Dofi

Dofi yw'r broses lle mae gwahanol rywogaethau o anifeiliaid a phlanhigion yn cael eu defnyddio a'u haddasu ar gyfer dibenion dynol. Gellir eu defnyddio ar gyfer bwyd neu at ddibenion eraill, er enghraifft gwlân o ddefaid i wneud dillad. Fel rheol, mae'r rhywogaethau hyn yn cael ei newid trwy fridio dewisol i'w gwneud yn fwy addas ar gyfer y dibenion hyn.

Y rhywogaeth gyntaf i'w dofi oedd y ci, ffurf wedi ei dofi o'r blaidd, efallai tua 100,000 o flynyddoedd yn ôl. Y rhai nesaf oedd yr afr, y ddafad a'r mochyn, tua 8000 CC yng ngorllewin Asia. Dilynwyd hwy gan y fuwch tua 6000 CC.

Ymysg y rhywogaethau o anifeiliaid sydd wedi eu dofi mae:

Rhywogaeth	Dyddiad	Lleoliad
Ci	15000 CC.	Nifer o leoliadau
Gafr	10000 CC.[1]	Asia a'r Dwyrain Canol
Dafad	8000 CC.[2]	Asia a'r Dwyrain Canol
Mochyn	8000 CC.[3]	Tsieina
Buwch	8000 CC.[4][5]	India, Dwyrain Canol, Affrica
Cath	7000 CC.[6]	Y Môr Canoldir
Iâr	6000 CC.[7]	De-ddwyrain Asia
Mochyn cwta	5000 CC.[8]	Periw
Asyn	5000 CC.[9],[10]	Hen Aifft
Byffalo dŵr	4000 CC.	Tsieina
Ceffyl	4000 CC.	Wcrain
Lama	3500 CC.	Periw
Camel	2500 CC.???	Canolbarth Asia

1. ↑ Melinda A. Zeder, Goat busters track domestication.(physiologic changes and evolution of goats into a domesticated animal) Archifwyd 2012-02-04 yn y Peiriant Wayback, Ebrill 2000, (Saesneg).
2. ↑ Michaël Lallemand, Courte synthèse sur l'histoire du mouton, de la domestication à nos jours, 2002, (Ffrangeg). See also Pre-Historic Zawi Chemi Shanidar, (Saesneg).
3. ↑ Giuffra E, Kijas JM, Amarger V, Carlborg O, Jeon JT, Andersson L. The origin of the domestic pig: independent domestication and subsequent introgression., Ebrill 2000, (Saesneg).
4. ↑ "Late Neolithic megalithic structures at Nabta Playa (Sahara), southwestern Egypt". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2010-10-09. Cyrchwyd 2010-08-19.
5. ↑ Source : Laboratoire de Préhistoire et Protohistoire de l'Ouest de la France [1] Archifwyd 2009-06-26 yn y Peiriant Wayback, (Ffrangeg).
6. ↑ .Un chat apprivoisé à Chypre, plus de 7000 ans avant J.C., Press release from the CNRS, Ebrill 2004, (Ffrangeg). Original article: J.-D. Vigne, J. Guilaine, K. Debue, L. Haye & P. Gérard, Early taming of the cat in Cyprus, Science, 9 avril 2004.
7. ↑ West B. and Zhou, B-X., "Did chickens go north? New evidence for domestication", World’s Poultry Science Journal, 45, 205-218 (1989), quoted here, 8 p. (Saesneg).
8. ↑ History of the Guinea Pig (Cavia porcellus) in South America, a summary of the current state of knowledge
9. ↑ Beja-Pereira, Albano et al., "African Origins of the Domestic Donkey", Science 304, 1781 (18 Mehefin 2004), ici Archifwyd 2008-04-11 yn y Peiriant Wayback, (Saesneg).
10. ↑ Roger Blench, The history and spread of donkeys in Africa' Archifwyd 2016-03-03 yn y Peiriant Wayback (Saesneg).