Buenos Aires

Buenos Aires

Math	city of Argentina
Enwyd ar ôl	Our Lady of Bonaria
Es Buenos Aires.ogg
Poblogaeth	3,120,612
Sefydlwyd	11 Mehefin 1580
Pennaeth llywodraeth	Jorge Macri
Cylchfa amser	UTC−03:00, America/Argentina/Buenos_Aires
Gefeilldref/i	Berlin, São Paulo, Athen, Beograd, Bilbo, Bogotá, Brasília, Cádiz, Damascus, Genova, Guadix, Tel Aviv, Cairo, Kyiv, Lima, Madrid, Miami, Montevideo, Moscfa, Napoli, Osaka, Uviéu, Beijing, Prag, Rio de Janeiro, Rotterdam, Santiago de Chile, Santo Domingo, Seoul, Sevilla, Toulouse, Vigo, Warsaw, Cagliari, Milan, Lucca, Bergamo, Agrigento, Palermo, Almería, Barcelona, Salamanca, Santa Cruz de La Palma, Santiago de Compostela, Beirut, Medellín, Porto Alegre, Dinas Mecsico, Tref y Penrhyn, Istanbul, Lisbon, Chimbote, Llundain, Newark, New Jersey, Ohio, Ottawa, Quito, Zagreb, Andalucía, Basilicata, Calabria, St Petersburg, Yerevan, Serra Riccò, Barranquilla, Ramallah, La Paz, Košice
Daearyddiaeth
Sir	yr Ariannin
Gwlad	Yr Ariannin
Arwynebedd	203.3 ±0.1 km²
Uwch y môr	25 metr
Gerllaw	Río de la Plata
Yn ffinio gyda	Talaith Buenos Aires
Cyfesurynnau	34.5997°S 58.3819°W
Cod post	C1000-14xx
AR-C
Gwleidyddiaeth
Corff deddfwriaethol	Buenos Aires City Legislature
Swydd pennaeth   y Llywodraeth	Chief of Government of the Autonomous City of Buenos Aires
Pennaeth y Llywodraeth	Jorge Macri
Ffeiliau perthnasol ar Comin
[golygwch ar Wicidata]

Erthygl am ddinas Buenos Aires yw hon. Am y dalaith o'r un enw, gweler Talaith Buenos Aires.

Prifddinas a dinas fwyaf yr Ariannin yw Buenos Aires (enw llawn yn Sbaeneg: Ciudad Autónoma de Buenos Aires). Gyda'r ardal o'i chwmpas, Gran Buenos Aires, hi yw'r ail ddinas o ran maint yn Ne America. Awyr dda (neu gwyntoedd teg) yw ystyr yr enw. Yn y cyfrifiad diwethaf, roedd poblogaeth Buenos Aires oddeutu 3,120,612 (2022)^[1] ac roedd poblogaeth Gran Buenos Aires yn 13,641,973 (2010)^[2]. Mae'r ddinas wedi'i lleoli ar lan orllewinol y Río de la Plata, ar arfordir de-ddwyreiniol De America. Gellir cyfieithu "Buenos Aires" fel "gwyntoedd teg" neu "alawon da", ond y cyntaf oedd yr ystyr a fwriadwyd gan y sylfaenwyr yn yr 16g, trwy ddefnyddio'r enw gwreiddiol "Real de Nuestra Señora Santa María del Buen Ayre ", a enwyd ar ôl Madonna Bonaria yn Sardinia, yr Eidal.

Nid yw dinas Buenos Aires yn rhan o Dalaith Buenos Aires na phrifddinas y Dalaith; yn hytrach, mae'n ardal ymreolaethol. Ym 1880, ar ôl degawdau o ddadlau gwleidyddol, cafodd Buenos Aires ei ffederaloli a'i symud o Dalaith Buenos Aires. Ehangwyd terfynau'r dinasoedd i gynnwys trefi Belgrano a Flores; mae'r ddau bellach yn gymdogaethau'r ddinas. Rhoddodd gwelliant cyfansoddiadol 1994 ymreolaeth i'r ddinas, a dyna pam y cafodd ei henw ffurfiol "Dinas Ymreolaethol Buenos Aires" (Ciudad Autónoma de Buenos Aires.; Etholodd ei dinasyddion Bennaeth y Llywodraeth yn gyntaf ym 1996; cyn hynny, penodwyd y Maer yn uniongyrchol gan Arlywydd yr Ariannin.

