Kirij

Kirij,  ₉₆Cm

Kirij u periodnom sistemu
↓                                                                     ↓                                                             →                                                             →
Hemijski element, Simbol, Atomski broj	Kirij, Cm, 96
Serija	Aktinoidi
Grupa, Perioda, Blok	Ac, 7, f
Izgled	srebrenasto bijeli metal
Zastupljenost	0 %
Atomske osobine
Atomska masa	247,0703 u
Atomski radijus (izračunat)	174,3[1] (-) pm
Kovalentni radijus	169±3 pm
Van der Waalsov radijus	- pm
Elektronska konfiguracija	[Rn] 5f76d17s2
Broj elektrona u energetskom nivou	2, 8, 18, 32, 25, 9, 2
1. energija ionizacije	581 kJ/mol
Fizikalne osobine
Agregatno stanje	čvrsto
Kristalna struktura	heksagonalna
Gustoća	13510 kg/m3
Magnetizam	?
Tačka topljenja	1613 K (1340 °C)
Tačka ključanja	3383 K (3110 °C)
Molarni volumen	18,05 · 10-6 m3/mol
Toplota isparavanja	- kJ/mol
Toplota topljenja	15 kJ/mol
Pritisak pare	10 Pa pri 1982 K
Brzina zvuka	m/s
Toplotna provodljivost	10[2] W/(m · K) kod 300 K
Hemijske osobine
Oksidacioni broj	2, 3, 4
Elektrodni potencijal	−2,06 V (Cm3+ + 3e− → Cm)
Elektronegativnost	1,3 (Pauling-skala)
Izotopi
Izo RP t1/2 RA ER (MeV) PR 245Cm sin 8.500 god α (≈ 100 %) 5,623 241Pu SR (6,1 · 10−7 %) ? ? 246Cm sin 4.760 god α (≈ 100 %) 5,475 242Pu SR (0,02615 %) ? ? 247Cm sin 15,6 · 106 god α (≈ 100 %) 5,353 243Pu 248Cm sin 348.000 god α (91,61 %) 5,162 244Pu SR (8,39 %) ? ? 250Cm sin 8.300 god SR (74 %) ? ? α (18 %) 5,169 246Pu β- (8 %) 0,037 250Bk
Sigurnosno obavještenje
Oznake upozorenja Oznaka upozorenja nepoznata[3]
Obavještenja o riziku i sigurnosti	R: / S: /
Ostala upozorenja
Radioaktivnost
Radioaktivni element
Ako je moguće i u upotrebi, koriste se osnovne SI jedinice. Ako nije drugačije označeno, svi podaci dobijeni su mjerenjima u normalnim uvjetima.

Kirij (latinski: curium) jest vještački hemijski element sa simbolom Cm i atomskim brojem 96. U periodnom sistemu nalazi se u grupi aktinoida (7. perioda, f-blok) i ubraja se u transuranijske elemente. Ime je dobio po prezimenu hemičara bračnog para Marie i Pierre Curie.

Kirij je radioaktivni, srebreno-svijetli veoma tvrdi metal. Nastaje u nuklearnim reaktorima. Iz jedne tone potrošenog nuklearnog goriva nastaje oko 20 grama ovog elementa. Prvi put je dobijen u ljeto 1944. iz lakšeg elementa plutonija, međutim njegovo otkriće je objavljeno naknadno, kada je njegov pronalazač Glenn T. Seaborg na gostovanju u jednoj radio emisiji za djecu spomenuo postojanje ovog elementa, u odgovoru na pitanja mlađih slušalaca da li je otkriven neki novi element.

Ovaj element je vrlo snažan alfa-emiter. Zbog velike količine toplote koje emitira tokom svog raspada, našao je primjenu u baterijama na bazi radionuklida. Osim toga, koristi se i za dobijanje izotopa ²³⁸Pu koji se koristi za baterije koje ne emitiraju gama zračenje, poput onih u pacemakerima. Kirij je također polazni materijal za dobijanje viših tranuranijskih i transaktinoidinih elemenata. Služi kao izvor alfa-zraka u rendgenskim spektrometrima, s kojima su, između ostalih, opremljene sonde poput rovera na Marsu: Mars Pathfindera, Spirita i Opportunityja, pomoću kojih one mogu hemijski analizirati stijene na Marsu, a sličnim uređajem opremljena je i sonda Philae na svemirskoj letjelici Rosetta, koja je korištena pri analizi površine komete 67P/C–G.

1. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom arnold
2. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom harry
3. ^ EU ovaj element još uvijek nije stavila na spisak opasnih elemenata, međutim trenutno nije moguće pronaći pouzdani izvor ili literaturu o opasnim svojstvima ove supstance. Radioaktivnost ne spada u opasna svojstva koja se ovdje navode.