Umjetna inteligencija

Umjetna ili vještačka inteligencija (engleski: artificial intelligence) definiše se na različite načine. U literaturi su najčešće slijedeće tri definicije:^[1]

Umjetna inteligencija je naučna oblast u kojoj se izučavaju hardversko softverska rješenja koja treba da omoguće sposobnosti i ponašanja slična ljudskom (percepcija, reagovanje, ponašanje, rezonovanje, zaključivanje i činjenje).
Umjetna inteligecija je naučna oblast u kojoj se izučavaju izračunavanja da bi se izračunavanjem omogućila percepcija, rezonovanje i činjenje.
Umjetna inteligencija je naučna oblast u kojoj se istražuje kako da se naprave računari koji bi uspješno radili stvari koje u ovom momentu bolje rade ljudi.

Termin umjetna inteligencija potiče od Johna McCartyja i označava pojavu inteligencije koja je ostvarena na umjetni način, tj. putem programiranja računara.^[2] Međutim, mnogi autori i stručnjaci iz ove oblasti se ne slažu s tim da termin umjetna inteligencija u potpunosti i najbolje opisuje ovu oblast nauke jer mnoge oblasti informatike u osnovi imaju inteligentno ponašanje, ali ne spadaju u oblast umjetne inteligencije tj. ne pripadaju toj oblasti u užem smislu.

Ovo se polje definiše kao "proučavanje i dizajn inteligentnih sredstava", gdje je inteligentno sredstvo (agent)^[3] sistem koji opaža svoje okruženje i poduzima akcije koje će maksimizirati njegove šanse za uspjeh.

Umjetna inteligencija (AI) je inteligencija — to je opažanje, sintetiziranje i zaključivanje informacija — koje demonstriraju mašine, za razliku od inteligencije koju pokazuju ljudi ili životinje. Primjeri zadataka u kojima se to radi uključuju prepoznavanje govora, računarski vid, prevođenje između (prirodnih) jezika, kao i druga mapiranja ulaza.^[4]

AI aplikacije uključuju napredne web pretraživače (npr. Google Search), sisteme preporuka (koje koriste YouTube, Amazon i Netflix), razumijevanje ljudskog govora (kao što su Siri i Alexa), automobile koji se sami voze (npr. Waymo), generativni ili kreativni alati (ChatGPT i AI art), automatizovano donošenje odluka i takmičenje na najvišem nivou u sistemima strateških igara (kao što su šah i Go). ^[5]

Kako mašine postaju sve sposobnije, zadaci za koje se smatra da zahtijevaju "inteligenciju" često se uklanjaju iz definicije AI, fenomena poznatog kao AI efekt.^[6] Na primjer, optičko prepoznavanje karaktera je često isključeno iz stvari koje se smatraju umjetnom inteligencijom, pošto je postalo rutinska tehnologija.^[7]

Umjetna inteligencija je osnovana kao akademska disciplina 1956. godine, a u godinama otkako je doživjela nekoliko valova optimizma,^[8] ^[9] praćenih razočaranjem i gubitkom finansiranja (poznato kao "AI zima"),^[10]^[11] praćeno novim pristupima, uspjehom i obnovljenim finansiranjem.^[9] ^[12] Istraživanje AI je pokušalo i odbacilo mnoge različite pristupe, uključujući simulaciju mozga, modeliranje rješavanja ljudskih problema, formalnu logiku, velike baze podataka znanja i imitiranje ponašanja životinja. U prvim decenijama 21. vijeka, visoko matematičko i statističko mašinsko učenje je dominiralo ovim poljem, a ova tehnika se pokazala veoma uspješnom, pomažući u rješavanju mnogih izazovnih problema u industriji i akademskim krugovima.^[12]

^ "Artificial Intelligence, Business and Civilization: Our Fate Made in Machines". Routledge & CRC Press (jezik: engleski). Pristupljeno 5. 4. 2023.
^ "Andreas Kaplan; Michael Haenlein (2019) Siri, Siri in my Hand, who's the Fairest in the Land? On the Interpretations, Illustrations and Implications of Artificial Intelligence, Business Horizons, 62(1), 15-25". Arhivirano s originala, 21. 11. 2018. Pristupljeno 17. 11. 2018.
^ http://people.cs.ubc.ca/~poole/ci/ch1.pdf
^ Winston, P H (1984). Artificial intelligence. Second edition. United States.
^ Google (2016).
^ McCorduck (2004).
^ Schank (1991).
^ Crevier (1993).
^ ^a ^b Funding initiatives in the early 80s: Fifth Generation Project (Japan), Alvey (UK), Microelectronics and Computer Technology Corporation (US), Strategic Computing Initiative (US):
^ First AI Winter, Lighthill report, Mansfield Amendment
^ Second AI Winter:
^ ^a ^b Clark (2015b).

[1] "Artificial Intelligence, Business and Civilization: Our Fate Made in Machines". Routledge & CRC Press (jezik: engleski). Pristupljeno 5. 4. 2023.

[2] "Andreas Kaplan; Michael Haenlein (2019) Siri, Siri in my Hand, who's the Fairest in the Land? On the Interpretations, Illustrations and Implications of Artificial Intelligence, Business Horizons, 62(1), 15-25". Arhivirano s originala, 21. 11. 2018. Pristupljeno 17. 11. 2018.

[Computational_Intelligence_and_Knowledge-3] ttp://people.cs.ubc.ca/~poole/ci/ch1.pdf

[4] Winston, P H (1984). Artificial intelligence. Second edition. United States.

[FOOTNOTEGoogle2016-5] Google (2016).

[FOOTNOTEMcCorduck2004-6] McCorduck (2004).

[FOOTNOTESchank1991-7] Schank (1991).

[FOOTNOTECrevier1993-8] Crevier (1993).

[AI_in_the_80s-9] Funding initiatives in the early 80s: Fifth Generation Project (Japan), Alvey (UK), Microelectronics and Computer Technology Corporation (US), Strategic Computing Initiative (US):

[First_AI_winter-10] First AI Winter, Lighthill report, Mansfield Amendment

[Second_AI_winter-11] Second AI Winter:

[FOOTNOTEClark2015b-12] Clark (2015b).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]