Radij

Radij,  ₈₈Ra

Radij u periodnom sistemu
↓                                                                     ↓                                                             →                                                             →
Hemijski element, Simbol, Atomski broj	Radij, Ra, 88
Serija	Zemnoalkalni metali
Grupa, Perioda, Blok	2, 7, s
Izgled	srebreno bijeli metal
Zastupljenost	9,5 · 10-14[1] %
Atomske osobine
Atomska masa	226,0254 u
Atomski radijus (izračunat)	215 (-) pm
Kovalentni radijus	221 pm
Van der Waalsov radijus	283[2] pm
Elektronska konfiguracija	[Rn] 7s2
Broj elektrona u energetskom nivou	2, 8, 18, 32, 18, 8, 2
1. energija ionizacije	509,3 kJ/mol
2. energija ionizacije	979,0 kJ/mol
Fizikalne osobine
Agregatno stanje	čvrsto
Kristalna struktura	kubična prostorno centrirana
Gustoća	5500 kg/m3 pri 293,15[3] K
Magnetizam	nemagnetičan
Tačka topljenja	973 K (700 °C)
Tačka ključanja	2010 K (1737 °C)
Molarni volumen	41,09 · 10-6 m3/mol
Toplota isparavanja	125 kJ/mol
Toplota topljenja	8 kJ/mol
Pritisak pare	327 Pa pri 973 K
Brzina zvuka	m/s
Specifična toplota	94 J/(kg · K)
Specifična električna provodljivost	1 · 106 S/m
Toplotna provodljivost	19 W/(m · K)
Hemijske osobine
Oksidacioni broj	2
Oksid	RaO
Elektrodni potencijal	−2,916 V (Ra2+ + 2e− → Ra)
Elektronegativnost	0,9 (Pauling-skala)
Izotopi
Izo RP t1/2 RA ER (MeV) PR 224Ra u tragovima 3,66 d α 5,789 220Rn 225Ra sin 14,9 d β- 0,357 225Ac 226Ra 100 % 1602 god α 4,871 222Rn 228Ra u tragovima 5,7 god β- 1,325 227Ac
Sigurnosno obavještenje
Oznake upozorenja Oznaka upozorenja nepoznata[4]
Obavještenja o riziku i sigurnosti	R: / S: /
Ostala upozorenja
Radioaktivnost
Radioaktivni element
Ako je moguće i u upotrebi, koriste se osnovne SI jedinice. Ako nije drugačije označeno, svi podaci dobijeni su mjerenjima u normalnim uvjetima.

Radij (latinski: radium) jest hemijski element sa simbolom Ra i atomskim brojem 88. On je šest element iz II grupe periodnog sistema elemenata, također poznate kao zemnoalkalni metali. Čisti elementarni radij je srebreno-bijeli metal, koji se vrlo lahko veže sa dušikom (češće nego s kisikom) kada se izloži zraku, gradeći crni površinski sloj radij-nitrida (Ra₃N₂). Svi izotopi radija su vrlo nestabilni i radioaktivni, među kojim je najstabilniji izotop radij-226 sa vremenom poluraspada od 1.600 godina, raspadajući se na gas radon (tačnije izotop radon-222). Pri raspadanju radija, javlja se snažna ionizirajuća radijacija koja može pobuditi fluorescentne hemikalije i uzrokovati radioluminiscenciju.

Radij u obliku radij-hlorida, otkrili su Marie i Pierre Curie 1898. godine. Oni su izdvojili spoj radija iz uraninita a svoje otkriće su objavili u Francuskoj akademiji nauka pet dana kasnije. Marie Curie i André-Louis Debierne su izolirali radij u metalnom obliku 1911. godine elektrolizom radij-hlorida.^[5]

U prirodi, radij se nalazi u rudama uranija, te (u mnogo manjoj mjeri) rudama torija u tragovima, približno sedminu grama po toni uraninita. U živim organizmima radij nije neophodan za život. Ako dospije u biohemijske procese izaziva neželjene i opasne efekte po zdravlje, uglavnom zbog svoje radioaktivnosi i hemijske reaktivnosti. Danas radij nema nikakve komercijalne upotrebe osim one u nuklearnoj medicini. Ranije, koristio se kao radioaktivni izvor u radioluminiscentnim uređajima, a zbog svojih navodnih ljekovitih osobina koristili su ga nadriljekari za liječenje svojih pacijenata. Danas takve upotrebe radija su zabranjene i ne provode se jer je svijest o otrovnosti radija mnogo veća, a za radioluminiscentne uređaje koriste se manje opasni izotopi.

1. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom Harry H. Binder
2. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom Manjeera
3. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom Greenwood
4. ^ EU ovaj element još uvijek nije stavila na spisak opasnih elemenata, međutim trenutno nije moguće pronaći pouzdani izvor ili literaturu o opasnim svojstvima ove supstance. Radioaktivnost ne spada u opasna svojstva koja se ovdje navode.
5. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom rscorg