Fosfor

Fosfor,  ₁₅P

Fosfor u periodnom sistemu
↓                                                                     ↓                                                             →                                                             →
Hemijski element, Simbol, Atomski broj	Fosfor, P, 15
Serija	Nemetal
Grupa, Perioda, Blok	15, 3, p
Izgled	bijelo-sivi (B) tamnocrveni (Crv) crn (Cn)
CAS registarski broj	7723-14-0 (crveni) 12185-10-3 (bijeli)
Zastupljenost	0,09[1] %
Atomske osobine
Atomska masa	30,973761998(5)[2] u
Atomski radijus (izračunat)	100 (98) pm
Kovalentni radijus	107 pm
Van der Waalsov radijus	180 pm
Elektronska konfiguracija	[Ne] 3s2 3p3
Broj elektrona u energetskom nivou	2, 8, 5
1. energija ionizacije	1011,8 kJ/mol
2. energija ionizacije	1907 kJ/mol
3. energija ionizacije	2914,1 kJ/mol
4. energija ionizacije	4963,6 kJ/mol
5. energija ionizacije	6273,9 kJ/mol
Fizikalne osobine
Agregatno stanje	čvrsto
Kristalna struktura	Cn: ortorompska
Gustoća	B: 1830 kg/m3[3] Crv: 2000-2400 kg/m3[4] Cn: 2690[5] kg/m3
Magnetizam	dijamagnetičan (crveni: ${\displaystyle \chi _{m}}$ = −1,9 · 10−5[6] crni: ${\displaystyle \chi _{m}}$ = −2,9 · 10−5)[6]
Tačka topljenja	317,3 K (44,2 °C)
Tačka ključanja	bijeli: 553,2[7] K (280 °C)
Molarni volumen	17,02 · 10−6 m3/mol
Toplota isparavanja	51,9[7] kJ/mol
Toplota topljenja	0,64 kJ/mol
Pritisak pare	crv: 3900 Pa[4] bijeli: 3300[3] Pa pri 293 K
Brzina zvuka	m/s
Specifična toplota	Crv: 685,6 J/(kg · K) kod 298[1] K
Specifična električna provodljivost	B: 0 Crv: 0 Cn: 1,0 · 10−9 S/m
Toplotna provodljivost	0,236 W/(m · K)
Hemijske osobine
Oksidacioni broj	±3, 4, 5
Oksid	P2O5
Elektronegativnost	2,19 (Pauling-skala)
Izotopi
Izo RP t1/2 RA ER (MeV) PR 28P sin 270,3 ms ε 14,332 28 Si 29P sin 4,14 s ε 4,943 29 Si 30P sin 2,49 min ε 4,232 30 Si 31P 100 % Stabilan 32P sin 14,26 d β- 1,711 32S 33P sin 25,34 d β- 0,249 33S 34P sin 12,43 s β- 5,374 34S 35P sin 47,3 s β- 3,989 35S
Sigurnosno obavještenje
Oznake upozorenja Crveni fosfor F Lahko zapaljivo Bijeli fosfor F Lahko zapaljivo T+ Vrlo otrovno C Nagrizajuće N Opasno za okoliš
Obavještenja o riziku i sigurnosti	R: 11-16-52/53 (crveni) R: 17-26/28-35-50 (bijeli) S: (2-)7-43-61 (crveni) S: (1/2-)5-26-38-45-61 (bijeli)
Ako je moguće i u upotrebi, koriste se osnovne SI jedinice. Ako nije drugačije označeno, svi podaci dobijeni su mjerenjima u normalnim uvjetima.

Fosfor (od grčkog φως-φóρος phōs-phóros "koji nosi svjetlost", zbog emisije svjetlosti bijelog fosfora u reakciji sa kisikom) jeste hemijski element sa simbolom P i atomskim brojem 15. U periodnom sistemu se nalazi u petoj glavnoj grupi odnosno 15. grupi po IUPACu poznatijoj kao "grupa dušika".

Fosfor se u prirodi javlja u većem broju, međusobno vrlo različitih i raznovrsnih alotropskih modifikacija, među kojima je najlakše dobiti termodinamički ne baš najstabilniju molekulu P₄ poznatiju kao bijeli fosfor. Spojevi fosfora su nezamjenjivi za sva živa bića i učestvuju u izgradnji i funkcioniranju organizma, kao što su dijelovi DNK i ćelijska opskrba energijom (ADP/ATP). Biohemijsko kruženje fosfora opisano je u okvirima ciklusa fosfora.

1. ^ ^{a b} Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom harry
2. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom iupac
3. ^ ^{a b} Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom GESTIS-weiß
4. ^ ^{a b} Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom GESTIS-rot
5. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom holleman
6. ^ ^{a b} Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom CRC-H
7. ^ ^{a b} Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom zhang