Galisia

Galisia
Math	Cymunedau ymreolaethol Sbaen, historical nationality, ardal ddiwylliannol, cenedl, teyrnas, gwlad
	LL-Q7913 (ron)-KlaudiuMihaila-Galicia.wav
Prifddinas	Santiago de Compostela
Poblogaeth	2,695,645
Sefydlwyd	28 Ebrill 1981 ;
Anthem	Os Pinos
Pennaeth llywodraeth	Alfonso Rueda
Cylchfa amser	UTC+01:00, UTC+2
Gefeilldref/i	Wakayama
Iaith/Ieithoedd; swyddogol	Galiseg, Sbaeneg
Daearyddiaeth
Gwlad	Sbaen
Arwynebedd	29,574 km²
Gerllaw	Cefnfor yr Iwerydd, Môr Cantabria
Yn ffinio gyda	Asturias, Castilla y León, Norte Region
Cyfesurynnau	42.8°N 7.9°W
	ES-GA
Gwleidyddiaeth
Corff gweithredol	Xunta de Galicia
Corff deddfwriaethol	Parliament of Galicia
Swydd pennaeth; y Llywodraeth	President of the Xunta of Galicia
Pennaeth y Llywodraeth	Alfonso Rueda
	Ffeiliau perthnasol ar Comin
	[golygwch ar Wicidata]

Un o gymunedau ymreolaethol Sbaen yw Galisia (Galisieg: Galicia; Galiza^[1], Sbaeneg Galicia). Saif yng ngogledd-orllewin yr orynys Iberaidd. Mae nifer o ynysoedd megis y Cíes, Ons, Cortegada, Arousa, Sálvora a Vionta yn rhan o Galisia. Ystyrir Galisia yn genedl hanesyddol, fel Catalwnia ac Ewskadi (sef Gwlad y Basg).

Mae gan Galisia ei hiaith ei hun, Galisieg, sy'n iaith Rufeinaidd, sy'n debygach i Bortiwgaleg na Sbaeneg. Yn ôl astudiaeth ddiweddar defnyddir yr iaith gan tua 80% o'r boblogaeth. Ymhlith ei harwyr chwedlonol mae Pedro Pardo de Cela (c. 1425 - 17 Rhagfyr 1483). Ystyrir Ramón Piñeiro (31 Mai 1915 - 27 Awst 1990) yn Athronydd, awdur a chenedlaetholwr o bwys. Fe'i ganwyd yn Armea de Abaixo, Lama, Láncara, Galisia ac roedd yn flaenllaw yn ei ymdrech i hyrwyddo diwylliant Galicia wedi Rhyfel Cartref Sbaen.

Roedd Rosalía de Castro (1837 – 1885) yn brif lenor Galisia ac heddiw yn arwres ffeministaidd. Cyhoeddodd ei chasgliad cyntaf o farddoniaeth Cantares gallegos (Caneuon Galisieg) ar 17 Mai, 1863. Mae 17 Mai bellach yn cael ei dathlu fel Día das Letras Galegas - Diwrnod llenyddiaeth Galisieg, yn ddiwrnod o wyliau yn Galisia. Un o brif ffigyrau eraill Galisia yw Castelao (1886 – 1950) a oedd yn arweinydd y mudiad cenelaethol, ysgrifennwr, arlunydd, cartwnydd, dramodydd a doctor.

↑ Fraga, Xesús (2008-06-08). "La Academia contesta a la Xunta que el único topónimo oficial es Galicia". La Voz de Galicia. Unknown parameter |trans_title= ignored (help)

[1] Fraga, Xesús (2008-06-08). "La Academia contesta a la Xunta que el único topónimo oficial es Galicia". La Voz de Galicia. Unknown parameter |trans_title= ignored (help)

[1]