Algeria

Algeria

Arwyddair	بالشّعب وللشّعب
Math	gwladwriaeth sofran, un o wledydd môr y canoldir, gweriniaeth y bobl, gwlad
Prifddinas	Alger
Poblogaeth	43,900,000
Sefydlwyd	5 Gorffennaf 1962
Anthem	Kassaman
Pennaeth llywodraeth	Aymen Benabderrahmane
Cylchfa amser	UTC+01:00
Iaith/Ieithoedd   swyddogol	Arabeg, Berber Algeriaidd Safonol
Daearyddiaeth
Rhan o'r canlynol	Gogledd Affrica, Y Byd Mwslemaidd, Y Byd Arabaidd
Gwlad	Algeria
Arwynebedd	2,381,741 km²
Gerllaw	Y Môr Canoldir
Yn ffinio gyda	Moroco, Libia, Niger, Mali, Tiwnisia, Mawritania, Gorllewin Sahara, yr Eidal, Sbaen
Cyfesurynnau	28°N 1°E
Gwleidyddiaeth
Corff gweithredol	Government of Algeria
Corff deddfwriaethol	Senedd Algeria
Swydd pennaeth   y wladwriaeth	Arlywydd Algeria
Pennaeth y wladwriaeth	Abdelmadjid Tebboune
Swydd pennaeth   y Llywodraeth	Prif Weinidog Algeria
Pennaeth y Llywodraeth	Aymen Benabderrahmane
Ariannol
Cyfanswm CMC (GDP)	$163,472 million, $191,913 million
Arian	Dinar Algeriaidd
Canran y diwaith	10 ±1 canran
Cyfartaledd plant	2.857
Mynegai Datblygiad Dynol	0.745
Ffeiliau perthnasol ar Comin
[golygwch ar Wicidata]

Gwlad yng ngogledd Affrica yw Gweriniaeth Ddemocrataidd Pobl Algeria neu Algeria. Mae hi ar arfordir y Môr Canoldir a'r gwledydd cyfagos yw Tiwnisia i'r gogledd-ddwyrain, Libia i'r dwyrain, Niger i'r de-ddwyrain, Mali a Mawritania i'r de-orllewin a Moroco i'r gorllewin. Mae rhan helaeth o'r wlad yn gorwedd yn anialwch y Sahara. Mae bron y cyfan o'i phoblogaeth o 44 miliwn yn y gogledd eithaf, ar hyd yr arfordir ac ym mryniau'r Anti-Atlas, rhan o gadwyn Mynyddoedd yr Atlas. Alger yw'r brifddinas ac mae arwynebedd yn wlad yn 2,381,741 km sg (919,595 mill sg). Algeria, felly, yw'r wlad fwyaf o ran arwynebedd yn Affrica, y byd Arabaidd, ac ym masn y Môr Canoldir.

Cyn 1962 gwelodd Algeria lawer o ymerodraethau yn ceisio ei meddiannu, gan gynnwys y Numidiaid, y Ffeniciaid, Carthaginiaid, Rhufeiniaid, Fandaliaid, Byzantines, Umayyadiaid, Abbasidiaid, Rustamidiaid, Almohads, Zayyanids, Sbaenwyr, Ottomaniaid ac yn olaf, Ffrainc. Mae mwyafrif llethol poblogaeth Algeria yn Arabaiaid-Berber, yn ymarfer Islam, ac yn defnyddio ieithoedd swyddogol Arabeg a Berber. Fodd bynnag, oherwydd hanes trefedigaethol Ffrainc a'u hymyraeth yn y wlad hon, mae'r Ffrangeg yn gwasanaethu fel iaith weinyddol ac addysg mewn rhai cyd-destunau, ac Arabeg Algeria yw'r brif iaith lafar.

Mae Algeria yn weriniaeth lled-arlywyddol, gydag etholaethau lleol o 58 talaith a 1,541 comiwn. Mae Algeria yn bwer rhanbarthol (regional power) yng Ngogledd Affrica, ac yn bŵer canol mewn materion byd-eang. Mae ganddi'r Mynegai Datblygiad Dynol uchaf o'r holl wledydd yn Affrica nad ydynt yn ynysoedd ac mae ganddi un o'r economïau mwyaf ar gyfandir Affrica, wedi'i seilio'n bennaf ar allforion ynni. Mae ganddi hefyd gronfeydd olew 16ed mwya'r byd a'r nawfed gronfa fwyaf o nwy naturiol. Sonatrach, y cwmni olew cenedlaethol, yw'r cwmni mwyaf yn Affrica, ac mae'n cyflenwi llawer iawn o nwy naturiol i Ewrop. Mae byddin Algeria yn un o'r mwyaf yn Affrica, ac mae gan y wlad y gyllideb amddiffyn fwyaf ar y cyfandir. Mae'n aelod o'r Undeb Affricanaidd, y Gynghrair Arabaidd, OPEC, y Cenhedloedd Unedig, ac Undeb Arabaidd Maghreb.