Milad

Milad
Milad Doğulma səhnəsi, Almaniya
Rəng	ağ[1]
Növ	xristian, mədəni
Həsr olunub	İsanın doğulması[2]
Tarix	25 dekabr, 19 yanvar, 24 dekabr, 6 yanvar
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Milad bayramı (ivr. ‏חג המולד‏‎, yun. Χριστούγεννα, ing. Christmas, rus. Рождество Христово) — hər il İsanın doğulmasının^[3][4] qeyd edilməsi üçün, əsasən 25 dekabrda^[5][6] keçirilən, geniş mədəni ənənələri olan və bütün dünyada həm də qeyri-xristian olan milyonlarla insan tərəfindən qeyd edilən bayram.^[7][8] Xristian təqviminin mərkəzində dayanan bu bayram advent və ya milad orucu ilə başlayır və Milad mövsümünü başladır ki, bu da Qərbdə on iki gün davam etməklə On ikinci gecə ayinləri ilə tamamlanır.^[9] Müasir dövrdə Milad bir çox ölkələrdə ümummilli bayram səviyyəsində qeyd olunur,^[10][11][12] həmçinin, bir çox qeyri-xristian xalqlar da bu bayramı qeyd edirlər.^[13][14][15]

Baxmayaraq ki, müasir tarixçilər İsanın doğulması hadisəsinin e.ə. 7 və ya 2-ci illər arasında baş verdiyini deyirlər, bu hadisənin ay və gün tarixi dəqiq bilinmir.^[16][17] Onun doğulması haqqında dörd Kanonik İncildən yalnız ikisində məlumat verilir. IV əsrin əvvəllərində Qərb Kilsələri Miladı 25 dekabrda^[18] qeyd etməyə başladılar, daha sonra isə bu təqvim Şərq kilsələri tərəfindən də qəbul edildi,^[19][20] lakin bəzi Şərq kilsələri Miladı Yuli təqvimi ilə 25 dekabrda qeyd edirlər, ki, müasir Qriqori təqvimi ilə bu tarix yanvar ayına təsadüf edir. Milad tarixi erkən xristianların İsanın doğulduğuna inandıqları gün seçilmiş^[21] və ya əvvəllər politeist dinlərin festivallarının (məs. Qədim Roma politeizmində Qış festivalı) vaxtına uyğunlaşdırılmışdır; daha sonra isə "İsanın həqiqət günəşi olması" haqqında Bibliya məlumatı^[a] ilə əsaslandırılmışdır.^{[21][22][23][24][25]}

Bayram ənənələri müxtəlif ölkələrdə paqan, xristianlıqdan əvvəlki və xristianlıq ənənələri, həmçinin folklor mənşəli müxtəlif ayinlər əsasında formalaşmışdır.^[26] Müasir bayram ənənələrinə hədiyyə vermə, Milad musiqisi və tamaşaları, Milad açıqcalarının verilməsi, kilsə mərasimi, xüsusi yemək, Milad ağacı, Milad işıqları, doğulma səhnələri, girlandalar, çələnglər, zınqırovlar da daxil olmaqla Milad bəzəkləri daxildir. Həmçinin bayrama xas olan, Milad ərəfəsində uşaqlara hədiyyələr paylayan və sabit görünüşü olan Milad ata, Müqəddəs Nikolay, Şaxta baba, Santa-Klaus, Körpə İsa kimi fiqurlar da vardır.^[27] Hədiyyələrin verilməsi və Milad bayramının bir çox digər aspektləri iqtisadi fəallığın artması ilə bağlı olduğundan, bayram pərakəndə satıcılar və bizneslər üçün əlamətdar hadisəyə və əsas satış dövrünə çevrildi. Hədiyyə bağışlama və digər ənənələrinə görə, Milad həm xristian, həm də qeyri-xristian ölkələrində iqtisadiyyata ciddi təsir göstərərk, canlanma və inkişafa səbəb olur.

