)
36. ↑ CNN (September 12, 2002) "White House spells out case against Iraq", "the White House released a report early Thursday, listing some of the principal accusations against Iraq and its leader.... Iraq is also accused of sheltering two Palestinian terrorist organizations, and it lists Saddam's decision in 2002 to increase from $10,000 to $25,000 the bounty paid to the families of Palestinian suicide bombers."
37. ↑ Wolfowitz, P. (May 30, 2003) «Deputy Secretary Wolfowitz Press Availability in Singapore.» U.S. Department of Defense, Office of the Assistant Secretary of Defense (Public Affairs) news transcript.
38. ↑ "President Discusses the Future of Iraq" The White House, February 26, 2003.
39. ↑ Wright, G. (June 4, 2003) "Wolfowitz: Iraq war was about oil," Guardian Unlimited (London: Guardian Newspapers Limited); this article was retracted
40. ↑ Morgan, D. y Ottaway, D. B. (September 15, 2002) "In Iraqi War Scenario, Oil Is Key Issue" Washington Post
41. ↑ Shih, G. y Montes, S. (October 15, 2007) «Roundtable alderiques energy issues.» Stanford Daily.
42. ↑ Gates denies Iraq war about oil
43. ↑ PM denies Iraq oil link
44. ↑ Blair: Iraq oil claim is 'conspiracy theory'
45. ↑ U.S. Defense Secretary Robert Gates, 2 Feb 2007, see "four wars" remark
46. ↑ CBS on civil war. CBS News. 26 de setiembre de 2006. http://www.cbsnews.com/stories/2005/09/26/eveningnews/main886305.shtml. 
47. ↑ «UK. Spending on War in Iraq, Afghanistan Rises to $16 Bln (December 2006)». Bloomberg (6 d'avientu de 2006). Consultáu'l 22 de xineru de 2007.
48. ↑ Iraq war hits U.S. economy: Nobel winner
49. ↑ Britain's Brown visits officials, troops in Iraq. International Herald Tribune, 2 October 2007.
50. ↑ «Italy plans Iraq troop pull-out.» 15 de marzu de 2005. BBC.
51. ↑ derrota-politico-militar-de-eeuu «Iraq, otra derrota políticu-militar de EE. XX.» 28 d'avientu de 2011. La Nacion.com.
52. ↑ «Trés hipótesis sobre la derrota d'Estaos Xuníos n'Iraq.» Bitacora.
53. ↑ «La derrota de los Estaos Xuníos n'Iraq agrava la crisis estructural del capitalismu.» 31 de xineru de 2007. Voltairenet.org.
54. ↑ Petraeus, l'héroe comenenciosu de dos ganes militares socesives RFI - 16 de payares de 2012
55. ↑ «EE. XX. y los sos aliaos destruyeron Iraq.» 10 de payares de 2013. RT.
56. ↑ «Estaos Xuníos acostumar a les guerres ensin victoria y ensin final.» 2 de xineru de 2015. El País.
57. ↑ Operation Iraqi Freedom

Error de cita: Esisten etiquetes <ref> pa un grupu llamáu "nota", pero nun s'alcontró la etiqueta <references group="nota"/> correspondiente