Aluminiom

Aluminiom
	Magneziom – Aluminiom – Silikiom
B ; Al; Ga	Taolenn beriodek, Aluminiom Taolenn beriodek
	Aluminiom en e stad naturel

An aluminiom zo un elfenn gimiek, Al eo e arouez kimiek ha 13 e niver atomek. Un elfenn a-bouez eo war an Douar rak mont a ra d'ober 1,5% eus an tolz hollek.

Ur metal arc'hantet ha gwevn zo anezhañ. Heverk eo abalamour ma harz mat ouzh an oksidadur hag en abeg d'he douester izel.
E gwirionez e c'hall bezañ oksidet, met en aer e krou ur gwiskad oksidenn aluminiom (Al₂O₃) didreuzus, dezhi un nebeud mikrometroù, a warez ar peurrest eus ar metal hag a grou en-dro buan pa vez tennet. Komzet e vez eus ur gwarez kinetek (er c'hontrol eus ar gwarez termodinamikel rak oksidus-kenañ ez eo).

Tennet e vez dreist-holl eus ar c'hailh anvet balzit el lec'h ma kaver anezhañ e stumm un oksidenn hidratet a denner an alumin (Al₂O₃) anezhañ. Gallout a rafe ivez bezañ tennet eus seurtoù kailh all ivez evel an nefelin, al leukitenn, ar sillimanit, an andalouzit, hag ar muskovit.

Implijet e vez an aluminiom e kalz greanterezhioù evit sevel kalz aozadennoù disheñvel hag a-bouez-bras eo evit armerzh ar bed. Sina zo unan eus ar broioù a brodu ar muiañ anezhañ ha pell war-lerc'h Amerika an Norzh (Stadoù-Unanet ha Kanada). An elfennoù framm graet diwar aluminiom zo diziouerus e greanterezh an aerlistri hag a-bouez-bras e rannoù all eus an treuzdougerezh hag eus ar saverezh el lec'h ma n'haller ket tremen hep e zouester izel, e stabilded hag e zalc'h.