Back Fotosintese Afrikaans Photosynthese ALS Fotosintesi AN تركيب ضوئي Arabic فوطوسانتيز ARY সালোক সংশ্লেষণ Assamese Fotosíntesis AST Фотосинтез AV Fotosintez Azerbaijani فوتوسینتز AZB

Ffotosynthesis

Ffotosynthesis
Enghraifft o'r canlynolproses fiolegol Edit this on Wikidata
Mathmetaboledd celloedd Edit this on Wikidata
Yn cynnwysadweithiau sy'n dibynnu ar olau, ffotosynthesis, adwaith tywyllwch Edit this on Wikidata
Tudalen Comin Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia
Y dail yw'r organau ffotosynthetig mewn planhigion gwyrdd.

Mae ffotosynthesis yn broses fiolegol a ddefnyddir gan lawer o organebau cellog (mewn planhigion gwyrdd, algâu a rhai bacteria) o drosi egni golau yn egni cemegol. Mae'r egni hwn yn cael ei storio a gellir ef fetaboleiddio'n ddiweddarach trwy resbiradaeth cellog fel tanwydd ar gyfer gweithgareddau'r organeb. Mae'r term fel arfer yn cyfeirio at ffotosynthesis ocsigenig, lle mae ocsigen yn cael ei gynhyrchu fel sgil-gynnyrch, ac mae peth o'r egni cemegol a gynhyrchir yn cael ei storio mewn moleciwlau carbohydradau megis siwgrau, startsh, glycogen a seliwlos, sy'n cael eu syntheseiddio o adwaith carbon deuocsid â dŵr.

Mae'r rhan fwyaf o blanhigion, algâu a bacteria yn defnyddio ffotosynthesis; gelwir organebau o'r fath yn ffotoawtotroffau (photoautotrophs). Ffotosynthesis sy'n bennaf gyfrifol am gynhyrchu a chynnal ocsigen yn atmosffer y Ddaear, ac mae'n cyflenwi'r rhan fwyaf o'r egni biolegol sydd ei angen ar gyfer bywyd cymhleth y Ddaear.[1]

Mae'n debyg bod yr organebau ffotosynthetig cyntaf wedi esblygu'n gynnar yn hanes esblygiadol bywyd ac yn fwyaf tebygol o ddefnyddio hydrogen neu hydrogen sylffid, yn hytrach na dŵr, fel ffynonellau electronau.[2] Ymddangosodd cyanobacteria yn ddiweddarach; cyfrannodd y gormodedd o ocsigen a gynhyrchwyd ganddynt yn uniongyrchol at ocsigeniad y Ddaear,[3] a oedd yn gwneud esblygiad bywyd cymhleth (hy esblygiad organebau amlgellog) yn bosibl. Heddiw, mae’r gyfradd gyfartalog o ddal ynni gan ffotosynthesis yn fyd-eang tua 130 terawat [4][5][6] sydd tua wyth gwaith y defnydd pŵer presennol o wareiddiad dynol.[7] Mae organebau ffotosynthetig hefyd yn trosi tua 100–115 biliwn o dunelli (91–104 Pg petagramau, neu biliwn o dunelli metrig), o garbon yn fiomas y flwyddyn.[8] [9] Darganfuwyd bod planhigion yn derbyn rhywfaint o egni o olau - yn ogystal ag aer, pridd a dŵr - yn 1779 gan Jan Ingenhousz .

Mae ffotosynthesis yn hanfodol ar gyfer prosesau hinsawdd, gan ei fod yn dal carbon deuocsid o'r aer ac yna'n clymu carbon mewn planhigion ac ymhellach mewn priddoedd a chynhyrchion wedi'u cynaeafu. Amcangyfrifir bod grawnfwydydd yn unig yn rhwymo 3,825 Tg (teragramau) neu 3.825 Pg (petagramau) o garbon deuocsid bob blwyddyn, hy 3.825 biliwn o dunelli metrig. [10]

  1. ↑ "Prokaryotic photosynthesis and phototrophy illuminated". Trends in Microbiology 14 (11): 488–496. Nov 2006. doi:10.1016/j.tim.2006.09.001. PMID 16997562.
  2. ↑ "Photosynthesis in the Archean era". Photosynthesis Research 88 (2): 109–117. May 2006. doi:10.1007/s11120-006-9040-5. PMID 16453059.
  3. ↑ "When did oxygenic photosynthesis evolve?". Philosophical Transactions of the Royal Society of London, Series B 363 (1504): 2731–2743. Aug 2008. doi:10.1098/rstb.2008.0041. PMC 2606769. PMID 18468984. http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=2606769.
  4. ↑ "Life: past, present and future". Philosophical Transactions of the Royal Society of London, Series B 354 (1392): 1923–1939. Dec 1999. doi:10.1098/rstb.1999.0532. PMC 1692713. PMID 10670014. http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=1692713.
  5. ↑ "The photosynthetic process". Concepts in photobiology: photosynthesis and photomorphogenesis. Boston: Kluwer Academic Publishers. 1999. tt. 11–51. ISBN 978-0-7923-5519-9. 100×1015 grams of carbon/year fixed by photosynthetic organisms, which is equivalent to 4×1018 kJ/yr = 4×1021 J/yr of free energy stored as reduced carbon. |access-date= requires |url= (help)
  6. ↑ Sustainable development and innovation in the energy sector. Berlin: Springer. 2005. t. 32. ISBN 978-3-540-23103-5. Cyrchwyd 2016-02-21. The average global rate of photosynthesis is 130 TW.
  7. ↑ "World Consumption of Primary Energy by Energy Type and Selected Country Groups, 1980–2004". Energy Information Administration. July 31, 2006. Archifwyd o'r gwreiddiol (XLS) ar November 9, 2006. Cyrchwyd 2007-01-20.
  8. ↑ "Primary production of the biosphere: integrating terrestrial and oceanic components". Science 281 (5374): 237–240. Jul 1998. Bibcode 1998Sci...281..237F. doi:10.1126/science.281.5374.237. PMID 9657713. http://www.escholarship.org/uc/item/9gm7074q. Adalwyd 2018-04-20.
  9. ↑ "Photosynthesis". McGraw-Hill Encyclopedia of Science & Technology. 13. New York: McGraw-Hill. 2007. ISBN 978-0-07-144143-8.
  10. ↑ "A proposal to rethink agriculture in the climate calculations". Agronomy Journal 112 (4): 3216–3221. July–August 2020. doi:10.1002/agj2.20286.

Rich TVX News Network Site

Rich TVX News Network Info

© MMXXIII Rich X Search. We shall prevail. All rights reserved. Rich X Search