Catalwnia

Mae'r erthygl yma yn trafod gwlad a gyhoeddodd ei hannibyniaeth ar 27 Hydref 2017, (tir dadleuol) ac a ffurfiodd Weriniaeth Catalwnia (2017). Am y dywysogaeth hanesyddol, gweler Tywysogaeth Catalwnia.

Catalwnia

Catalunya
Math	Gwlad
Enwyd ar ôl	Y Catalwniaid
Prifddinas	Barcelona
Poblogaeth	8,034,743
Sefydlwyd	988 (Catalan counties)
Anthem	Els Segadors
Pennaeth llywodraeth	Salvador Illa Roca
Cylchfa amser	UTC+01:00
Nawddsant	Siôr, Morwyn Montserrat
Iaith/Ieithoedd   swyddogol	Catalaneg, Sbaeneg, Ocsitaneg
Daearyddiaeth
Rhan o'r canlynol	Pyreneau'r Canoldir
Lleoliad	Països Catalans
Arwynebedd	31,895 km²
Gerllaw	Y Môr Canoldir
Yn ffinio gyda	Ocsitania, Aragón, Valencia, Andorra, Encamp, Escaldes-Engordany, Sant Julià de Lòria, Andorra la Vella, La Massana
Cyfesurynnau	41.85°N 1.57°E
ES-CT
Gwleidyddiaeth
Corff gweithredol	Llywodraeth Catalwnia
Corff deddfwriaethol	Llywodraeth Catalwnia
Swydd pennaeth   y Llywodraeth	Arlywyddion Catalwnia
Pennaeth y Llywodraeth	Salvador Illa Roca
Ariannol
Cyfanswm CMC (GDP)	238.3 million €
Arian	Ewro
Canran y diwaith	11.7 canran, 13.23 canran
Mynegai Datblygiad Dynol	0.904
Ffeiliau perthnasol ar Comin
[golygwch ar Wicidata]

Mae Catalwnia (Catalaneg: Catalunya, Araneg: Catalonha Sbaeneg: Cataluña) yn wlad Ewropeaidd a gyhoeddodd ddatganiad o annibyniaeth ar 27 Hydref 2017. Mewn pleidlais ar y diwrnod hwnnw, oherwydd bygythiadau treisgar Llywodraeth Sbaen, cyhoeddodd Llywodraeth Catalwnia ei bod yn sefydlu Gweriniaeth Catalwnia o 70 pleidlais i 10.^[1] Tan hynny bu'n cael ei chyfri gan Sbaen a rhai gwledydd eraill fel un o gymunedau ymreolaethol Sbaen. Mae Catalwnia yng ngogledd-ddwyrain Iberia, yn ffinio â Ffrainc ac Andorra i'r gogledd, â Môr y Canoldir yn y dwyrain, â chymuned ymreolaethol Aragón yn y gorllewin. Mae Ynysoedd Medas hefyd yn rhan o Gatalwnia.

Rhennir Catalwnia yn bedair talaith:

• Talaith Barcelona
• Talaith Girona
• Talaith Lleida
• Talaith Tarragona

Enwyd y taleithiau hyn ar ôl y dinasoedd: Barcelona, Girona, Lleida a Tarragona.

Yn Nhachwedd 2014 cynhaliodd Llywodraeth Catalwnia Refferendwm Catalwnia 2014, yn groes i orchymyn gan Lywodraeth Sbaen; pleidleisiodd dros 80% o blaid bod yn Wladwriaeth annibynnol, gyda dros dwy filiwn o bobl wedi bwrw'u pleidlais. Ar 27 Medi 2015, cynhaliwyd Etholiad Cyffredinol Catalwnia, 2015, ble gwelwyd y pleidiau a oedd o blaid annibyniaeth yn uno gyda'i gilydd. Ar 1 Hydref 2017 cynhaliwyd Refferendwm ynghylch annibyniaeth Catalwnia 2017 a gynhaliwyd gan Gyngor Arbennig Catalwnia (yr Consell Executiu), er i Lywodraeth Sbaen fynegi fod cynnal y refferendwm yn anhyfreithiol. Oherwydd hyn, symudwyd rhai miloedd o heddlu Sbaen i Gatalwnia i geisio atal y broses.

Cynhelir diwrnod Catalwnia, sef La Diada flynyddol ar 11 Medi,^[2] a gwnaed hynny ers 'Y Cyrch ar Farcelona' yn 1714. Mae'n ddiwrnod o ddathiad bodolaeth y gymuned ymreolaethol, ond hefyd yn atgoffa pobl i'r y gymuned ymreolaethol golli eu system ddeddfau wedi'r cyrch hwnnw.

1. ↑ "Catalunya | enciclopedia.cat". www.enciclopedia.cat. Cyrchwyd 2025-01-07.
2. ↑ barcelonas.com; Archifwyd 2017-09-15 yn y Peiriant Wayback adalwyd 29 Awst 2017.