Vijetnamski rat

Ovaj članak ili neki od njegovih odlomaka nije dovoljno potkrijepljen izvorima (literatura, veb-sajtovi ili drugi izvori). Ako se pravilno ne potkrijepe pouzdanim izvorima, sporne rečenice i navodi mogli bi biti izbrisani. Pomozite Wikipediji tako što ćete navesti validne izvore putem referenci te nakon toga možete ukloniti ovaj šablon.

Vijetnamski rat (vijetnamski: Chiến tranh Viet Nam), također poznat kao Drugi Indokineski rat, a u Vijetnamu poznat kao Vijetnamski ustanak protiv SAD-a, je bio rat tokom perioda tzv. Hladnog rata koji se odvijao u Vijetnamu, Laosu i Kambodži od 1. novembra 1955. godine do pada Sajgona 30. aprila 1975. godine. Ovaj rat je bio nastavak Prvog Indokineskog rata (1946. - 1954.) i vodio se između Sjevernog Vijetnama (podržanog od strane SSSR-a, Kine i drugih komunističkih saveznika) i Južnog Vijetnama (podržanog od strane SAD-a, Filipina i drugih antikomunističkih saveznika). Fronta nacionalnog oslobođenja Južnog Vijetnama (Vietkong) koja je surađivala sa Sjevernim Vijetnamom učestalo je vodila gerilski rat protiv antikomunističkih snaga u regiji dok je vojska Sjevernog Vijetnama ulazila u konvencionalnije sukobe i često slala satnije s velikim brojem vojnika u bitke.

Kako je rat trajao tako se uloga Vietkonga smanjivala, a uloga vojske Sjevernog Vijetnama povećavala. Američke snage i snage Južnog Vijetnama su se oslanjale na svoju zračnu superiornost i veliku borbenu moć zahvaljujući kojoj su pronalazili i uništavali razne operacije uključujući pješadiju, artiljeriju i zračne napade. Tokom rata, SAD su koristile strategiju bombardiranja Sjevernog Vijetnama, a kao posljedica toga zračni prostor te države postao je najstrože branjeno područje u svijetu.

Američka vlada gledala je američko uplitanje u rat kao sredstvo da se spriječi komunističko preuzimanje Južnog Vijetnama. To je bio dio veće strategije čiji je cilj bio spriječiti razvoj komunizma. Prema američkoj domino teoriji, kada bi jedna zemlja postala komunistička, ostale zemlje regije bi je slijedile, a američka politika smatrala je komunističku prevlast nad cijelim Vijetnamom neprihvatljivom. S druge strane, vlada Sjevernog Vijetnama i Vitkong borili su se za ujedinjenje Vijetnama pod komunističkom vladavinom. Oni su na sukob gledali kao na kolonijalni rat kojeg su u početku morali voditi sa Francuskom, a nakon toga sa SAD-om budući da je Francusku podupirala vlada SAD-a, a kasnije i sa Južnim Vijetnamom kojeg su smatrali američkom marionetskom državom.

Od 1950. godine američki vojni savjetnici počeli su dolaziti u područje koje je tada bilo poznato kao Francuska Indokina. Ranih 1960-ih godina američka umiješanost u sukob je eskalirala sa utrostručenjem vojnih trupa 1961. godine te ponovo 1962. godine. Nakon incidenta u Tokinškom zaljevu 1964. godine tokom kojeg se američki razarač sukobio sa brzim gliserima Sjevernog Vijetnama donijeta je Rezolucija o Tokinškom zaljevu koja je američkom predsjedniku dala odobrenje za povećanje američkih vojnika na tom području. Tako su početkom 1965. godine operacije prešle međunarodne granice; pogranična područja Laosa i Kambodže američke snage su učestalo i snažno bombardovale naročito na vrhuncu svoje umiješanosti u sukob 1968. godine, iste godine kada su komunističke snage pokrenule Tet ofanzivu. Ta ofanziva čiji je cilj bio svrgnuti vladu Južnog Vijetnama se pokazala neuspješnom, ali je označila prekretnicu rata budući da je od tada američka javnost počela ozbiljno sumnjati u izjave svoje vlade o uspješnom progresu rata.

Američka razočaranost ratom dovela je do velikog povlačenja američkih kopnenih snaga kao dio politike poznate pod nazivom "Vijetnamizacija" čiji je cilj bio okončanje američke umiješanosti u rat te prebacivanje borbe s komunistima na južne vijetnamce. Uprkos mirovnog sporazumu u Parizu koji su potpisale sve zaračene strane u januaru 1973. godine, sukobi su se nastavili. U SAD-u i većem dijelu zapadnog svijeta razvio se veliki antiratni pokret. Taj pokret je postao dijelom Kontrakulture 1960-ih godina.

Direktna američka umiješanost u sukob službeno je završila 15. augusta 1973. godine kao rezultat novog zakona Case-Church kojeg je donio i sproveo američki Kongres. Nakon što su u aprilu 1975. godine snage Sjevernog Vijetnama zauzele Sajgon, sukob je službeno okončan, a sljedeće godine Sjeverni i Južni Vijetnam su se ujedinili u državu Vijetnam. Tokom rata ljudski gubici na svim stranama su bili masovni. Procjenjuje se da se broj poginulih Vijetnamaca (vojnika i civila) kreće između 800 hiljada i 3,1 milion ljudi. Uz to se procjenjuje da je poginulo 200.000 - 300.000 Kmera, 20.000 - 200.000 pripadnika Lao naroda te preko 58.000 američkih vojnika.