Fietnam

Fietnam

Gweriniaeth Sosialaidd Fietnam Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam
Arwyddair	Annibyniaeth – Rhyddid – Hapusrwydd
Math	gwladwriaeth sofran, gwladwriaeth comiwnyddol, gwlad
Enwyd ar ôl	Nanyue
Prifddinas	Hanoi
Poblogaeth	96,208,984
Sefydlwyd	2 Gorffennaf 1976 (uno gwleidyddol) 2 Medi 1945 (datganiad o annibynniaeth) 1804 (enw, –1839)
Anthem	Tiến quân ca
Pennaeth llywodraeth	Phạm Minh Chính
Cylchfa amser	UTC+07:00, Asia/Ho_Chi_Minh
Iaith/Ieithoedd   swyddogol	Fietnameg
Daearyddiaeth
Rhan o'r canlynol	De-ddwyrain Asia, Indo-Tsieina
Gwlad	Fietnam
Arwynebedd	331,690 km²
Yn ffinio gyda	Gweriniaeth Pobl Tsieina, Cambodia, Laos
Cyfesurynnau	16°N 108°E
Gwleidyddiaeth
Corff gweithredol	Llywodraeth Fietnam
Corff deddfwriaethol	Cynulliad Cenedlaethol Fietnam
Swydd pennaeth   y wladwriaeth	Arlywydd Fietnam
Pennaeth y wladwriaeth	Tô Lâm
Swydd pennaeth   y Llywodraeth	Prif Weinidog Fietnam
Pennaeth y Llywodraeth	Phạm Minh Chính
Crefydd/Enwad	Bwdhaeth, Catholigiaeth, Protestaniaeth, Caodaism, Hòa Hảo
Ariannol
Cyfanswm CMC (GDP)	$366,138 million, $408,802 million
Arian	đồng Fietnam
Canran y diwaith	2 ±1 canran
Cyfartaledd plant	2.06
Mynegai Datblygiad Dynol	0.703
Ffeiliau perthnasol ar Comin
[golygwch ar Wicidata]

Gwlad yn ne-ddwyrain Asia yw Fietnam (hefyd yn y Gymraeg: Fiet-nam; Fietnameg: Việt Nam, Saesneg: Vietnam), neu Gweriniaeth Sosialaidd Fietnam (Fietnameg: Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam yn swyddogol). Y gwledydd cyfagos yw Gweriniaeth Pobl Tsieina i'r gogledd, a Laos a Cambodia i'r gorllewin. Gorwedd Môr De Tsieina i'r dwyrain. Mae Fietnam hefyd yn rhannu ffiniau morwrol â Gwlad Tai trwy Gwlff Gwlad Thai, y Philipinau, Indonesia, a Maleisia trwy Fôr De Tsieina. Ei dinas fwyaf yw Dinas Ho Chi Minh (Saigon).

Gyda phoblogaeth o 96,208,984 (1 Ebrill 2019)^[1] yn y cyfrifiad diwethaf, ac arwynebedd o 311,699 km sg, mae Fietnam yn un o'r gwledydd mwyaf dwys ei phoblogaeth yn Ne-ddwyrain Asia. Hanoi yw prifddinas y wlad, gyda phoblogaeth o 8,435,650 (2022)^[2].

Roedd pobl yn byw yn Fietnam mor gynnar â Hen Oes y Cerrig (y Paleolithig). Canolfan y genedl Fietnamaidd gyntaf y gwyddys amdani yn ystod y mileniwm cyntaf CC oedd Delta'r Afon Goch, a leolir yng ngogledd Fietnam heddiw. Daeth Fietnam o dan lywodraeth Tsieineaidd (llinach neu frenhinlin Han) o 111 CC, nes i’r frenhinlin imperialaidd annibynnol gyntaf ddod i’r amlwg yn 939. Llwyddodd i amsugno dylanwadau Tsieineaidd trwy Gonffiwsiaeth a Bwdhaeth, gan ehangu tua'r de i Ddelta Mekong. Syrthiodd y Nguyễn - y llinach imperialaidd olaf - i wladychu Ffrengig ym 1887. Yn dilyn Chwyldro Awst, cyhoeddodd y cenedlaetholwr Việt Minh dan arweinyddiaeth y chwyldroadwr comiwnyddol Ho Chi Minh annibyniaeth oddi ar Ffrainc ym 1945.

Aeth Fietnam trwy sawl rhyfel gwaedlyd trwy'r 20g: ar ôl yr Ail Ryfel Byd, dychwelodd Ffrainc i adennill pŵer trefedigaethol yn Rhyfel Indo-Tsieina, gyda Fietnam yn fuddugol ym 1954. Dechreuodd Rhyfel Fietnam yn fuan wedi hynny, pan rannwyd y genedl yn Ogledd comiwnyddol gyda chefnogaeth yr Undeb Sofietaidd a Tsieina, a De gwrth-gomiwnyddol gyda chefnogaeth yr Unol Daleithiau. Ar fuddugoliaeth Gogledd Fietnam ym 1975, adunodd Fietnam fel gwladwriaeth sosialaidd unedol o dan Blaid Gomiwnyddol Fietnam ym 1976. Fe wnaeth economi aneffeithiol, embargo masnach gan y Gorllewin, a rhyfeloedd â Chambodia a Tsieina chwalu’r wlad. Ym 1986, cychwynnodd y Blaid Gomiwnyddol ddiwygiadau economaidd a gwleidyddol, gan drawsnewid y wlad yn economi sy'n canolbwyntio ar farchnad rydd.

Gwnaeth y diwygiadau hyn hi'n bosib i Fietnam ymuno â'r economi a gwleidyddiaeth fyd-eang.

Heddiw, mae'r wlad yn un sy'n datblygu gydag economi incwm canolig is, ac yn un o'r economïau sy'n tyfu gyflymaf yn yr 21g. Mae'n rhan o sefydliadau rhyngwladol a rhynglywodraethol gan gynnwys y Cenhedloedd Unedig, yr ASEAN, APEC, CPTPP, y Mudiad Amhleidiol, y Sefydliad internationale de la Francophonie, a Sefydliad Masnach y Byd. Cymerodd sedd ar Gyngor Diogelwch y Cenhedloedd Unedig ddwywaith. Ymhlith y materion cyfoes llosg yn Fietnam y mae llygredd a hawliau dynol gwael.^[3][4]

1. ↑ http://tongdieutradanso.vn/uploads/data/6/files/files/Ket%20qua%20toan%20bo%20Tong%20dieu%20tra%20dan%20so%20va%20nha%20o%202019_ca%20bia_compressed.pdf. dyddiad cyrchiad: 1 Ebrill 2022.
2. ↑ https://www.gso.gov.vn/en/px-web/?pxid=E0201&theme=Population%20and%20Employment.
3. ↑ Pham, Andrew T (2011). "The Returning Diaspora: Analyzing overseas Vietnamese (Viet Kieu) Contributions toward Vietnam's Economic Growth". Working Paper Series No: 1–39. http://www.depocenwp.org/upload/pubs/AndrewPham/VK%20contributions%20to%20VN%20growth_APham_DEPOCENWP.pdf.
4. ↑ Dang, Thuy Vo (2005-01-01). "The Cultural Work of Anticommunism in the San Diego Vietnamese American Community". Amerasia Journal 31 (2): 64–86. doi:10.17953/amer.31.2.t80283284556j378. ISSN 0044-7471. https://doi.org/10.17953/amer.31.2.t80283284556j378.