Anhwylder defnydd sylwedd

Anhwylder defnydd sylwedd

Enghraifft o'r canlynol	dosbarth o glefyd
Math	afiechyd meddwl, anhwylder sy'n gysylltiedig a sylweddau, clefyd
Yn cynnwys	camddefnyddio sylweddau, substance dependence

Anhwylder defnyddio sylweddau (Sesneg: Substance use disorder (SUD)) yw'r defnydd parhaus o gyffuriau (gan gynnwys alcohol) er gwaethaf niwed sylweddol a chanlyniadau andwyol.^[1][2] Nodweddir anhwylderau defnyddio sylweddau gan amrywiaeth o broblemau meddyliol, emosiynol, corfforol ac ymddygiadol megis euogrwydd cronig; anallu i leihau neu roi'r gorau i gymeryd y sylwedd(au) er gwaethaf llawer o ymdrechion; gyrru tra'n feddw; a symptomau diddyfnu ffisiolegol.^[1][3] Mae dosbarthiadau cyffuriau sy'n ymwneud ag anhwylder defnyddio sylweddau yn cynnwys: alcohol; canabis; phencyclidine a rhithbeiriau eraill, megis arylcyclohexylamines; anadlyddion; opioidau; tawelyddion, moddion cwsg, neu orbryder; symbylyddion (stimulants); baco; a sylweddau eraill.^[1][4]

Yn y Llawlyfr Diagnostig ac Ystadegol o Anhwylderau Meddyliol, 5ed argraffiad (2013), a elwir hefyd yn DSM-5, cafodd y diagnosisau DSM-IV o gamddefnyddio sylweddau a dibyniaeth ar sylweddau eu huno i'r categori yma (anhwylderau defnyddio sylweddau).^[5][6] Gall difrifoldeb yr anhwylderau hyn amrywio'n fawr; yn y diagnosis DSM-5 o SUD, mae difrifoldeb SUD yr unigolyn wedi'i ddiffinio fel: ysgafn, cymedrol, neu ddifrifol ar sail faint o'r 11 maen prawf diagnostig sy'n cael eu bodloni. Mae'r 11ydd adolygiad o Ddosbarthiad Rhyngwladol o Glefydau (ICD-11) yn rhannu anhwylderau defnyddio sylweddau yn ddau gategori: (1) patrwm niweidiol o ddefnyddio sylweddau; a (2) dibyniaeth ar sylweddau. ^[7]

Yn 2017, yn fyd-eang, amcangyfrifwyd bod 271 miliwn o bobl (5.5% o oedolion) wedi defnyddio un neu fwy o gyffuriau anghyfreithlon.^[8] O'r rhain, roedd gan 35 miliwn anhwylder defnyddio sylweddau.^[8] Mae gan 237 miliwn o ddynion a 46 miliwn o fenywod ychwanegol anhwylder defnyddio alcohol o 2016.^[9] Yn 2017, arweiniodd anhwylderau o sylweddau anghyfreithlon yn uniongyrchol at 585,000 o farwolaethau.^[8] Cynyddodd y marwolaethau uniongyrchol o ddefnyddio cyffuriau, ac eithrio alcohol, 60% rhwng 2000 a 2015.^[10] Arweiniodd y defnydd o alcohol at 3 miliwn o farwolaethau ychwanegol yn 2016.^[9]

1. ↑ ^{1.0 1.1 1.2} Diagnostic and statistical manual of mental disorders (arg. 5th). Arlington, VA: American Psychiatric Association. 2013. ISBN 978-0-89042-554-1. OCLC 830807378.
2. ↑ "NAMI Comments on the APA's Draft Revision of the DSM-V Substance Use Disorders" (PDF). National Alliance on Mental Illness. Archifwyd o'r gwreiddiol (PDF) ar 22 January 2015. Cyrchwyd 2 November 2013.
3. ↑ "NAMI Comments on the APA's Draft Revision of the DSM-V Substance Use Disorders" (PDF). National Alliance on Mental Illness. Archifwyd o'r gwreiddiol (PDF) ar 22 January 2015. Cyrchwyd 2 November 2013.
4. ↑ Substance Abuse and Mental Health Services Administration (June 2016). Substance Use Disorders. Substance Abuse and Mental Health Services Administration (US).
5. ↑ Guha, Martin (2014-03-11). "Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders: DSM-5 (5th edition)". Reference Reviews 28 (3): 36–37. doi:10.1108/RR-10-2013-0256. ISSN 0950-4125.
6. ↑ "DSM-5 criteria for substance use disorders: recommendations and rationale". The American Journal of Psychiatry 170 (8): 834–51. August 2013. doi:10.1176/appi.ajp.2013.12060782. PMC 3767415. PMID 23903334. http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=3767415.
7. ↑ World Health Organization, ICD-11 for Mortality and Morbidity Statistics (ICD-11 MMS), 2018 version for preparing implementation, rev. April 2019
8. ↑ ^{8.0 8.1 8.2} "World Drug Report 2019: 35 million people worldwide suffer from drug use disorders while only 1 in 7 people receive treatment". www.unodc.org. Cyrchwyd 25 November 2019.
9. ↑ ^{9.0 9.1} Global status report on alcohol and health 2018 (PDF). WHO. 2018. t. xvi. Cyrchwyd 3 May 2020.
10. ↑ "Prelaunch". www.unodc.org. Cyrchwyd 14 December 2018.