Mae Buenos Aires Fwyaf (Gran Buenos Aires), sydd hefyd yn cynnwys sawl rhanbarth Talaith Buenos Aires, yn ffurfio'r bedwaredd ardal fetropolitan fwyaf poblog yn yr Americas.^[3]

Roedd ansawdd bywyd Buenos Aires yn 91fed yn y byd yn 2018, ac yn yn un o'r goreuon yn America Ladin.^[4][5] Yn 2012, hi oedd y ddinas yr ymwelwyd â hi fwyaf yn Ne America, a'r ddinas America Ladin mwyaf poblogaidd gan dwristiaid.^[6]

Mae'n adnabyddus am ei bensaernïaeth eclectig Ewropeaidd^[7] a'i fywyd diwylliannol, cyfoethog.^[8] Cynhaliodd Buenos Aires y Gemau Pan Americanaidd 1af ym 1951 ac roedd yn safle dau leoliad yng Nghwpan y Byd FIFA 1978. Yn fwyaf diweddar, cynhaliodd Buenos Aires Gemau Olympaidd Ieuenctid yr Haf 2018 ac uwchgynhadledd G20 2018.^[9]

Mae Buenos Aires yn ddinas amlddiwylliannol sy'n gartref i lawer o grwpiau ethnig a chrefyddol. Siaredir sawl iaith yn y ddinas yn ogystal â Sbaeneg, gan gyfrannu at ei diwylliant yn ogystal ag at y dafodiaith a siaredir yn y ddinas ac mewn rhai rhannau eraill o'r wlad. Mae hyn oherwydd i'r ddinas, a'r wlad yn y 19g, dderbyn miliynau o fewnfudwyr o bob cwr o'r byd, gan ei gwneud yn grochan amlddiwylliannol, lle mae sawl grŵp ethnig yn byw gyda'i gilydd. Felly, mae Buenos Aires yn cael ei ystyried yn un o ddinasoedd mwyaf amrywiol America.^[10]

1. ↑ https://www.indec.gob.ar/ftp/cuadros/poblacion/cnphv2022_resultados_provisionales.pdf.
2. ↑ https://web.archive.org/web/20120901061446/http://200.51.91.231/censo2010/.
3. ↑ "Censo 2010. Resultados provisionales: cuadros y grá" (yn Sbaeneg). Archifwyd o'r gwreiddiol ar 20 Rhagfyr 2010. Cyrchwyd 25 Chwefror 2011.
4. ↑ "Vienna tops Mercer's 20th Quality of Living ranking". Mercer. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 16 Ebrill 2018. Cyrchwyd 15 Ebrill 2018.
5. ↑ "2018 Quality of Living City Rankings". Mercer. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 18 Ebrill 2018. Cyrchwyd 15 Ebrill 2018.
6. ↑ "México DF, Buenos Aires y San Pablo, los destinos turísticos favoritos". Infobae (yn Sbaeneg). Archifwyd o'r gwreiddiol ar 10 Hydref 2014. Cyrchwyd 18 Ionawr 2015.
7. ↑ "Introduction to architecture in Buenos Aires". Lonely Planet. 14 Mehefin 2011. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 18 Ionawr 2015. Cyrchwyd 18 Ionawr 2015.
8. ↑ "Buenos Aires History and Culture". Adventure Life. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 16 Medi 2012. Cyrchwyd 28 Mai 2012.
9. ↑ Niebieskikwiat, Natasha. "Argentina fue elegida sede del G-20 para 2018". clarin.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 28 Mehefin 2016. Cyrchwyd 29 Mehefin 2016.
10. ↑ Buenos Aires Ciudad. "Turismo Religioso" (yn Sbaeneg). Archifwyd o'r gwreiddiol ar 5 Ionawr 2016. Cyrchwyd 25 Tachwedd 2015.