1. ↑ (unspecified title). / red. United Evangelical Lutheran Church of Germany 2000. S. 256.
2. ↑ Καινή Διαθήκη. 0100.
3. ↑ Christmas Arxivləşdirilib 2009-04-25 at the Wayback Machine, Merriam-Webster. Retrieved 2014–02–02.
   Archived 2009–10–31.
4. ↑ Martindale, Cyril Charles."Christmas" Arxivləşdirilib 2011-02-21 at the Wayback Machine. The Catholic Encyclopedia. Vol. 3. New York: Robert Appleton Company, 1908.
5. ↑ Sitat səhvi: Yanlış <ref> teqi; Jan7 adlı istinad üçün mətn göstərilməyib
6. ↑ Sitat səhvi: Yanlış <ref> teqi; 4Dates adlı istinad üçün mətn göstərilməyib
7. ↑ Sitat səhvi: Yanlış <ref> teqi; NonXiansUSA adlı istinad üçün mətn göstərilməyib
8. ↑ "Christmas Strongly Religious For Half in U.S. Who Celebrate It". Gallup, Inc. 2010-12-24. 2012-12-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-02-02.
9. ↑ "The Christmas Season". CRI / Voice, Institute. 2008-12-17 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-02-02.
10. ↑ Canadian Heritage – Public holidays Arxivləşdirilib 2009-11-24 at the Wayback Machine – Government of Canada. Retrieved 2014–02–02.
11. ↑ 2009 Federal Holidays Arxivləşdirilib 2013-01-16 at the Wayback Machine – U. S. Office of Personnel Management. Retrieved 2014–02–02.
12. ↑ Bank holidays and British Summer time Arxivləşdirilib 2012-09-21 at the Wayback Machine – HM Government. Retrieved 2014–02–02.
13. ↑ Sitat səhvi: Yanlış <ref> teqi; nonXians adlı istinad üçün mətn göstərilməyib
14. ↑ Why I celebrate Christmas, by the world's most famous atheist Arxivləşdirilib 2017-12-29 at the Wayback Machine – DailyMail. December 23, 2008. Retrieved 2014–02–02.
15. ↑ Non-Christians focus on secular side of Christmas Arxivləşdirilib 2009-11-14 at the Wayback Machine – Sioux City Journal. Retrieved 2014–02–02.
16. ↑ Some of the historians and Biblical scholars who place the birth of Jesus in the 7–2 BC range include D. A. Carson, Douglas J. Moo and Leon Morris. An Introduction to the New Testament. Grand Rapids, MI: Zondervan Publishing House, 1992, 54, 56
17. ↑ The year 5 BC corresponds to year 749 AUC used during the Roman Empire.
18. ↑ [1] Arxivləşdirilib 2022-04-09 at the Wayback Machine Sourcebook for Sundays, Seasons, and Weekdays 2011: The Almanac for Pastoral Liturgy by Corinna Laughlin, Michael R. Prendergast, Robert C. Rabe, Corinna Laughlin, Jill Maria Murdy, Therese Brown, Mary Patricia Storms, Ann E. Degenhard, Jill Maria Murdy, Ann E. Degenhard, Therese Brown, Robert C. Rabe, Mary Patricia Storms, Michael R. Prendergast – LiturgyTrainingPublications, Mar 26, 2010 – page 29
19. ↑ The Chronography of 354 AD. Part 12: Commemorations of the Martyrs Arxivləşdirilib 2011-11-22 at the Wayback Machine – The Tertullian Project. 2006. Retrieved 2011–11–24.
20. ↑ Roll, Susan K., Toward the Origins of Christmas Arxivləşdirilib 2017-06-14 at the Wayback Machine, (Peeters Publishers, 1995), p.133.
21. ↑ ^{1 2} McGowan, Andrew. "How December 25 Became Christmas, Biblical Archaeology Review, Retrieved 2009-12-13". Bib-arch.org. 2012-12-18 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-02-02.
22. ↑ Newton, Isaac, Observations on the Prophecies of Daniel, and the Apocalypse of St. John Arxivləşdirilib 2012-09-18 at the Wayback Machine (1733). Ch. XI. A sun connection is possible because Christians consider Jesus to be the "Sun of righteousness" prophesied in Malachi 4:2.
23. ↑ Robert Laurence Moore. Selling God: American religion in the marketplace of culture. Oxford University Press. 1994. səh. 205. When the Catholic Church in the fourth century singled out December 25 as the birth date of Christ, it tried to stamp out the saturnalia common to the solstice season.
24. ↑ Merriam-Webster's Collegiate Encyclopedia. Merriam Webster. 2000. səh. 1211. Christian missionaries frequently sought to stamp out pagan practices by building churches on the sites of pagan shrines or by associated Christian holidays with pagan rituals (eg. linking -Christmas with the celebration of the winter solstice).
25. ↑ "Christmas Arxivləşdirilib 2009-08-31 at the Wayback Machine", Encarta
    Roll, Susan K. Toward the Origins of Christmas. Peeters Publishers. 1995. səh. 130. 2013-12-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-02-02.
    Tighe, William J., "Calculating Christmas Arxivləşdirilib 2008-12-11 at the Wayback Machine". Archived 2014–02–02.
26. ↑ West's Federal Supplement. West Publishing Company. 1990. While the Washington and King birthdays are exclusively secular holidays, Christmas has both secular and religious aspects.
27. ↑ "Poll: In a changing nation, Santa endures" Arxivləşdirilib 2010-12-31 at the Wayback Machine, Associated Press, December 22, 2006. Retrieved 2009–11–18.

Sitat səhvi: " lower-alpha " adlı qrup üçün <ref> teqləri mövcuddur, lakin müvafiq <references group="lower-alpha"/> teq tapılmadı